Công việc như một cơ chế hy vọng: Bài học từ Đức Giáo Hoàng Phanxicô

Một Giáo Hoàng của người dân

TGPSG/CatholicExchange -- Đức Giáo hoàng Phanxicô là một vị mục tử giàu lòng trắc ẩn, đặc biệt đối với người nghèo và tầng lớp lao động. Ngài không chỉ giảng dạy mà còn sống đời sống phục vụ, quyết tâm nâng đỡ những ai bị gạt ra bên lề xã hội. Với ngài, sự nghèo đói vật chất thường là dấu chỉ của một đời sống nội tâm bị tổn thương.

Trong tông sắc Spes Non Confundit - văn kiện khai mở Năm Thánh Hy Vọng - Đức Phanxicô nhấn mạnh tầm quan trọng của công việc:

"[Kitô hữu cần] lao động vì một tương lai ngập tràn tiếng cười trẻ thơ, để lấp đầy những chiếc nôi trống vắng ở nhiều nơi trên thế giới. Nhưng hơn thế, tất cả chúng ta cần phục hồi niềm vui sống, bởi con người - được dựng nên theo hình ảnh Thiên Chúa - không thể sống mà chỉ lo qua ngày, chỉ biết đến hiện tại và trông đợi sự thỏa mãn nơi của cải vật chất."     

Cám dỗ của chủ nghĩa vật chất

Đức Phanxicô chỉ ra rằng chính sự bấp bênh trong đời sống hằng ngày có thể đẩy người ta đến chủ nghĩa vật chất. Khi cả cuộc sống xoay quanh việc đáp ứng nhu cầu thiết yếu, sự cám dỗ xem của cải thế gian là nguồn thỏa mãn tối thượng là rất lớn. Ta hãy nghĩ đến những lúc túng thiếu - thật khó để giữ vững tâm hồn thanh thản khi cái ăn cái mặc vẫn còn là nỗi lo thường trực.

Thế nhưng, Đức Giáo hoàng không cổ vũ lao động để tìm kiếm giàu sang, mà nhấn mạnh: lao động là cách con người đáp lại lệnh truyền đầu tiên của Thiên Chúa trong vườn Địa Đàng:

“Hãy sinh sôi nảy nở, làm đầy địa cầu và thống trị nó” (St 1,28).

Dù trước hết nói về sinh sản, lệnh truyền này cũng hàm ý: con người được kêu gọi quản trị tạo thành, sử dụng tài nguyên một cách khôn ngoan để nuôi sống và bảo vệ mình - sinh tồn bằng cách xây dựng.

 Công trình đức tin gắn liền với công việc

Cụ thể hóa lời giảng, Đức Phanxicô đã cộng tác với Đức Hồng y Czerny để thành lập Borgo Laudato Si’ gần Rôma - một cộng đồng sinh thái huấn luyện kỹ năng nghề nghiệp bền vững và tích hợp sinh thái học vào đời sống thường nhật.

Lao động - theo ngài - không chỉ để nuôi sống bản thân hay gia đình, mà còn là hành vi mang tính sáng tạo thiêng liêng. Là loài duy nhất trong tạo thành biết định hình thế giới theo hình ảnh mình, con người - vốn được tạo dựng theo hình ảnh Thiên Chúa - được mời gọi cộng tác vào công trình sáng tạo ấy.

Vì vậy, công việc cần có ý nghĩa. Một công việc tốt đẹp không chỉ mang lại sản phẩm hữu ích, mà còn giúp người thực hiện tìm thấy mục đích, phát triển bản thân và đóng góp cho xã hội. Từ đó, công việc trở thành nguồn hy vọng - không chỉ là nhân đức thần học, nhưng còn là niềm hy vọng thường nhật: một khát khao cho tương lai tốt đẹp hơn.

