Cách thức truyền thông của Thánh Đa Minh

TGPSG -- “Không ai đốt đèn rồi đặt dưới đáy thùng, nhưng đặt trên giá đèn, để soi sáng cho mọi người trong nhà.” (Mt 5,15)

1. Thánh Đa Minh thắp lửa giữa đêm tối lạc giáo

Vào thế kỷ XIII, khi làn sóng lạc giáo Cathar trỗi dậy tại miền Nam nước Pháp, gieo rắc não trạng nhị nguyên cực đoan, phủ nhận các bí tích và Giáo hội hữu hình, Đức tin Công giáo đứng trước một cuộc khủng hoảng truyền thông: đâu là chân lý và ai sẽ lên tiếng để minh định?

Giữa bối cảnh ấy, Thiên Chúa đã gởi đến một "người loan báo Tin Mừng với nước mắt" là Thánh Đa Minh. Để hiểu thêm về cụm từ “"người loan báo Tin Mừng với nước mắt", chúng ta hãy nghe Chân phước Giôđanô Giôđanô Xaxon (Jordan of Saxony) - người kế vị Thánh Đa Minh - kể lại:

"Ngài ban ngày rao giảng cho người ta, ban đêm ngài cầu nguyện tha thiết cho họ với nước mắt tuôn rơi; ngài không ngừng nài xin Chúa thương xót các linh hồn." (Sách nhỏ về nguồn gốc Dòng Giảng Thuyết - Libellus de Principiis Ordinis Praedicatorum)

Với tấm lòng cháy lửa yêu mến chân lý và linh hồn các tín hữu, Thánh Đa Minh đã trở nên mẫu gương sáng ngời về truyền thông đức tin.

Tính truyền thông nơi Thánh Đa Minh không nằm nơi khí cụ phô trương, nhưng trong cách ngài sống, nói, và làm chứng cho Chúa:

• Truyền thông bằng đời sống cầu nguyện và chiêm niệm: "Nói với Chúa - rồi mới nói về Chúa" là khẩu hiệu sống động của thánh nhân. Không một lời giảng nào được thốt ra nếu chưa được ủ mầm và lên men trong thinh lặng, qua lởi cầu nguyện.
• Truyền thông bằng chính cuộc đời: Đa Minh rao giảng bằng bước chân hành khất, sống nghèo khó để gần gũi với người nghèo, để sự nghèo khó trở nên bằng chứng cho Tin Mừng. Ngài truyền thông bằng chính sự hiện diện sống động, không ồn ào mà đầy sức nặng của đức tin.
• Truyền thông bằng lời rao giảng trí tuệ và lòng thương xót: Với ngôn ngữ sắc bén đầy thuyết phục của lẽ phải, kết hợp với sự hiền hậu nơi con tim, Thánh Đa Minh không lên án nhưng thuyết phục. Không chối bỏ người lầm lạc nhưng tìm cách đưa họ về với ánh sáng chân lý.
• Truyền thông bằng việc xây dựng một nền tảng lâu dài: Ngài thành lập Dòng Giảng Thuyết (Ordo Praedicatorum), một hội dòng được thiết lập để “rao giảng Tin Mừng một cách học thuật, có tổ chức và trung thành với Giáo Hội”, trở thành biểu tượng của một nền truyền thông có hệ thống và định hướng rõ ràng.

2. Từ ngọn đèn Đa Minh đến thời đại kỹ thuật số: một mối dây truyền thông xuyên suốt cho đến ngày nay

Gương sáng truyền thông nơi Thánh Đa Minh không chỉ là quá khứ huy hoàng, mà là nền tảng thần học và linh đạo cho truyền thông Công giáo hôm nay.

Ngày nay, thế giới không còn chỉ bị xâm chiếm bởi các lạc giáo hữu hình, mà còn bởi một thứ lạc giáo mới, đó là: sự hỗn loạn của thông tin, chủ nghĩa chân lý tương đối, và cơn bão truyền thông không kiểm chứng, nguy hiểm hơn là những thông tin giả mạo tràn lan (fake news). Trong bối cảnh hiện nay, Giáo hội vẫn tiếp tục sứ mạng “loan báo Tin Mừng” trên những "vùng ngoại biên", một vùng Galilê mới cụ thể là: mạng xã hội, truyền hình, internet, báo chí, và nền tảng kỹ thuật số, v.v...

a. Mối dây thần học nối liền: Sự thật - Tình yêu - Hiệp thông

Thánh Đa Minh truyền thông vì yêu mến chân lý, còn Giáo hội hôm nay truyền thông để làm chứng cho sự thật trong tình yêu. Đức Thánh Cha Phanxicô từng nói:

