Sự sống đời đời theo Thánh Gioan

Dẫn nhập

Một trong những sợi chỉ đỏ trong Tin mừng thánh Gioan đó là: sự sống đời đời. Con người từ trước và sau thánh Gioan luôn khao khát một cuộc sống vĩnh hằng. Chúng ta có thể đạt được khao khát này! Thánh Gioan tiết lộ cho chúng ta chi tiết quan trọng này: “Thiên Chúa đã yêu thế gian đến nỗi đã ban Con Một, để ai tin vào Con của Người thì khỏi phải chết, nhưng được sống muôn đời” (Ga 3,16). Thực ra ngay từ những dòng đầu tiên, Thánh Gioan đã đề cập đến sự sống: “Ngôi Lời là sự sống” (Ga 1,4). Như vậy, sự sống đời đời luôn là quà tặng xuất phát từ tình yêu Thiên Chúa, dành cho những ai tin vào Đức Giêsu Kitô, Đấng là Logos. Vậy “sự sống đời đời” theo cách Thánh Gioan trình bày thực sự có ý nghĩa gì, khác gì với sự sống thể lý thường ngày của chúng ta? Và Đức Giêsu giữ vai trò nào trong việc ban tặng sự sống đời đời ấy?

1. Ý nghĩa “sự sống đời đời” theo Tin mừng Gioan

Lần đầu tiên cụm từ này xuất hiện trong bối cảnh của niềm tin vào Chúa Giêsu. Thánh Gioan viết: “Để ai tin vào Người thì được sự sống đời đời - ζωὴν αἰώνιον”(Ga 3,15). ζωὴν (zōēn) nghĩa là sự sống, không chỉ là sự sống thể lý, mà thường ám chỉ sự sống thiêng liêng, sự sống thực sự từ Thiên Chúa. Còn αἰώνιον (aiōnion) nghĩa là đời đời, vĩnh cửu, không có kết thúc, thuộc về cõi vĩnh hằng. Như vậy “sự sống đời đời” không đơn thuần là cuộc sống kéo dài bất tận về thời gian. Đây còn là chất lượng của sự sống: Một cuộc sống viên mãn trong sự hiệp thông với Thiên Chúa. Thánh Gioan lặp lại ý nghĩa này trong chính Chúa Giêsu: “Sự sống đời đời đó là họ nhận biết Cha, Thiên Chúa duy nhất và chân thật, và nhận biết Đấng Cha đã sai đến, là Giêsu Kitô” (Ga 17,3). Ở đây, “nhận biết” không chỉ qua kiến thức, mà là biết bằng cả tâm hồn và kinh nghiệm sống, tức là sống trong mối quan hệ thân tình với Thiên Chúa. Nói cách khác, sống đời đời theo Gioan đồng nghĩa với sống trong tình bạn, tình con thảo với Thiên Chúa, được kết hợp mật thiết với Ngài qua Đức Giêsu.

Thật thú vị khi Thánh Gioan nhấn mạnh rằng sự sống đời đời bắt đầu ngay từ hiện tại. Để có được điều này, Thánh Gioan chỉ ra một điều kiện tiên quyết: đức tin. Ai tin vào Đức Giêsu thì ngay bây giờ đã bước vào dòng sự sống mới này. Chúa Giêsu nói: “Ai nghe lời tôi và tin vào Đấng đã sai tôi, thì có sự sống đời đời và khỏi bị xét xử, nhưng đã từ cõi chết bước vào cõi sống” (Ga 5,24). Lời khẳng định “đã từ cõi chết bước vào cõi sống” cho thấy người tin Chúa được chuyển từ tình trạng chết chóc sang sự sống ngay trong hiện tại. Sự sống đời đời, do đó, không chỉ là lời hứa cho tương lai mà còn là thực tại hiện sinh cho tín hữu.

