Giáo xứ Tam Hải: Sự hình thành và phát triển của Giáo lý Viên

1. Theo dòng lịch sử

Giai đoạn 1975 - 1996 

Thời cha cố Giuse Maria Trần Văn Bình làm linh mục quản xứ (1975 - 1996), khi đó việc dạy giáo lý cho thiếu nhi do các sơ dòng Mến Thánh Giá Tân Lập và quý thầy thuộc các dòng tu có cộng đoàn tại giáo xứ Tam Hải hoặc tại các xứ bạn gần đấy phụ trách.

Trong ký ức của những người lớn tuổi, đó là dì Hường, dì Mến (cả hai dì đều đã mất), thầy Giuse Trần Trường Thọ - SBD, thầy Vinhsơn Nguyễn Văn Nam - OP (hiện nay các thầy đã là linh mục).

Sau đó, cha cố đã mời ông Phanxicô Nguyễn Hữu Thảo làm Trưởng ban giáo lý tạm thời để việc tu học và mục vụ của các thầy, các dì được thuận tiện hơn. Ông Thảo hiện nay đã 80 tuổi nhưng mỗi khi có dịp gặp gỡ các anh chị em giáo lý viên cùng thời, nhiều người vẫn dùng từ “anh” để xưng hô với ông cách thân mật dù tuổi tác của họ trạc bằng tuổi con cái ông.

Ngày đó, mỗi khối lớp giáo lý chỉ có một lớp duy nhất, gồm có: lớp Khai tâm, Xưng tội rước lễ, Thêm sức, Bao đồng.

Cơ sở vật chất giảng dạy khó khăn vô cùng. Các khối lớp phải học nhờ trong ngôi trường tiểu học Tam Hải bị bỏ hoang bên cạnh nhà thờ. Mỗi lần học phải đi mượn chìa khóa mở cửa phòng, rồi vô từng phòng gắn 2 bóng đèn điện thắp sáng. Vì bị bỏ hoang nên ngôi trường có nhiều rác, kim tiêm, những sản phẩm do dân tệ nạn để lại nên mỗi khi học phải dọn dẹp sạch sẽ. Học xong lại phải tháo đèn cất cho lần sử dụng tiếp theo và khóa phòng cẩn thận.

Giai đoạn 1996 - 2008

Thời kỳ linh mục Gioan Baotixita Trần Văn Hào - SDB làm chánh xứ, giáo xứ xây dựng nhà thờ xứ nên công việc của GLV lúc này chỉ đơn giản là giáo dục đức tin cho thiếu nhi.

Lịch học giáo lý và sinh hoạt, họp hành diễn ra vào mỗi tối thứ Bảy. Trước hoặc sau giờ họp, các Cha bổ sung kiến thức giảng dạy giáo lý cho các GLV. Sau này có thêm các thầy Don Bosco hỗ trợ dạy và phân chia công tác nên các em thiếu nhi học giáo lý vào ngày Chúa nhật, chia thành 3 ca học.

Giai đoạn này được ghi nhận là khó khăn cả về cơ sở vật chất lẫn số lượng, chất lượng giáo lý viên. GLV không chỉ đảm nhận phần việc giảng dạy giáo lý, mà còn phụ trách rất nhiều phần việc khác của giáo xứ, chẳng hạn như: giữ xe các lễ Chúa nhật, lễ trọng và lễ cầu cho các linh hồn ngoài nghĩa trang giáo xứ; trang trí nhà thờ vào các dịp lễ như Noel, Phục Sinh, lễ Bổn mạng các hội đoàn; múa lân dịp Tết, Trung Thu; diễn hoạt cảnh Tết, hoạt cảnh Giáng Sinh; thậm chí điện chiếu sáng trong nhà thờ cũng thuộc phần việc của GLV.

Trong quá trình phục vụ, GLV gặp rất nhiều thử thách và như thế những khó khăn trở thành những câu chuyện để đời. 

Ngày mùng 3 Tết mỗi năm, GLV thường tổ chức ca nhạc xổ số Xuân. Năm đó, vì muốn có sân rộng hoành tráng nên phần văn nghệ được tổ chức trên sân nhà thờ giáo khu 4, nhà thờ Phanxicô hiện nay. Việc vận chuyển gỗ, sắt, bàn ghế từ nhà thờ chính lên nhà thờ họ Phanxicô được diễn ra vào các buổi tối vì ban ngày anh chị em GLV đi làm.