“Chúng ta không truyền thông để thao túng hay chiếm hữu, mà để phục vụ cho sự hiệp thông.”  (Sứ điệp Ngày Thế Giới Truyền Thông Xã Hội năm 2019)

Đó chính là sự tiếp nối đường lối của Thánh Đa Minh: truyền thông như một hành vi yêu mến và hiệp thông, không đơn giản chỉ là để thông tin, mà để nhận ra và hoán cải.

b. Mối dây phương pháp: Cầu nguyện - Chiêm niệm - Hành động

Trong khi thế giới số ngày nay nhấn mạnh tốc độ, thì truyền thông Công giáo, theo linh đạo của Thánh Đa Minh, mời gọi: “chậm lại để suy ngẫm”, cầu nguyện trước khi xuất bản, để mọi dòng chữ, hình ảnh hay video đều là “một hành động truyền giáo”.

Ngày nay, nhiều Dòng Đa Minh vẫn tiếp tục ảnh hưởng mạnh mẽ trên truyền thông số: từ các trang học thuật như Thomistic Institute, Dominican Journal, đến các kênh YouTube rao giảng, podcast thần học, các dòng tu này vẫn sống đúng bản chất “được sai đi để rao giảng”.

c. Mối dây chứng tá: Truyền thông bằng chính đời sống

Cũng như Thánh Đa Minh đã sống nghèo khó để lời giảng có sức thuyết phục, thì Giáo hội hôm nay được mời gọi sống "linh đạo truyền thông" qua cách những phương thức: truyền thông bằng chính lối sống trung thực, yêu thương, nhân hậu và công chính.

Chính những vị Giáo hoàng gần đây, từ Đức Gioan Phaolô II đến Đức Bênêđictô XVI và Đức Phanxicô, cho đến Đức Lê ô XIV hiện nay, đều cho thấy truyền thông không chỉ là kỹ năng, mà là ơn gọi và đời sống chứng tá. Một tweet ngắn, một bài viết mục vụ, hay một buổi tiếp kiến chung, đều là "bài giảng" sống động giữa thế giới nhiễu loạn.

3. Những gợi mở từ ánh sáng của Thánh Đa Minh cho người truyền thông Công giáo hôm nay

Trong hành trình làm truyền thông mục vụ, đặc biệt trong môi trường giáo xứ, hội dòng, hay mạng xã hội, chúng ta có thể học nơi Thánh Đa Minh ba nguyên tắc sống còn:

• Hãy để chân lý chiếu sáng truyền thông của bạn: đừng truyền thông vì lượt tương tác, nhưng vì sự thật. Đừng chạy theo xu hướng, mà hãy làm chứng cho Tin Mừng.
• Hãy đào sâu đức tin trước khi chia sẻ: mỗi bài viết, mỗi video, mỗi dòng chú thích đều cần được đúc kết từ kinh nghiệm cầu nguyện, học hỏi và cảm nghiệm thiêng liêng.
• Hãy truyền thông với lòng thương xót: như Thánh Đa Minh từng khóc từng đêm khi cầu nguyện cho những kẻ lạc giáo, người truyền thông hôm nay cần lòng thương xót hơn là phán xét, cần trái tim hơn là kỹ năng.

Kết luận

Thánh Đa Minh đã sống cách đây tám thế kỷ, nhưng ngọn lửa truyền thông của ngài ngọn lửa của chân lý, yêu thương và phục vụ linh hồn con người vẫn còn cháy rực trong đời sống truyền giáo hôm nay.

Giữa thời đại công nghệ thông tin phát triển vượt bậc nhưng cũng dễ làm cho chúng ta bị lạc hướng, mỗi người được mời gọi trở nên “người giảng thuyết” như Thánh Đa Minh, không chỉ bằng micro hay camera, nhưng bằng chính trái tim say mê Tin Mừng và cuộc đời chứng tá sống động.

“Xin cho lửa Đa Minh không bao giờ tắt, nhưng rạng ngời trong từng lời chúng con viết, từng hình chúng con đăng, từng câu chúng con nói – như ánh sáng của sự thật, tình yêu và niềm hy vọng cho thế giới hôm nay.”

Dom Bảo Lộc tổng hợp từ:

1. Libellus de Principiis Ordinis Praedicatorum
2. Legenda Sancti Dominici (Hạnh Thánh Đa Minh) Tác giả: Constantine of Orvieto, thế kỷ XIII.
3. The Spirituality of the Dominican Order.