Giáo xứ Hà Đông 2018
DẪN NHẬP
Một giáo xứ thuộc vùng ven Sài Gòn có tên gọi là Hà Đông, vì những người đầu tiên đến khu vực của vùng Xóm Mới này chính là dân di cư đã đi theo Linh mục (Lm) Giuse Maria Bạch Xuân Tràng từ Bắc vào Nam và định cư tại đây; mà linh mục Giuse cùng với đa phần dân di cư có nguyên quán ở Tụy Hiền, Thanh Hà, Hà Đông, giáo phận Hà Nội.
Trải qua chặng đường hơn 60 năm, từ ngày hình thành đến nay (1956-2020), giáo xứ Hà Đông của Tổng Giáo phận Sài Gòn đã không ngừng phát triển, với những thế hệ nối tiếp luôn biết lưu giữ nét đẹp truyền thống và lòng đạo đức bình dân vốn có từ ông cha.
Tọa lạc tại số 564 đường Thống Nhất, Phường 16, Q. Gò Vấp, nhà thờ Hà Đông nép mình bên con đường tấp nập người và xe. Dù ở vùng ven, nhưng nơi đây không có khu công nghiệp, mà chỉ có nhiều nhà trọ, nên số người nhập cư tuôn về khá đông (khoảng 900 người). Do đó, số tín hữu mỗi ngày một gia tăng, nên dù vẫn lưu giữ được ít nhiều những nét quê xưa, nhưng khung cảnh giáo xứ cũng có nhiều thay đổi.
Nhà thờ Hà Đông không lúc nào vắng bóng người. Ngoài ‘nhóm thiện chí’ và các đoàn thể được phân chia theo ngày, đến quét dọn vệ sinh để “giữ nhà Chúa khi nào cũng sạch tươm”, các thiếu nhi cũng thường lui tới vì coi sân nhà thờ và nhà xứ là nơi gặp gỡ, vui chơi, khiến nhiều người thường gọi vui nhà xứ Hà Đông là “Nhà Mở”. Lm quản xứ đương nhiệm - Gioan Baotixita Vũ Mạnh Hùng quan niệm rằng: “Mình là chủ chăn phải biết thương giáo dân, bà con có cần mình thì họ mới tìm đến”, nên mọi người có thể gặp ngài bất kỳ lúc nào trong ngày. Lm Gioan Baotixita giải thích: “Nhiều anh chị em là công nhân hoặc là người buôn bán, thường không chủ động được thời gian, nên việc họ tranh thủ ghé nhà thờ để xin hướng dẫn giải gỡ những vướng mắc tinh thần là điều rất đáng quý. Do đó, không nên câu nệ giờ giấc”. Cũng vì thế, đã từ lâu, khuôn viên nhà thờ - cho dù chật hẹp - vẫn luôn là không gian chung và thân quen của mọi người.
1. Năm 1954: di cư vào miền Nam và công việc kiến thiết của Lm Chánh xứ tiên khởi Giuse Maria Bạch Xuân Tràng (1956-1958)
Ngược dòng thời gian về lại những ngày đầu của năm 1954, Lm Giuse Maria Bạch Xuân Tràng đã đưa một số gia đình Công giáo gốc địa phận Hà Nội vào lập nghiệp ở vùng đất Xóm Mới. Trong gian nhà đối diện nhà thờ, ông Đaminh Nguyễn Văn Mừng, tuổi trên 80, kể cho chúng tôi nghe về buổi ban đầu: “Thời đó, nơi đây hầu hết là đất nông nghiệp, xen lẫn rừng cao su. Ngày mới vào chưa có việc làm ăn, nên mọi người phải đi làm đủ nghề: người cắt cỏ, kẻ đi cạo mủ cao su... đi lễ nhà thờ phải trải chiếu để ngồi”.
Đến khi Lm Giacôbê Nguyễn Thanh Trúc - phó xứ Giang Xá đưa giáo dân vào Nam - đã thuê đất của ông Võ Văn Đậu để làm 7 căn nhà cho bà con giáo dân ở, mỗi căn chỉ rộng 3m x 7m, với vách đất, mái lá. Rồi Lm Giacôbê cùng với Lm Giuse Maria và bà con giáo dân đã xây dựng nhà thờ và nhận Thánh Giuse làm bổn mạng, gọi là nhà thờ khu 1, Xóm Mới (1956). Nhà thờ làm bằng vách gỗ với mái lá, chuông gõ bằng vỏ gỗ.
