Sứ vụ truyền thông hôm nay dưới ánh sáng tư tưởng của Đức Giáo Hoàng Lêô XIV

TGPSG -- Trong thế giới ngày càng bị chi phối bởi tốc độ của thông tin và hình ảnh, truyền thông không còn chỉ là một phương tiện đơn thuần để chuyển tải dữ liệu, mà đã trở thành một không gian định hình tâm trí và hướng dẫn các giá trị sống của nhân loại. Chính trong bối cảnh đó, Giáo hội Công giáo được kêu mời nhìn nhận truyền thông như một Sứ vụ – một ơn gọi thâm sâu – nhằm phản ánh ánh sáng của Đức Kitô và mang Tin Mừng tình yêu đến giữa lòng thế giới. Đức Giáo hoàng Lêô XIV, trong những phát biểu đầu triều của ngài, đã không ngừng nhấn mạnh tầm quan trọng của truyền thông Công giáo trong việc cổ võ sự thật, công lý, và hòa bình giữa thời đại đầy biến động và phân cực.

Khởi đi từ căn tính truyền giáo của Giáo hội, sứ vụ truyền thông là nhịp cầu nối kết Thiên Chúa với con người và con người với nhau trong sự thật và bác ái. Đức Giáo hoàng Lêô XIV, trong buổi tiếp kiến các nhà báo quốc tế vào ngày 12 tháng 5 năm 2025, đã nói rõ rằng: “Tự do báo chí là một ân huệ quý giá mà chúng ta cần phải bảo vệ, không chỉ bằng luật pháp, mà còn bằng lương tâm và trách nhiệm”. Qua đó, ngài khẳng định rằng tự do ngôn luận không thể tách rời khỏi bổn phận đạo đức và sứ mạng phục vụ sự thật. Trong một thế giới mà thông tin giả tràn lan, mà ngôn từ có thể trở thành vũ khí chia rẽ và hận thù, thì sứ vụ truyền thông của người Kitô hữu không thể bị giảm thiểu thành một thao tác kỹ thuật, nhưng phải trở thành một hành vi loan báo Tin Mừng: nói lên sự thật trong tình yêu, và gieo lời nói xây dựng hòa bình.

Đức Thánh Cha nhấn mạnh rằng: “Chúng ta phải biết nói ‘không’ với những cuộc chiến bằng lời nói và hình ảnh”. Những lời này không chỉ nhắm đến các cuộc xung đột vũ trang, mà còn nói tới những cuộc chiến ngôn từ đầy ác ý, những dòng tin sai sự thật, những hình ảnh bôi nhọ gây thương tổn cho phẩm giá người khác. Truyền thông Công giáo hôm nay, vì thế, được mời gọi trở thành khí cụ của hòa giải và hiệp thông: trở thành tiếng nói của lòng thương xót, nơi mọi người – đặc biệt là những ai bị gạt ra bên lề xã hội – được lắng nghe, được đón nhận, được tôn trọng.

Hơn bao giờ hết, Giáo hội cần những người làm truyền thông không chỉ giỏi về chuyên môn, mà còn sâu sắc trong đời sống đức tin. Truyền thông không thể chỉ là một kỹ năng, nhưng phải bắt nguồn từ một cuộc gặp gỡ với Đức Giêsu Kitô – Đấng là Lời hằng sống của Thiên Chúa. Ai không đắm mình trong Lời Chúa, ai không biết sống trong cầu nguyện và yêu thương, thì sẽ không thể trở thành nhân chứng trung tín của Tin Mừng trong thế giới hôm nay. Chính vì thế, truyền thông Công giáo phải luôn giữ cho mình một tinh thần khiêm nhường, phục vụ và hiệp thông, không nhằm thổi phồng chính mình, cũng không tìm kiếm quyền lực hay ảnh hưởng xã hội, nhưng để làm vinh danh Thiên Chúa và mưu ích cho các linh hồn.

Trong các bài diễn văn gần đây, Đức Giáo Hoàng Lêô XIV cho thấy một định hướng rõ rệt: truyền thông Công giáo phải là một sứ vụ phục vụ hòa bình, công lý và sự thật. Ngay từ bài giảng đầu tiên trên cương vị Giáo hoàng, ngài đã kêu gọi xây dựng “những chiếc cầu” thay vì “những bức tường”, cổ võ sự cảm thông thay cho chia rẽ, đối thoại thay cho kết án. Truyền thông, vì thế, không thể bị bó hẹp trong các vấn đề nội bộ của Giáo hội, mà phải biết mở rộng tầm nhìn, dấn thân vào các vấn đề của xã hội: bảo vệ người nghèo, tố cáo bất công, lên tiếng cho sự sống và môi trường, xây dựng hòa bình giữa các dân tộc và tôn giáo.

Tuy nhiên, truyền thông không chỉ là nội dung, mà còn là phương tiện và thái độ tiếp cận. Đức Thánh Cha cổ võ việc tận dụng các công nghệ truyền thông hiện đại – mạng xã hội, hình ảnh, podcast, video – để đưa Tin Mừng chạm đến trái tim con người đương đại. Nhưng ngài cũng cảnh báo rằng: kỹ thuật không thể thay thế linh đạo, hình thức không thể thay thế nội dung, và lượng truy cập không thể thay thế giá trị nội tại của thông điệp. Người truyền thông Công giáo phải là người trung tín với Tin Mừng, biết gạn đục khơi trong giữa dòng thác dữ của thông tin, để tìm thấy ánh sáng và gieo rắc hy vọng.