Kinh nghiệm thiêng liêng có thấy đức tin cho ta cuộc sống mới (hồi sinh). Thánh Gioan còn viết: “Ai tin vào Con Thiên Chúa thì được sự sống đời đời; ai không chịu tin vào Con thì không được thấy sự sống” (x. Ga 3,36). Do đó đức tin chính là chìa khóa mở ra sự sống đời đời. Nói cách khác, sự sống đời đời là mối thông hiệp sống động với Thiên Chúa qua Đức Giêsu, bắt đầu từ hiện tại và kéo dài vĩnh viễn. Đây là cuộc sống tràn đầy ý nghĩa, vì con người được sống trong tình yêu và ân sủng của Đấng Tạo Hóa, vượt lên trên những giới hạn của đời sống thể lý thông thường.

2. Đức Giêsu – Nguồn ban sự sống đời đời

Thánh Gioan không ngần ngại xác định chính Đức Giêsu Kitô là nguồn mạch của sự sống đời đời. Thiên Chúa Cha yêu thương nhân loại đã sai Con Một đến trần gian để ban cho chúng ta sự sống vĩnh cửu (x. Ga 3,16). Giả như con người nhận được sự sống đời đời, thì chúng đều tuôn trào từ chính con người và sứ mạng của Đức Giêsu. Dọc theo sách Tin mừng Gioan, Chúa Giêsu nhiều lần mặc khải về vai trò ban sự sống của Người qua những hình ảnh rất sinh động và gần gũi. Xin cho tôi liệt kê ở đây vài ví dụ điển hình về chủ đề này:

“Nguồn nước ban sự sống”:

Gặp gỡ người phụ nữ Sa-ma-ri bên giếng nước, Đức Giêsu tự ví mình như nguồn nước đem lại sự sống vĩnh cửu. Người nói: “Ai uống nước tôi cho, sẽ không bao giờ khát nữa. Và nước tôi cho sẽ trở thành nơi người ấy một mạch nước vọt lên, đem lại sự sống đời đời” (Ga 4,14). Như nước cần cho sự sống thể lý, Chúa Giêsu cần cho sự sống linh hồn; ai đến với Người sẽ được no thỏa và tràn trề sự sống đời đời, không còn khát khao gì hơn vì đã gặp được nguồn mạch sự sống thật.

“Bánh hằng sống” từ trời:

Đức Giêsu cũng tự xưng: “Chính Ta là bánh ban sự sống” (Ga 6,35) – của ăn thiêng liêng nuôi dưỡng con người sống đời đời. Người quả quyết: “Ta là bánh hằng sống từ trời xuống. Ai ăn bánh này, sẽ sống đời đời. Và bánh Ta sẽ ban, chính là thịt Ta, để cho thế gian được sống” (Ga 6,51). Ở đây, Chúa Giêsu ám chỉ đến hy tế thập giá và Bí tích Thánh Thể, khi Người trao ban chính thân mình làm lương thực nuôi sống muôn người. Nhờ kết hiệp với Đức Giêsu – “bánh trường sinh” – người tín hữu được thông phần sự sống đời đời mà Người mang lại.

Vị Mục Tử nhân lành:

Trong dụ ngôn người mục tử và đàn chiên, Chúa Giêsu cho thấy Người chăm sóc đoàn chiên (tức các tín hữu) và dẫn họ đến sự sống đời đời an toàn. Người tuyên bố: “Chiên của tôi thì nghe tiếng tôi; … Tôi ban cho chúng sự sống đời đời; không bao giờ chúng phải diệt vong và không ai cướp được chúng khỏi tay tôi” (Ga 10,28). Hình ảnh mục tử hiền lành ban sự sống đời đời cho đoàn chiên nói lên quyền năng và tình thương của Đức Giêsu: Không những Người cho chiên được sống mà còn bảo đảm sự sống vĩnh cửu ấy bền vững mãi, không thế lực nào tước đoạt được. Đức Giêsu thực sự là đấng bảo đảm sự sống đời đời cho những ai thuộc về Người.