2. Giai đoạn 1958 – 1970: Lm Giacôbê Nguyễn Thanh Trúc
Năm 1958, vì Lm Giuse Maria Bạch Xuân Tràng nhận bài sai chuyển đến giáo xứ Thuận Lợi (Tây Ninh), nên Lm Giacôbê Nguyễn Thanh Trúc đã về làm linh mục chánh xứ và đổi tên giáo xứ thành Hà Đông. Giáo xứ chính thức được thành lập từ đây với số tín hữu ban đầu khoảng 1.000 người.
Trong biến cố Mậu Thân (1968), nhà thờ đã bị trúng đạn, hư hại một phần bên tháp chuông. Vì thế, Lm Giacôbê đã xây dựng lại nhà thờ bằng gạch xi măng, với mái tôn hình chữ T. Ngài cũng thiết lập các Hội đoàn: Liên minh Thánh Tâm (1959), hội Con Đức Mẹ, ca đoàn và Lễ sinh.
3. Giai đoạn 1970 - 2001: Lm Inhaxiô Mai Xuân Hậu
Ngày 21-7-1971, Lm Inhaxiô Mai Xuân Hậu - Giáo sư Tiểu Chủng Viện Thánh Giuse Sài Gòn đã về làm Lm chánh xứ Hà Đông. Ngài củng cố các Đoàn thể, thiết lập 8 Giáo khu và phát triển cơ sở vật chất. Bà con giáo dân đã cổ động mua 2.000m2 đất của người địa phương để làm nghĩa trang (năm 1999, nghĩa trang bị giải tỏa để xây dựng trường học, đến năm 2004 mới được đền bù).
Ngày 19-11-1972, Lm Inhaxiô tổ chức lễ đặt viên đá đầu tiên để xây dựng nhà thờ mới như hiện nay. Ngày 29-4-1973, cả hai Đức Giám mục của TGP Sài Gòn đã về khánh thành Nhà thờ Hà Đông: Đức TGM Phaolô Nguyễn Văn Bình làm lễ Cung hiến Thánh đường, Đức Giám mục phụ tá Phanxicô Xaviê Trần Thanh Khâm cắt băng khánh thành. Sau năm 1975, Lm Inhaxiô lần lượt cho xây dựng tượng đài Đức Mẹ, nhà An nghỉ, nhà Giáo lý, nhà Xứ và chỉnh trang đất Thánh…
Các đoàn thể tông đồ được thành lập: Gia đình Phạt Tạ Thánh Tâm, Thiếu nhi Thánh Thể, Dòng Ba Đaminh, Legio Maria, ca đoàn Cécilia, ca đoàn Thiên Thần. Các hoạt động xã hội cũng được đặc biệt chú trọng, duy trì và phát triển như: bác ái, cứu trợ, xóa đói giảm nghèo...
Ngày 15-8-2001, Lm Inhaxiô chính thức nghỉ hưu tại Nhà hưu Hà Nội (ngã 6 Sài Gòn) và qua đời tại đó. Hiện nay, hài cốt của ngài được lưu giữ tại nhà An nghỉ của giáo xứ.
Các Linh mục phó thời Linh mục Inhaxiô
1. Lm. Phêrô Nguyễn Văn Thiềm ( 1973 đến 1975). Sau đó, ngài được thuyên chuyển về làm chánh xứ Tân Hưng - Giáo hạt Xóm Mới cho đến nay.
2. Người con của Giáo xứ Hà Đông - Lm Phêrô Nguyễn Văn Khảm - được bổ nhiệm làm phụ tá từ năm 1980. Khi Lm Quản hạt Xóm Mới - Antôn Phạm Đình Trọng - bị đột quỵ, Lm Phêrô sang giúp mục vụ tại giáo xứ Hà Nội trong một thời gian ngắn. Sau đó, ngài chuyển về làm phụ tá giáo xứ Chánh tòa Sài Gòn. Hiện ngài đang là Giám mục Chánh tòa Mỹ Tho.
