Người Giáo dân của Thiên niên kỷ mới: Công đồng VAT.II - Văn kiện & Ý nghĩa

CÔNG ĐỒNG VAT. II
VĂN KIỆN & Ý NGHĨA

Lm. Nguyễn Văn Hinh (D.Min)

Nhận thức

Đối với một số người, nhiều vấn đề liên quan tới Công đồng Vat. II vẫn còn như rất mới. Nhưng Công đồng Vat. II là hướng đi của lịch sử hiện đại. Bánh xe lịch sử cứ xuay, không thể cưỡng lại được. Ai không di chuyển, hội nhập, sẽ bị văng ra ngoài. Đặc biệt là Hiến chế Mục vụ của Giáo hội trong thế giới ngày nay. Nếu ai hiểu và thực thi sẽ bớt tốn sức lực và thời giờ tìm tòi định hướng. Nội dung của các hội nghị, phần tổng kết, nên dành nhiều thời giờ để định hình và định hành. Sau đây, tôi xin chia sẻ về nội dung: với những tựa đề căn bản và ý nghĩa; “Đức Phanxicô-Công đồng” và sáu qui luật tự nhiên, ẩn hiện trong các chủ đề và nghị quyết của Công đồng.

Nội dung

Những ý hướng chính

Trước hết, khởi đi từ định nghĩa về con người, về giáo hội và về thế giới. Đặc biệt, Công đồng nói về chính mình trong các tương quan. Tiếp đến, Công đồng đề cập tới “Thần học về Chúa Thánh Thần”; “Thần học về mạc khải”. Một quan niệm mới về chân lý của Thánh Kinh và về linh ứng. Chức linh mục phổ quát nơi mọi giáo dân. Khai mào những viễn ảnh mới, báo hiệu nhiều chuyển biến mới, cần bổ túc.

Tựa đề căn bản

Gồm 18 văn kiện. Trong đó, trước hết là bốn Hiến chế. Hiến chế được coi như là Hiến pháp. Tiếp đến là chín sắc lệnh. Được hiểu là luật pháp, thực thi hiến pháp. Sau đó là ba tuyên ngôn, nói rõ lập trường của Giáo hội về các vấn đề có liên quan tới giáo dục, tự do tôn giáo và các tôn giáo ngoài Kitô giáo. Cuối cùng là hai sứ điệp, Công đồng gởi thế giới. Vào lúc khai mạc và khi bế mạc Công đồng.

Bốn hiến chế

Trước tiên là tín lý về Mạc khải của Thiên Chúa, “Lời Chúa”. Sau đó là Tín lý về Giáo hội, “Ánh sáng muôn dân”. Tiếp theo là “Phụng vụ Thánh”. Và sau cùng là mục vụ về Giáo hội trong thế giới ngày nay, “Vui mừng và Hy vọng”.

Có thể xếp thành hai khoa: Khoa Thần học tín lý: Cái bên trong, như đức tin, tín lý, những điều phải tin về Thiên Chúa và Giáo hội. Khoa Thần học Mục vụ: Cái bên ngoài, như phượng tự, mục vụ, phục vụ, những phong cách thể hiện khoa Thần học tín lý.

Chín sắc lệnh

Trước hết là Sắc lệnh về Giám mục. Tiếp đến là hai sắc lệnh về: chức vụ và đời sống Linh mục; về Đào tạo linh mục. Tới Dòng tu. Rồi Tông đồ Giáo dân. Và các Giáo hội Công giáo Đông phương. Hiệp nhất. Hoạt động tuyền giáo. Phương tiện truyền thông.

Tôi có thể tóm tắt: “Toàn thể Dân Chúa, từ hàng giáo phẩm tới hàng giáo dân cùng với Giáo hội công giáo Đông phương, hiệp nhất loan báo tin mừng với các phương tiên truyền thông hiện đại.

Ba tuyên ngôn

Giáo dục Kitô giáo. Tự do Tôn giáo. Giáo hội với các tôn giáo ngoài Kitô giáo.

Hai sứ điệp

Khai mạc. Trong diễn văn khai mở Công đồng, tư tưởng nổi bật là về công bằng, hòa bình và “Sức mạnh của Chúa Thánh Thần”. Diễn văn Bế mạc. Câu phát ngôn ấn tượng của Thánh Giáo hoàng Phaolô VI: “Phải biết con người, nếu muốn biết Thiên Chúa”[1]. Và sau đó là bảy bức thư gởi: Các nhà cầm quyền. Giới trí thức. Giới văn nghệ sĩ. Giới phụ nữ. Giới lao động. Người nghèo, bệnh tật và đau khổ. Giới trẻ.

Đức giáo hoàng Phanxicô được coi là “Bergoglian - Công đồng Vat. II”

Sau đây là những liên hệ gần gũi giữa Ngài và Công đồng được ghi nhận. Đặc biệt, ngài nói, Công đồng là: “Ân sủng cho Giáo hội và cho thế giới. Đây là sự kiện mà hoa trái vẫn chưa cạn kiệt. Công đồng Đại kết, chưa được hiểu đầy đủ được sống và được áp dụng phong phú. Chúng ta còn đang trên đường đi”. Đường đi của Công đồng là: “Công đồng đổi mới”. Việc làm đầu tiên của Công đồng là cải tổ phụng vụ và truyền thông xã hội: Hai sắc lệnh đầu tiên, được ký ban hành cùng ngày. Đức Giáo hoàng cũng chú tâm thực thi: Hiến chế Phụng vụ thánh và sắc lệnh về các phương tiện truyền thông xã hội. Theo nhận thức: Đổi mới Phụng vụ bên trong và sử dụng truyền thông bên ngoài. Rồi, xác định: Giáo hội là Dân Thiên Chúa và là Gia đình của Chúa. Biết sống tình huynh đệ, tình bằng hữu xã hội. Sau cùng, Thượng hội Đồng Giám mục Thế giới là phong cách của Công đồng Vat. II: Cả trong sứ mệnh và cả trong đời sống. Quả thực, đó là một “Phanxicô-Công đồng”.