Phương tiện vận chuyển vật dụng bằng xe ba gác. Lúc đẩy xe ra khỏi cổng nhà thờ, vì chở nhiều cây sắt lớn cồng kềnh và đường xá gồ ghề đất đá nên rất khó di chuyển và giữ thăng bằng. Nhóm GLV tạm để lại vài cây bên đường, đẩy xe lên nhà thờ Phanxicô rồi quay xe lại chở tiếp. Lúc quay lại thì hỡi ôi, tất cả thanh sắt đã bị trộm lấy hết. Các anh chị em GLV chia nhau lùng sục khắp xóm mà không thấy đành nhìn nhau cười bù. Lúc đó khoảng 1g đêm 27, rạng sáng 28 Tết. 

“Phúc bất trùng lai, họa vô đơn chí”! Tối mùng 3 Tết, khoảng 11 giờ, sau khi kết thúc phần diễn văn nghệ xổ số Xuân, anh chị em GLV dọn dẹp sân khấu để lên xe khởi hành đi Đà Lạt nghỉ dưỡng. Tất cả giàn giáo làm sân khấu vẫn để trong sân nhà thờ Phanxicô. Hai ngày sau khi vui chơi từ Đà Lạt về, nhóm sững sờ khi giàn giáo sân khấu chỉ còn 10 bộ trên tổng số 20 bộ. Kỷ niệm đau thương này thật đáng nhớ và trở thành bài học đắt giá chưa từng tái diễn.

Giai đoạn 2008 - 2019

Thời kỳ linh mục Giuse Đoàn Hải Đăng - SDB, là chánh xứ (2008 - 2015): giáo xứ hoàn tất cơ sở vật chất nhà thờ, nhà xứ, các lớp học…; thành lập thêm nhiều hội đoàn, đẩy mạnh sinh hoạt của thiếu nhi, giới trẻ, duy trì và phát triển đội ngũ GLV vốn có.  

Kế thừa và tiếp nối, thời kỳ linh mục Vinhsơn Trần Ngọc Bạch Bích (2015 - 2019), mục vụ giáo lý cho thiếu nhi là nhiệm vụ tối quan trọng và chính yếu. Đây là giai đoạn chuyển mình và là một bước tiến lớn trong công tác giáo dục đức tin cho các em thiếu nhi giáo xứ Tam Hải. 

Trước viễn cảnh đô thị hoá, đời sống con người ngày càng cải thiện, phát triển, thích nuông chiều bản thân và nhiều thú vui xã hội xuất hiện làm lung lay đức tin của người Kitô hữu, nhất là các bạn trẻ. Nhận thấy tiềm lực của giáo xứ và Giáo hội khởi xuất từ nền tảng đức tin của thiếu nhi, giới trẻ nên Cha Vinhsơn đã xây dựng kế hoạch phát triển giáo lý vững chắc ngay từ các lớp Khai Tâm, Rước Lễ. 

Từng là một GLV nên Cha Vinhsơn luôn yêu mến, quan tâm đến GLV; luôn trăn trở tìm cách đào tạo và xây dựng đội ngũ GLV mỗi ngày mỗi hoàn thiện, say mê học hỏi Kinh Thánh và giáo lý để có thể cùng đồng hành với các em thiếu nhi. Đường hướng “mục vụ giáo lý cho các em thiếu nhi phải là ưu tiên hàng đầu” của Cha đã cho ra đời một hệ thống giảng dạy giáo lý thiếu nhi hoàn chỉnh với các Ban điều hành, đội nhóm sinh hoạt hiệu quả.

Đây cũng là thời kỳ hình thành các lớp Trợ giảng. Các bạn được mời gọi tham gia cộng tác vào các công việc chung của anh chị GLV ngay từ khi còn đang theo học ở các lớp Vào Đời, thay vì trước đây chỉ áp dụng cho lớp Dự bị (là các bạn đã hoàn thành chương trình giáo lý phổ thông và muốn tiếp tục tham gia các lớp học dành riêng để sau này trở thành GLV). Các bạn Dự bị, Trợ giảng cùng tham gia sinh hoạt chung với các anh chị GLV và cùng được phân công vào mỗi ban riêng phù hợp với nhu cầu và khả năng của từng người.