3. Lm Giuse Trần Văn Lưu, hiện là chánh xứ Bình Thuận - Giáo hạt Tân Sơn Nhì.
4. Lm Antôn Nguyễn Văn Toàn, là người con của Giáo xứ Hà Đông, nay đã nghỉ bệnh.
5. Lm Giuse Trương Vĩnh Phúc, hiện là chánh xứ Mông Triệu- Giáo hạt Gia Định.
4. Giai đoạn 2001 - 2015: Lm Phaolô Nguyễn Thực
Tháng 11 năm 2001, Lm Phaolô Nguyễn Thực đã về làm linh mục chánh xứ Hà Đông. Ngài xây dựng mới hoàn toàn nhà xứ như hiện nay. Ngài đã phát triển thêm một Giáo khu mới mang tên giáo khu Thánh Gioan Baotixita. Như vậy, hiện nay giáo xứ Hà Đông có 9 giáo khu. Ngài tiếp tục củng cố Hội đồng Mục vụ Giáo xứ và lập thêm các đoàn thể: Các Bà Mẹ Công Giáo, Huynh đoàn Đa Minh, Dòng Ba Cát Minh, 5 ca đoàn, các lớp Giáo lý Dự tòng, Giáo lý Hôn nhân và phát triển các công việc tông đồ, bác ái, giúp người khiếm thị hằng ngày. Năm 2002, Lm Phaolô đã thành lập nhóm Thừa Tác viên Thánh Thể. Bên cạnh đó, ngài còn thành lập Cộng đoàn Lòng Chúa Thương Xót để giáo dân sinh hoạt, cầu nguyện lúc 15g hằng ngày.
Lm Phaolô chia sẻ: “Người linh mục cần phải tiên phong trong mọi sự”. Châm ngôn này đã thôi thúc ngài thể hiện tinh thần của đoạn Tin Mừng theo thánh Mátthêu, chương 25 ở mọi nơi ngài đến. Chính tình mục tử và sự tiếp đón nồng hậu của ngài mà sân nhà thờ mỗi cuối tháng luôn rộn ràng tiếng xe, tiếng người. Những đôi mắt chỉ thấy màn đêm nay lại tìm thấy “cây gậy” dẫn đường qua những tặng phẩm đều đặn, kịp thời. Người mù trong địa bàn thành phố cũng như người mù ở các tỉnh lân cận như Long An, Tiền Giang, Bình Dương… đều được nâng đỡ khi tìm đến ngài.
Không chỉ tương trợ đều đặn qua việc cấp gạo, cấp tiền hằng tháng, Lm Phaolô còn góp phần làm giảm bớt tình trạng ăn xin của người mù. Bên cạnh đó, ngài còn xây dựng ngôi nhà bác ái mang tên “Mái ấm Hà Đông” do các nữ tu dòng Mến Thánh Giá Gò Vấp coi sóc, để giúp 40 em nhỏ lang thang, khó khăn được học chữ.
Ngày 20-10-2014, Lm Đaminh Đinh Ngọc Lễ - Quản hạt Xóm Mới được Bề trên cử làm Quản nhiệm Giáo xứ Hà Đông vì Lm Phaolô và Lm phụ tá Gioan Baotixita nghỉ bệnh. Lm Đaminh tiếp tục củng cố và phát triển nhóm Thừa Tác viên Thánh Thể (gồm 14 thành viên), nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng số tín hữu trong giáo xứ.
Năm 2015, Lm Phaolô nhận nhiệm vụ mới tại Giáo xứ Thánh Antôn – Giáo hạt Chí Hòa.