 Hy vọng được nuôi dưỡng qua lao động

Năm 2013, trong bài diễn văn gửi giới công nhân tại Sardinia, Đức Phanxicô đã khẳng định:

“Hy vọng có khả năng sáng tạo, có thể tạo nên tương lai.”

Khi người ta dám mơ về điều tốt đẹp hơn, niềm hy vọng thôi thúc hành động - và thành quả lao động lại tiếp thêm hy vọng mới. Đó là một vòng lặp tích cực của sự phát triển nhân bản.

 Tôn vinh phẩm giá lao động

Dù tư tưởng về phẩm giá công việc không mới - từng được Đức Lêô XIII, thánh Josemaria Escriva hay thánh Gioan Phaolô II phát triển - nhưng điều gây xúc động mạnh từ Đức Phanxicô chính là sự chân thành và đầy cảm xúc từ một con người vốn sống nội tâm và khiêm nhường. Trong bài phát biểu đầy lửa tại Cagliari, ngài thốt lên:

“Nơi đâu không có việc làm, nơi đó không có phẩm giá!”

“Trong hệ thống không có đạo đức này, ở trung tâm là một ngẫu tượng, và thế giới đã trở thành kẻ thờ phượng ‘vị thần-tiền.’”

Ngài mời gọi mỗi người sử dụng trọn vẹn tài năng được Thiên Chúa ban để xây dựng Nước Trời, và khẳng định:

“Thiên Chúa không đặt ngẫu tượng ở trung tâm thế giới, mà là con người - nam và nữ - những người giữ cho thế giới vận hành bằng chính lao động của mình.”

 Con người ở trung tâm của lao động

Tư tưởng của Đức Phanxicô về công việc rất gần gũi với quan điểm nhân học của thánh Gioan Phaolô II trong Tình yêu và trách nhiệm: đặt con người ở trung tâm mọi suy tư luân lý. Ngài hiểu sâu sắc sự liên kết giữa nghèo khó vật chất và tinh thần, từ đó thúc đẩy hành động bảo vệ người lao động khỏi sự bóc lột.

Tuy vậy, sứ điệp của ngài không chỉ dành cho người nghèo. Tất cả mọi người - giàu hay nghèo - đều cần một công việc có ý nghĩa để phát huy bản tính sáng tạo, để trở nên giống Thiên Chúa hơn.

 Mẫu gương Pier Giorgio Frassati

Một minh chứng sống động cho lý tưởng này là chân phước Pier Giorgio Frassati - người sắp được phong thánh. Anh là người nhiệt thành với đời sống thiêng liêng và dấn thân phục vụ người nghèo, nhưng đồng thời cũng chuyên tâm học tập để trở thành kỹ sư, dù điều đó đi ngược với sở thích cá nhân. Trong thời điểm chính trị hỗn loạn tại Ý thập niên 1920, Frassati không ngại lên tiếng bảo vệ chân lý.

Pier Giorgio là hiện thân cho thông điệp của Đức Phanxicô: vừa sống đời bác ái tích cực, vừa làm việc cách chuyên nghiệp và đầy hy vọng, không rơi vào thói sùng bái của cải vật chất.

 Kết

Sự ra đi của Đức Giáo hoàng Phanxicô để lại một khoảng trống lớn, nhưng cũng gieo lại một mầm sống: lời mời gọi bước vào một kỷ nguyên của hy vọng qua lao động có ý nghĩa. Công việc, nếu được thực hiện với niềm tin và yêu thương, sẽ không chỉ nuôi sống thể xác mà còn cứu rỗi linh hồn.

Chúng ta được mời gọi không chỉ lao động để sống, mà còn để góp phần vào công trình của Thiên Chúa, làm cho thế giới trở nên nơi đáng sống hơn - nơi mà tiếng cười trẻ thơ vang vọng khắp nơi, và nơi mỗi con người đều tìm thấy niềm hy vọng trong chính bàn tay mình.

Tác giả: Joe Dunikoski
Viên Dung (TGPSG) biên dịch từ CatholicExchange