Với lượng GLV, Dự bị, Trợ giảng hùng hậu như vậy, giờ đây mỗi lớp giáo lý được quản lý và chăm sóc ngày một tốt hơn.

Giai đoạn 2019 - nay

Lm chánh xứ Phêrô Nguyễn Quốc Hùng - SDB tiếp tục phát triển các phong trào đoàn thể trong giáo xứ nhằm gắn kết tình hiệp thông. Hướng đến kỷ niệm 70 năm thành lập giáo xứ, Cha Phêrô đã cho trùng tu, xây sửa nhiều hạng mục công trình giáo xứ, gồm có nhà thờ, nhà mục vụ, phòng học, lắp thang máy…

Sinh hoạt của thiếu nhi và giới trẻ luôn được Cha quan tâm, hỗ trợ. Cha luôn đồng hành và tham dự các hoạt động do GLV và giới trẻ tổ chức cho thiếu nhi nhằm khích lệ tinh thần mọi thế hệ.

Hiện nay, Cha Phêrô là Giám đốc Cơ sở Đào tạo GLV TGPSG - cơ sở Tam Hải. Đã có nhiều thế hệ GLV tốt nghiệp chương trình học giáo lý giáo phận trong đó có nhiều GLV của xứ đoàn Tam Hải.

---------------------

Thời gian đầu, khi Ban Điều Hành hoạt động, vẫn còn nhiều khó khăn và bất cập do chưa quen với sự thay đổi hoàn toàn mới này. Tuy nhiên, mọi việc dần ổn định.

Vào mỗi tối thứ Tư, Ban Điều hành sẽ cùng Cha đặc trách ngồi lại với nhau để lượng giá chương trình giảng dạy, lập kế hoạch học tập, sinh hoạt ngoại khóa cho cả một năm học.

Công việc nghe có vẻ bình thường nhưng thực tế khi bắt tay vào xây dựng kế hoạch mới thấy nhiều khó khăn không thể lường trước được. Thông thường, trước mọi chương trình sinh hoạt, hội chợ, cắm trại, khai giảng … cha và các anh chị phải họp trao đổi công việc hàng giờ, hàng tuần. Nhiều buổi họp kéo dài tới tận 3, 4 tiếng đồng hồ, có khi đến 11 giờ tối, căng não suy nghĩ để tìm ra những phương án, giải pháp khả thi nhất. Một trong những khó khăn kinh điển là tìm nguồn chi phí cho các hoạt động. Khi đối diện vấn đề nan giải đó, cha luôn nói: “Các con cứ cố gắng hoàn thành tốt mọi việc, chi phí cha sẽ hỗ trợ hết mình.” Không biết Cha đã tìm cách xoay sở thế nào?

Khi lần đầu tiên được cầm trên tay cuốn Sổ Tay Toàn Niên, toàn thể gia đình GLV xứ đoàn đều mừng rỡ, và mừng nhất chính là Ban Điều hành vì toàn bộ thông tin về nội quy, nhân sự các lớp, các ban, kế hoạch giảng dạy và sinh hoạt của cả năm học giáo lý cuối cùng đã hoàn thành sau bao tháng ngày nỗ lực và cố gắng của mọi người. Và như thế, các Ban Điều hành GLV thế hệ tiếp nối vẫn tiếp tục công tác soạn thảo chương trình toàn niên trước khi bắt đầu năm học giáo lý mới. Giờ đây mọi sự đã dễ dàng và thuận lợi hơn vì GLV đàn em đã được truyền đủ kinh nghiệm. 

Một GLV đã chia sẻ cảm nghĩ về Cha Vinhsơn: “Mọi người thường nói là Cha rất khó, tuy nhiên trong sâu thẳm tấm lòng em lại rất cảm ơn cha vì nhờ sự nghiêm khắc kỷ luật về giờ giấc nên tác phong của các anh chị em được cải thiện rõ: đi lễ sớm, đi họp sớm hơn, làm việc đúng giờ với tác phong nghiêm chỉnh hơn. Do các anh chị GLV vướng bận mưu sinh hàng ngày nên việc đó không dễ điều chỉnh, thay đổi. Chính cha đã giúp cho chúng em hiểu được giá trị đạo đức của một người Giáo lý viên”.

2. Cơ cấu tổ chức hiện nay

Thiếu nhi Thánh Thể là một hội đoàn quan trọng của giáo xứ, nhiệm kỳ và cách thức bầu cử Ban Điều hành cũng giống với quy chuẩn Bầu chọn Hội đồng Mục vụ của giáo xứ.