Các linh mục phó thời Lm Phaolô Nguyễn Thực:
1. Lm Giuse Bùi Văn Quyền, hiện là Lm chánh xứ Nữ Vương Hòa Bình - Giáo hạt Xóm Mới.
2. Lm Martinô Đoàn Văn Hoàng Thanh Đạm, hiện là Lm chánh xứ Khánh Hội - Giáo hạt Xóm Chiếu.
3. Lm Giuse Vũ Minh Thùy, là Lm chánh xứ Thánh Linh (17/10/2020) - Giáo hạt Sài Gòn - Chợ Quán.
4. Lm Gioan Baotixita Phạm Văn Lâm, hiện là Lm chánh xứ Lam Sơn - Giáo hạt Xóm Mới.
5. Giai đoạn từ 2015 đến nay: Lm Gioan Baotixita Vũ Mạnh Hùng
Ngày 30-6-2015, Lm Gioan Baotixita Vũ Mạnh Hùng, chánh xứ Vĩnh Hòa - Giáo hạt Phú Thọ đã nhận bài sai về làm Lm chánh xứ Hà Đông thay Lm Phaolô Nguyễn Thực.
Ngày 24-10-015, Lm Gioan Baotixita đã tổ chức bầu cử tân Hội đồng Mục vụ Giáo xứ nhiệm kỳ 2016 - 2020.
Khi về nhận giáo xứ Hà Đông, Lm Gioan Baotixita đã bắt đầu xây dựng lại khuôn viên nhà thờ, với các công trình: “Đá tảng Lòng Chúa thương xót”, “Vách đá Thánh Giuse”, tôn tạo đài Đức Mẹ với những phiến đá mang nét đẹp tự nhiên, sửa chữa Cung thánh, làm kỷ yếu mừng Ngọc khánh (60 năm) giáo xứ Hà Đông. Ngài đặc biệt quan tâm chu toàn và phát triển mọi sinh hoạt mục vụ, bác ái và truyền giáo của giáo xứ
Các Linh mục phó thời Lm Gioan Baotixita cho đến nay:
1. Lm Gioan Baotixita Phạm Văn Lâm: linh mục phó từ thời Lm Phaolô Thực, hiện đang là Lm chánh xứ Lam Sơn - Giáo hạt Xóm Mới.
2. Lm Martin Trần Đình Khiêm Ái.
LỜI KẾT: MỘT ĐẠI GIA ĐÌNH ẤM CÚNG
Từ 1.000 giáo dân, đến nay giáo xứ đã trở thành một đại gia đình với 5.000 người con, sống gắn bó với nhau. Sự gắn bó này thể hiện trong nhiều sinh hoạt, như tục lệ đọc kinh liên gia, hoạt động bác ái xã hội…
Vào tháng Hoa, tháng Mân Côi, các giáo khu và từng đoàn thể thường có giờ kinh liên gia. Đó cũng là lúc mọi người cùng ngồi lại, chuyện trò, tâm sự, thắt chặt thêm tình cảm gia đình, hàng xóm láng giềng.
Sự gắn bó này còn thể hiện qua việc bác ái, quan tâm đến người nghèo. Hằng tháng, gần 100 suất gạo hỗ trợ được gởi đến các gia đình khó khăn. Vào mùa Phục Sinh hằng năm, trung bình có trên dưới 100 giáo dân đến hiến máu nhân đạo. Giáo xứ cũng quan tâm tổ chức phát học bổng cho những em học giỏi, có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn.
Lm chánh xứ thường tổ chức cho giáo dân cùng với ban Caritas Giáo hạt Xóm Mới đi ủy lạo tại các trại cô nhi, viện dưỡng lão, giúp người dân tộc trong các bản làng ở Kon Tum, Ban Mê Thuột, Đà Lạt... Giáo xứ còn sẵn lòng giúp đỡ các giáo xứ bạn trong và ngoài Giáo phận xây dựng Thánh đường.
Giáo xứ Hà Đông tuy nhỏ nhưng đã có 21 linh mục, 12 nữ tu và 1 Giám mục là Đức Giám mục Phêrô Nguyễn Văn Khảm. Hiện nay, giáo xứ có 4 Đại chủng sinh và 2 tu sĩ khấn trọn đời thuộc Dòng Đaminh và Dòng Mẹ Chúa Cứu Chuộc.
Giáo xứ Hà Đông luôn nỗ lực chuẩn bị cho mình hành trang cần thiết để tiến bước trên con đường phục vụ Hội Thánh, gieo hạt giống Tin Mừng yêu thương trên quê hương yêu dấu và chiếu dọi ánh sáng của Chúa khắp muôn nơi.
An Duy - NSTM 4.2018 (TGPSG)