Sáu qui luật tự nhiên trong Công đồng Vat. II

Trước hết là qui luật “Tập trung”

“Càng tập trung càng tỏa sáng, mở rộng, bung xa, văng mạnh”. Công đồng tập trung vào: Chúa Kitô đang sống và Lời của người. Con người và môi trường. Bản chất của Hội thánh: Loan báo Tin mừng, qua con đường Đối thoại và hòa giải, chứng tá.

Thứ đến là qui luật “Hấp dẫn”

Tần số năng lượng chuyển động, chuyển biến, như hào quang. Ngưu tầm ngưu, mã tầm mã. Khi có cùng tần số, nơi cõi tâm, sẽ tìm gặp nhau. Mang ba đặc tính. Tính hệ thống: Nội tâm + bên ngoài. Tính khác biệt: Tâm linh có Chúa. Chúa chạm vào ta như ta chạm lửa; lửa tỏa ra bên ngoài qua đời sống chứng tá, gương sáng. Tính độc đáo: toàn diện con người và toàn thể nhân loại, vũ trụ, vạn vật.

Tiếp đến là qui luật “Trong ngoài”

Bên trong tạo ra cái bên ngoài: “Tướng tùy tâm sinh, tướng tùy tâm diệt”. “Cảnh tùy tâm chuyển”. Gốc rễ tạo ra hoa trái. Gốc mai báo hiệu mùa xuân mới, hoa mai nở. Đời sống nội tâm và đời sống hoạt động; cầu nguyện và lao động, chiêm niệm và phục vụ; hòa quyện tuyệt diệu Matta và Maria.

Rồi qui luật: “Nhân quả”

Có gieo có gặt. Ăn quả nhớ kẻ trồng cây; cái cho đi sẽ là cái nhận lại.

Sau đó là qui luật: “Nhất quán”

Học- hành; nội dung- hình thức; cách làm một việc, là cách làm mọi việc. Nói đi nói lại, quá tam ba bận, nhuần nhuyễn mới thành công. Thiên nhiên: nhất quán, trật tự kỳ lạ; con người và tự nhiên hoạt động không nhất quán sẽ đi chệch đường, tai họa xảy ra.

Sau cùng là qui luật “Cân bằng”

Cân bằng là hoa trái của Chúa Thánh Thần. Qui luật này chi phối mọi qui luật. Triết lý sống hiện nay: “Cân bằng, thanh thản - bình thường”. Nội tại, tư duy gốc rễ hướng tới giá trị cộng đồng.

Hệ quả

Trở về với con người và môi trường, là trở về khám phá qui luật tự nhiên. Con người và thiên nhiên rất trật tự. Khám phá ra trật tự lạ lùng, người ta không thể phủ nhận: “Đấng Tạo Hóa”. Như thế, Công đồng rửa tội cho con người và thế giới. Đức tin sẽ trở lại; mùa xuân sẽ lại đến.

Tóm tắt nguyên tắc mục vụ của Công đồng Vat. II

“Ân sủng và thực tại”. Hội thánh và khoa học; Thánh Thể và vi tính, tâm linh-khoa học.

Cả…Cả… Tòan diện con người và và toàn thể vũ trụ vạn vật (Thiên-địa-nhân).

Thống nhất trong điều chính, tương nhượng trong điều phụ, bác ái trong hết mọi sự. Đại kết trong dị biệt, trong đa dạng: “Vườn hoa”.

Ba tập trung

Chúa Kitô+Phúc âm; con người+môi trường; bản chất của giáo hội: LBTM. Đi gần có thể đi một mình, đi xa phải đi cùng nhau. Văn hóa VN: Rồng rắn theo nhau, mới bạo dạn; chim bay theo đàn và theo chim đầu đàn mới nhẹ; ngựa phi theo bày, nước phi mới mạnh; tội qui vu trưởng mới trách nhiệm; rồng rồng theo mẹ mới an toàn.

Ba trở ngai

Bất định, vô vảm, vô tín.

Hai giải pháp chiến lược

Lòng Thương xót và Môi trường. Yêu cho tới cùng và trật tự vô cùng…sẽ nhận ra chây lý tình yêu và Đấng Tạo Hóa.

Đào luyện Đức tin-Cá vị

Gương Mẹ Maria, hai thánh Phero, Phaolo. Không vị thánh nào mà không có đức tin-cá vị, thấy Đấng vô hình. Đào luyện Đức ái-Samari: Liên đới trách nhiệm và yêu thương phục vụ.

Kết luận

Thượng hội đồng Giám mục thế giới là phong cách thể hiện hướng đi của Công đồng. Hoa trái của Thánh Thần là sự Cân Bằng. Chúng ta đặt trọn hy vọng vào sự hướng dẫn khôn ngoan của Người để tiến tới con đường tươi đẹp nhất dẫu nẻo đường đó không phù hợp với toan tính nhân loại và giới hạn của chúng ta./.

Truyền thông TGP/SG, tháng Mười 2022
Lm. Nguyễn Văn Hinh (D.Min)