Sự hình thành của Bộ Truyền thông Tòa Thánh (Dicastery for Communication) dưới thời Đức Phanxicô, cùng với Tông hiến Praedicate Evangelium, đã đặt truyền giáo làm ưu tiên hàng đầu của toàn Giáo triều. Trong đó, truyền thông được xem như một công cụ đặc biệt để thi hành sứ vụ này. Đó là một dấu chỉ cho thấy sứ vụ truyền thông không còn là vai phụ, mà đã trở thành trung tâm trong công cuộc loan báo Tin Mừng. Và người đứng đầu Giáo hội hôm nay, Đức Lêô XIV, đã tiếp nối và mở rộng chiều kích này bằng những phát biểu quyết liệt và đầy cảm hứng về vai trò của truyền thông trong việc bảo vệ tự do, cổ võ hòa bình, và phục vụ con người toàn diện.

Tuy nhiên, sứ vụ ấy không thiếu những thách đố. Đó là sự hiện diện dày đặc của tin giả, của những thao túng thông tin vì mục tiêu chính trị hay kinh tế. Đó là sự phân cực trong xã hội và ngay cả trong lòng Giáo hội, khiến nhiều kênh truyền thông trở thành công cụ gây chia rẽ thay vì hiệp nhất. Đó còn là cám dỗ chạy theo thị hiếu, dùng các chiêu trò để thu hút người xem, thay vì trình bày chân lý một cách chân thành và sâu sắc. Trước những nguy cơ đó, truyền thông Công giáo được mời gọi làm chứng cho sự thật, dẫu có thể bị hiểu lầm, chống đối, hoặc chịu thiệt thòi. Như Đức Giêsu đã phán: “Phúc cho anh em khi bị người ta vu khống và bắt bớ vì danh Thầy…” (Mt 5,11).

Sứ vụ truyền thông hôm nay cần được nâng đỡ bằng một chiến lược mục vụ lâu dài: Giáo hội phải đầu tư vào việc đào tạo các phóng viên và chuyên viên truyền thông, không chỉ am tường kỹ thuật, mà còn vững vàng đức tin, bén nhạy xã hội, có khả năng đối thoại liên văn hóa và liên tôn. Bên cạnh đó, cần khuyến khích các giáo phận, dòng tu, giáo xứ… phát triển mạng lưới truyền thông nội bộ và đối ngoại, với nội dung phong phú, hình thức sáng tạo, và tinh thần phục vụ rõ rệt. Chúng ta không cần quá nhiều “tin tức”, nhưng cần những “lời chứng đáng tin” – những câu chuyện làm sáng lên dung nhan của Chúa Giêsu trong cuộc sống hôm nay.

Truyền thông, xét cho cùng, là bước chân của người môn đệ trên hành trình loan báo Tin Mừng. Là ánh đuốc soi sáng trong đêm tối. Là chiếc thuyền đưa Chúa đến với lòng người. Là lời thì thầm giữa những ồn ào, để nhắc nhở rằng Thiên Chúa vẫn đang nói – vẫn đang yêu – và vẫn đang đồng hành với nhân loại. Trong ánh sáng của Đức Giáo hoàng Lêô XIV, chúng ta được mời gọi can đảm lên đường: truyền thông không chỉ là nói, mà là sống, sống điều mình loan báo, trở thành Tin Mừng sống động giữa lòng thế giới.

Nguyện xin Chúa Thánh Thần – Đấng là Hơi Thở Sự Thật – tiếp tục hướng dẫn Giáo hội và mọi nhà truyền thông Công giáo, để họ biết dùng ngòi bút và máy quay như những khí cụ của bình an, như những sợi dây nối kết, như những dòng suối làm dịu khát vọng chân lý của con người. Và xin cho mỗi người chúng ta, dù ở vị trí nào, cũng biết góp phần vào công trình vĩ đại ấy: góp lời mình vào bản hợp xướng của Lời vĩnh cửu, để thế giới được nghe – được hiểu – và được cứu độ.

Tham khảo:

• Cuộc gặp 12/5/2025 tại Vatican với 6 000 phóng viên:
• Kêu gọi “nói không” với chiến tranh lời nói/hình ảnh, hoà bình qua truyền thông:
• Bảo vệ phóng viên bị giam giữ, tự do báo chí:
• Công bố “không khoan nhượng với lạm dụng” tại Peru, ca ngợi vai trò báo chí:
• Kêu gọi ngoại giao thay vì chiến tranh Trung Đông (22/6/2025):
• Cảnh tỉnh về trí tuệ nhân tạo, giáo dục trách nhiệm
• Bộ Truyền thông Tòa Thánh và Praedicate Evangelium

Link tham khảo:

• https://www.ncronline.org/vatican/vatican-news/release-jailed-journalists-says-pope-leo-xiv-audience-media
• https://rsf.org/en/vatican-rsf-hails-pope-leo-xivs-commitment-press-freedom-calls-concrete-action
• https://www.theguardian.com/world/2025/jun/21/pope-leo-xiv-sexual-abuse-praises-press

Giacôbê Thanh Phong tổng hợp (TGPSG)