Những hình ảnh trên cho thấy một chân lý trọng tâm: Đức Giêsu chính là con đường dẫn tới sự sống đời đời, và nơi Người chứa chan nguồn sống bất diệt ấy. Người nói với các môn đệ: “Thầy là con đường, là sự thật và là sự sống” (Ga 14,6). Thật vậy, mọi ai khao khát sự sống vĩnh cửu đều phải đến với Đức Giêsu, bởi lẽ chính Người là Đấng trung gian mà Thiên Chúa Cha ban sự sống đời đời cho nhân loại (x. Ga 17,2). Mối liên hệ với Đức Giêsu (tin tưởng và yêu mến Người) quyết định việc chúng ta có nhận được sự sống trường cửu hay không. Như Chúa đã khẳng định nhiều lần: “Ai tin vào Ta thì có sự sống đời đời” (Ga 6,47). Tóm lại, Đức Giêsu vừa là Đấng trao ban sự sống đời đời, vừa chính là hiện thân của sự sống đời đời. Nơi Người, chúng ta gặp được sự sống viên mãn từ Thiên Chúa.

3. Sự sống đời đời và sự sống thể lý

Sự sống đời đời và sự sống thể lý, cả hai đều có“sự sống”. Tuy nhiên, thánh Gioan cho rằng chúng khác nhau về bản chất, thời hạn và chiều kích:

Về thời hạn: Sự sống thể lý (thân xác) luôn có giới hạn. Con người sinh ra, lớn lên rồi cũng phải chết về thân xác. Còn sự sống đời đời thì vĩnh cửu, không bao giờ chấm dứt. Người nào đón nhận sự sống đời đời sẽ “khỏi phải chết đời đời”. Theo đó, cái chết không phải dấu chấm hết cho người tin vào Thiên Chúa. Chúa Giêsu tuyên bố: “Ai sống và tin vào Ta, sẽ không chết bao giờ” (Ga 11,26). “Không chết bao giờ” nghĩa là không phải chết vĩnh viễn, không rơi vào cảnh hư mất đời đời. Dù thân xác có qua đời, người tin vẫn tiếp tục sống trong sự hiệp thông với Thiên Chúa. Những người này sẽ được Thiên Chúa cho sống lại trong ngày sau hết (x. Ga 6,40).

Về bản chất: Sự sống thể lý gắn liền với thể xác và sinh học, phụ thuộc vào nhu cầu vật chất (như ăn, uống, thở...) và bị giới hạn bởi không gian, thời gian. Ngược lại, sự sống đời đời mang bản chất thiêng liêng: nó là sự sống của chính Thiên Chúa được thông ban cho con người. Sự sống này tồn tại trong linh hồn, được nuôi dưỡng bằng mối tương quan với Thiên Chúa, chứ không lệ thuộc vào các yếu tố vật chất bên ngoài. Vì thế, người được sự sống đời đời cho dù thể xác già nua hay bệnh tật, phần sống đích thực trong họ vẫn tươi mới vì gắn bó với nguồn sống bất diệt là chính Chúa. Theo nghĩa này, chúng ta có thể hiểu được lời Đức Giêsu nói: “Thần Khí mới làm cho sống, chứ xác thịt nào có ích gì” (Ga 6,63). Như vậy, sự sống mới do Chúa Thánh Thần ban (khi ta tin vào Đức Kitô) cao vượt hơn sự sống thuần tự nhiên.

Về ý nghĩa: Đời sống thể lý tự nó chỉ kéo dài vài chục năm (100 năm). Nếu chỉ sống cho thể lý, con người dễ rơi vào hư không khi cái chết đến. Chết là hết, như nhiều người vẫn tin. Trái lại, sự sống đời đời mang chiều kích thần linh và vĩnh cửu, nên nó đem lại cho con người mục đích và hy vọng vượt trên cái chết. Sự sống đời đời là sống trong tình yêu, niềm vui và bình an của Thiên Chúa. Hy vọng này làm cho cuộc sống có ý nghĩa trường tồn. Chúa Giêsu từng hứa: “Ta đến để cho chiên được sống dồi dào” (Ga 10,10). “Dồi dào” ở đây, hiểu theo Thánh Gioan, chính là sự sống đời đời, một cuộc sống trọn vẹn, sung mãn mà Thiên Chúa muốn con người được hưởng. Thể lý nhiều giới hạn và khổ đau. Trong khi đó, sự sống đời đời có thể hiểu là viên mãn và phong phú vì gắn liền với Đấng vĩnh cửu.

