Sáu sự thật không dễ nghe về ly hôn

TGPSG / CatholicAnswers -- Theo giáo huấn Công giáo, hôn nhân không chỉ là một giao ước giữa hai người nam nữ – đó còn là một bí tích linh thánh trong chương trình cứu độ của Thiên Chúa.

Tuy nhiên, trong một thế giới ngày càng tục hóa, ngay cả người Công giáo cũng bị cuốn vào làn sóng ly hôn như bao người khác. Dù về mặt tín lý, Giáo hội luôn khẳng định sự bất khả phân ly của hôn nhân, nhưng trên thực tế, nhiều tín hữu đã và đang sống như thể điều ấy không còn quan trọng.

Chúng ta cần trung thực đối diện với 6 sự thật không dễ nghe nhưng cần biết về ly hôn, những điều mà dường như lâu nay ít được nghe nói đến trong giảng dạy và trong các cuộc trò chuyện đời thường của cộng đồng tín hữu. 

1. Ly hôn là một hành vi có tội

Trong ánh sáng của Tin Mừng và giáo huấn của Giáo hội, ly hôn – khi được hiểu là sự chọn lựa cố ý nhằm chấm dứt một cách bất công giao ước hôn nhân – là một hành vi có tội. Điều này đúng ngay cả khi người ấy không tiến đến một cuộc “tái hôn” khác.

Chính Chúa Giêsu đã trả lời dứt khoát khi người Pharisêu thử thách Ngài:

“Vì thế, họ không còn là hai, nhưng là một thân xác. Vậy, sự gì Thiên Chúa đã phối hợp, loài người không được phân ly” (Mt 19,6).

Thánh Phaolô, trong thư gửi tín hữu Côrintô, cũng tái khẳng định giáo huấn ấy:

“Người vợ không được lìa bỏ chồng; nhưng nếu đã lìa bỏ rồi, thì phải ở độc thân hoặc làm hòa với chồng mình. Và người chồng cũng đừng rẫy vợ” (1Cr 7,10–11).

Giáo lý Hội Thánh Công giáo nhấn mạnh rằng:

“Ly dị là một sự vi phạm trầm trọng luật tự nhiên, bởi vì nó tìm cách phá vỡ giao ước mà hai người đã tự do chấp nhận, và đã xác nhận trước mặt Thiên Chúa” (GLCG 2384).

Ly dị, vì vậy, không phải là một sự lựa chọn vô hại về mặt đạo đức. Nó là một vết thương – không chỉ trong tâm hồn hai vợ chồng, mà còn trên thân thể nhiệm mầu của Hội Thánh. Giáo lý tiếp tục nói thêm rằng:

“Ly dị còn là điều vô luân, vì nó gây rối loạn cho xã hội, gây tổn thương sâu xa cho người phối ngẫu bị bỏ rơi và cho con cái – những đứa trẻ thường bị giằng co giữa hai bên và chịu nhiều tổn thương tâm lý” (GLCG 2385).

Đây không phải là những lời lên án, mà là một lời cảnh tỉnh mang tính linh đạo: ly dị là một lối mòn đầy nguy hiểm, đi ngược lại ý định cứu độ của Thiên Chúa dành cho hôn nhân. 

2. Tái hôn sau khi ly hôn làm tăng thêm tội lỗi

Một trong những ngộ nhận phổ biến nơi người Công giáo là: chỉ khi “tái hôn” sau ly hôn thì mới phạm tội. Tuy nhiên, nếu người đó vẫn còn sống trong hôn nhân hợp pháp (không có tuyên bố ‘hôn nhân vô hiệu’ của Tòa án Giáo hội), thì việc bước vào một cuộc “hôn nhân” mới theo luật dân sự chính là hành vi ngoại tình – một tội trọng có thể khiến linh hồn mất ơn thánh.

Chúa Giêsu nói rõ:

“Ai bỏ vợ mình và cưới người khác là phạm tội ngoại tình; và ai cưới người nữ bị chồng bỏ cũng phạm tội ngoại tình” (Lc 16,18).

Thánh Phaolô củng cố điều này trong thư Rôma:

“Tỉ dụ như người đàn bà có chồng, thì luật buộc phải theo chồng bao lâu chồng còn sống. Nhưng nếu chồng chết, thì vợ không còn bị luật ràng buộc với chồng nữa. Vậy bao lâu chồng còn sống, mà vợ đi lấy người khác, thì sẽ bị gọi là kẻ ngoại tình. Nhưng nếu chồng chết, thì vợ được tự do không phải giữ luật đó nữa, và có đi lấy người khác, cũng không phải là ngoại tình.” (Rm 7,2–3)

Giáo lý Công giáo khẳng định:

“Việc kết hôn mới, cho dù được công nhận bởi luật dân sự, làm gia tăng tính nghiêm trọng của sự đổ vỡ: người phối ngẫu tái hôn rơi vào tình trạng ngoại tình công khai và kéo dài.” (GLCG 2384)

Đây không phải là một lập trường khắt khe, mà là sự trung tín với lời mời gọi sống thánh thiện trong sự thật. Khi chúng ta thỏa hiệp với sự sai lầm nhân danh “hạnh phúc”, chúng ta vô tình che khuất đi giá trị vĩnh cửu của ơn gọi hôn nhân mà Thiên Chúa ban. 