Hiện nay, Lm Phêrô Dương Hải Văn - SDB đặc trách Thiếu nhi xứ đoàn Tam Hải. Trước Lm Phêrô là Linh mục Gioan Bosco Vũ Tiến Dũng SDB, đồng hành với GLV thời dịch Covid-19. Chính Lm Gioan Bosco là người trực tiếp đồng hành cùng GLV trên mọi nẻo đường để chung tay góp sức phân phát lương thực cho các hộ gia đình trong giáo xứ.

Ban Điều hành gồm có anh Trưởng Giuse Đặng Tuấn Nhật và các Phó ban, Thư ký, Thủ quỹ.  Đồng hành và hỗ trợ đắc lực với Ban Điều hành còn có các ban: Sinh hoạt, Phụng vụ, Giáo án, … Ban Điều hành được tổ chức có cơ cấu và kế hoạch để cùng hỗ trợ lẫn nhau trong công tác điều hành và quản lý trường giáo lý. 

Các khối lớp cũng được chia nhỏ ra và quy về cho các Trưởng khối quản lý. Mỗi khối nhóm đều có trưởng và phó, giữ vai trò và trách nhiệm chuyên biệt.

Trong công tác giảng dạy, xứ đoàn có 67 GLV, 51 dự bị, và thêm sự cộng tác của các thầy, nữ tu của các dòng: Don Bosco, Hài Nhi Giêsu, Đức Mẹ Hằng Cứu Giúp, Mến Thánh Giá Thủ Đức, Mến Thánh Giá Khiết Tâm, dòng Mẹ Nhân Ái …

Các khối lớp và lịch học giáo lý. 

- Khai tâm 3 lớp, Rước lễ lần đầu 15 lớp. Học vào các sáng Chúa nhật, sau thánh lễ thiếu nhi.

- Thêm sức 14 lớp. Học vào chiều Chúa nhật hàng tuần.

 - Vào đời 10 lớp. Học tối thứ Bảy hàng tuần.

Chương trình dạy giáo lý và sinh hoạt ngoại khóa hàng năm (tính theo năm học văn hoá của các em)  

- Tháng 7: Cắm trại, sinh hoạt hè

- Tháng 10: Hoa thiêng 

- Tháng 11: Bán hàng gây quỹ sinh hoạt, chương trình tĩnh tâm, chuyên đề của khối Bao đồng, Vào đời, lịch Xưng tội hàng tháng.

- Tháng 12: Thi đua làm báo tường, hang đá Giáng Sinh, chia sẻ nguyện ước, diễn nguyện Giáng Sinh, phát quà Giáng Sinh cho học sinh có hoàn cảnh khó khăn, …

- Tháng 1-2: Bán vé số xuân, chương trình đổi quà đầu năm.

- Tháng 3-4-5: Khối lớp Bao đồng, Vào đời đi tông đồ, trang trí trứng phục sinh trong tuần Thánh, Thêm sức tìm hiểu Thánh Đaminh Saviô, diễn nguyện Chúa Chiên lành, tham dự Thánh lễ thứ 5 hằng tuần, cầu nguyện chung cho GLV và học hỏi Lời Chúa hằng tháng, hội chợ mừng bổn mạng thiếu nhi.

- Tháng 6: Tổ chức và tham dự các thánh lễ trọng thể, gồm có Rước lễ lần đầu, Thêm sức, bổn mạng GLV, tuyên hứa GLV. GLV xứ đoàn Tam Hải nhận thánh Gioan Baotixita làm bổn mạng, kính ngày 24/6 hàng năm.

- Tháng 7: Sinh hoạt hè cho thiếu nhi, các hoạt động trại cho các khối lớp, khen thưởng học sinh giỏi, nhận sách cũ, văn nghệ Trung thu.

Ngoài lịch làm việc như trên, Ban Giáo Lý cũng chạy thử nghiệm một số chiến dịch đặc biệt, chẳng hạn như chiến dịch “Săn lùng các em chơi game tiệm net”: Vào tháng 5/2024, các anh chị GLV đã thành lập Ban trật tự gồm 5 thành viên chuyên đi tìm các em thiếu nhi tại các điểm net để nhắc nhở các em chu toàn bổn phận tham gia các giờ lễ, cụ thể là lễ chiều thứ Năm và sáng Chúa nhật hàng tuần dành riêng cho thiếu nhi.

3. Tôn chỉ hoạt động và mục đích. 

GLV đóng một vai trò đặc biệt quan trọng và đầy tình cảm trong việc giáo dục và phát triển tinh thần cho các em thiếu nhi trong cộng đồng tôn giáo. Đối với các em, GLV không chỉ là người thầy, mà còn là người bạn, người hướng dẫn và nguồn cảm hứng để các em khám phá và nuôi dưỡng đức tin của mình. 

• Truyền bá và giáo dục đức tin: GLV nhẹ nhàng dẫn dắt các em thiếu nhi qua những câu chuyện đầy màu sắc và ý nghĩa về đức tin, giúp các em hiểu rõ hơn về tình yêu của Thiên Chúa. Các em nhỏ thường hào hứng lắng nghe những câu chuyện Kinh Thánh được kể lại một cách sinh động và dễ hiểu.

• Đào tạo và phát triển tinh thần: GLV luôn kiên nhẫn hướng dẫn các em thiếu nhi trong việc cầu nguyện, giúp các em biết cách kết nối với Thiên Chúa từ khi còn bé. Những giờ cầu nguyện chung thường trở thành khoảnh khắc yên bình và an lành, nơi các em cảm nhận được sự gần gũi và yêu thương của Thiên Chúa.

• Củng cố và xây dựng cộng đồng tôn giáo: GLV tổ chức các hoạt động vui chơi, học tập và thi đua lành mạnh, giúp các em thiếu nhi cảm nhận được tình đoàn kết và sự ấm áp của một cộng đồng tôn giáo gắn bó. Các em học cách chia sẻ, yêu thương và hỗ trợ lẫn nhau qua từng hoạt động.

• Khuyến khích thực hành đức tin: GLV khuyến khích các em tham gia vào các nghi lễ và hoạt động từ thiện, giúp các em hiểu rằng đức tin không chỉ là những lời cầu nguyện mà còn là hành động cụ thể. Các em nhỏ thường rất háo hức khi được tham gia vào các chuyến đi thăm người nghèo, tặng quà và chia sẻ niềm vui với những người xung quanh.

• Giáo dục đạo đức và luân lý: GLV dạy các em những bài học về tình yêu thương, lòng nhân ái, sự trung thực và biết ơn. Những câu chuyện và bài học luân lý được GLV truyền đạt một cách nhẹ nhàng nhưng sâu sắc, giúp các em hình thành nhân cách tốt đẹp từ khi còn nhỏ.

Với tình yêu thương và sự tận tâm, GLV không chỉ giúp các em thiếu nhi trưởng thành trong đức tin, mà còn giúp các em trở thành những con người tốt, biết sống yêu thương và chia sẻ với mọi người xung quanh.

Ơn gọi Giáo lý viên:

Khi bạn đeo chiếc khăn quàng GLV trên vai, liệu rằng bạn đã biết được sứ mệnh của mình chưa?

Ngày tuyên hứa của GLV Tam Hải năm 2024 được tổ chức vào Chúa nhật ngày 23/6, trước thánh lễ thiếu nhi, nhằm quảng bá và cổ võ hình ảnh những anh chị đi gieo hạt đức tin.

4. Trưởng ban Giáo lý viên qua từng thời kỳ.

Anh Phanxico Nguyễn Hữu Thảo            1994 - 1995

Chị Rosa Bùi Thanh Thắm                       1995 - 1998

Anh Phêrô Nguyễn Mạnh Hùng               1998 - 2000

Anh Giuse Nguyễn Hương Trung             2000 - 2004

Anh Giuse Bùi Thanh Minh                      2004 - 2007

Chị Anna Nguyễn Thị Vân Anh                2007 - 2008

Chị Maria Nguyễn Thị Diệu Chi               2008 - 2009

Anh Giuse Phạm Phi Trường                    2009 - 2011

Anh Phêrô Nguyễn Trần Long                  2011 - 2014

Anh Giuse Khuất Bảo Thành                    2014- 2019

Chị Têrêsa Phạm Thuỳ Phương Kim        2019- 2022

Anh Gioan Lê Bá Thịnh                           2022 - 2024

Anh Giuse Đặng Tuấn Nhật                     2024 - nay

Bài: Maria Quỳnh Linh (TGPSG)

Ảnh: GLV Tam Hải