3. Trong một số trường hợp hiếm hoi, Giáo hội có thể “chấp nhận” việc ly hôn dân sự, nhưng không bao giờ chấp nhận với mục đích chấm dứt hôn nhân

Giáo hội không bao giờ khuyến khích ly dị. Tuy nhiên, Giáo lý Công giáo có mở ra một con đường nhân đạo và mục vụ trong những tình huống thật sự nghiêm trọng:

Nếu ly dị dân sự là phương tiện duy nhất để bảo đảm những quyền lợi hợp pháp, quyền bảo vệ bản thân và gia đình, quyền chăm sóc con cái… thì có thể được chấp nhận và không bị xem là hành vi sai trái về mặt luân lý. (x. GLCG 2383)

Tuy nhiên, ngay cả khi có sự ly dị dân sự, hai người ấy – theo giáo luật – vẫn còn là vợ chồng trước mặt Thiên Chúa. Vì thế, Giáo hội khuyến khích giải pháp ly thân hợp pháp hơn là ly dị, nếu điều đó có thể. 

4. Giáo hội cho phép ly thân vì một số lý do nghiêm trọng, nhưng luôn hy vọng hòa giải

Trong trường hợp bạo hành, nghiện ngập, ngoại tình cố chấp hay đe dọa đến sự sống, Giáo hội cho phép vợ chồng được ly thân về mặt thể lý. Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là cuộc hôn nhân đã chấm dứt.

Giáo luật dạy rằng:

“Nếu một trong hai bên gây nguy hiểm nặng nề về mặt tinh thần hoặc thể xác cho người kia hay cho con cái, thì người kia có thể ly thân theo sự phê chuẩn của Giáo quyền… Nhưng khi lý do của sự ly thân chấm dứt, đời sống chung phải được tái lập” (Giáo luật 1153 §1–2).

Đức Giáo hoàng Lêô XIII từng nói:

“Giáo hội không bao giờ tuyệt vọng về sự hòa giải” (Arcanum Divinae, 1880).

Điều này mời gọi người Công giáo chúng ta nhìn ly thân như một con đường tạm thời để chữa lành và hy vọng – chứ không phải như một bước đệm cho việc kết thúc hôn nhân. 

5. Người phối ngẫu trung thành bị bỏ rơi là chứng nhân anh hùng cho hôn nhân

Trong một thời đại mà lòng chung thủy thường bị xem là “ngây thơ”, thì những người vợ hoặc chồng bị bỏ rơi nhưng vẫn trung tín với giao ước hôn nhân là một minh chứng phi thường về đức tin và tình yêu.

Đức Gioan Phaolô II, trong Tông huấn Familiaris Consortio, đã ca ngợi:

“Những người không bước vào một cuộc kết hợp mới, nhờ đức tin và niềm hy vọng Kitô giáo, đã trở thành chứng tá sống động cho sự trung thành – điều mà thế giới hôm nay rất cần đến” (số 20).

Ngài cũng kêu gọi Giáo hội chăm sóc, nâng đỡ và đồng hành với họ:

“Họ cần sự trân trọng, đồng hành, thấu hiểu và trợ giúp cụ thể để có thể gìn giữ sự trung thành của mình” (số 83).

Có biết bao vị thánh đã sống sự trung tín trong đau khổ hôn nhân: Thánh Rita thành Cascia, Thánh Monica, Thánh Elizabeth Bồ Đào Nha, Chân phước Elizabeth Canori Mora... Họ là những chứng nhân không chỉ của tình yêu nhân loại, mà còn là phản chiếu trung thành của Đức Kitô với Hội Thánh, người Hiền thê của Ngài. 

6. Những người chứng hôn và khách mời cũng có trách nhiệm bảo vệ hôn nhân

Bạn có bao giờ nghĩ rằng, với tư cách là người chứng hôn hay khách mời trong lễ cưới, bạn mang một phần trách nhiệm thiêng liêng trong việc đồng hành và bảo vệ cuộc hôn nhân đó?

Khi hai người kết hôn trước bàn thờ, cộng đoàn hiện diện chính là nhân chứng và nâng đỡ cho lời thề của họ. Nhưng đáng buồn thay, khi hôn nhân gặp thử thách, chính những nhân chứng ấy lại có khi khuyên nhủ người vợ/chồng “hãy hủy hôn đi cho nhẹ lòng” hoặc “bắt đầu lại với người khác”.

Làm vậy là phản bội lời tuyên xưng trong ngày cưới – và trong một nghĩa sâu xa – là làm chứng dối (vi phạm Điều Răn thứ Tám). Giáo luật 1060 nhắc nhở: “Hôn nhân phải được hưởng sự giả định hợp lệ cho đến khi có bằng chứng ngược lại”.

Thay vì cổ vũ cho sự đổ vỡ, hãy trở thành người gác cổng hy vọng – nâng đỡ, khích lệ, khuyên nhủ họ tiếp tục cầu nguyện và phó thác, ngay cả trong khổ đau. 

Kết luận

Nữ tu Lucia làng Fatima từng nói:

“Trận chiến cuối cùng giữa Chúa và vương quốc của Satan sẽ xoay quanh hôn nhân và gia đình…”

Những lời này vang vọng như một tiếng chuông cảnh tỉnh. Hơn bao giờ hết, chúng ta cần những Kitô hữu can đảm đứng lên bảo vệ hôn nhân – không phải bằng giọng điệu kết án, mà bằng tình yêu, sự thật và lòng trắc ẩn.

Sáu sự thật trên không phải để dập tắt hy vọng, nhưng để khơi lên một ngọn lửa can đảm – ngọn lửa của Đức Kitô, Đấng đã yêu thương Hội Thánh cho đến chết trên thập giá. Chúng ta, những người Công giáo, được mời gọi bước theo Ngài, vác thập giá hôn nhân cách trung thành, vì phần rỗi chính linh hồn mình và các thế hệ mai sau.

Tác giả: Leila Miller
Giacobê Thanh Phong (TGPSG) lược dịch từ: https://www.catholic.com