Hẳn nhiên cả hai sự sống trên đều là quà tặng Thiên Chúa ban. Về logic, sự sống đời đời vượt trội, bao trùm sự sống thể lý. Sự sống thể lý giống như hạt giống, còn sự sống đời đời là cây lúa chín vàng. Hạt giống phải mục nát đi (thân xác phải chết) thì sự sống vĩnh cửu mới hiển lộ trọn vẹn. Niềm tin Kitô giáo, như lời Đức Giêsu nói với cô Mátta, khẳng định: “Ta là sự sống lại và là sự sống; ai tin Ta, dù đã chết (về thể xác) cũng sẽ được sống (đời đời)” (Ga 11,25). Nhờ sự sống đời đời, người Kitô hữu đón nhận một sự sống mạnh hơn sự chết, biến cái chết phần xác chỉ còn như “giấc ngủ” tạm thời trước khi sống lại vĩnh viễn (x. Ga 11,11-13). Đây chính là niềm hy vọng lớn lao và khác biệt cốt yếu mà Đức Giêsu mang đến, vượt trên giới hạn của đời sống thể lý tự nhiên.

4. Lời mời gọi hướng đến sự sống đời đời

Một thực tế là con người thích bám vào sự sống đời này. Mọi bôn ba lo lắng dường như đều luẩn quẩn trong việc nuôi sống bản thân, vun vén của cải đời này. Rất nhiều lần tôi và bạn quên rằng mình còn sự sống khác. Sự sống đời đời, qua ngòi bút Thánh Gioan, hiện lên như mục đích tối hậu và cũng là món quà cao quý nhất mà Thiên Chúa muốn ban tặng cho con người. Ơn ban này được ban tặng qua Đức Giêsu Kitô, Đấng đã đến thế gian, chịu chết và sống lại để mở ra con đường sự sống vĩnh cửu cho chúng ta. Thánh Gioan kết thúc sách Tin mừng của mình bằng lời đúc kết: “Những điều đã được chép ở đây là để anh em tin rằng Đức Giêsu là Đấng Kitô, Con Thiên Chúa, và để nhờ tin mà được sự sống nhờ danh Người.” (Ga 20,31). Với đánh giá rất cá nhân, tôi nghĩ mục đích của toàn bộ Tin Mừng Gioan là mời gọi người đọc tin vào Đức Giêsu, hầu đón nhận sự sống đời đời trong danh Người.

Đối với chúng ta ngày nay, lời mời gọi ấy vẫn còn nguyên giá trị. Sự sống đời đời không phải là một khái niệm xa vời, trừu tượng, mà là một thực tại Thiên Chúa đang muốn trao cho con người. Khi cầu nguyện với từng trang Tin mừng Gioan, chúng ta sẽ thấy Đức Giêsu thường xuyên gọi mời: Hãy đến với Thầy để nhận lãnh sự sống mới! Điều còn lại là chúng ta có đáp lại lời mời đó hay không. Ước gì mỗi người chúng ta biết mở lòng tin vào Đức Giêsu, bước theo Người và giữ lời Người dạy. Thiên Chúa hứa: “Ai giữ lời tôi, thì sẽ không bao giờ phải chết” (Ga 8,51). Lời hứa ấy đem lại cho ta niềm hy vọng chắc chắn vượt thắng mọi sợ hãi tử thần.

Tạm kết

Khi viết những dòng trên, tôi được mời gọi gieo trồng hạt giống sự sống đời đời ngay trong đời này. Bằng cách nào? Theo Thánh Gioan, đó là tin tưởng và gắn bó với Thiên Chúa, sống yêu thương và phụng sự theo gương Đức Giêsu. Để khi hành trình dương thế khép lại, hạt giống ấy sẽ nảy mầm trong cõi sống vĩnh hằng mà Thiên Chúa đã chuẩn bị. Sự sống đời đời không chỉ là đích đến mai sau, mà còn là động lực giúp chúng ta sống ý nghĩa, yêu thương và hy vọng hơn từng ngày ở trần gian. Như lời Chúa Giêsu nói: “Anh em hãy tích trữ cho mình kho tàng trên trời… vì kho tàng anh em ở đâu, thì lòng anh em ở đó” (Mt 6,20-21).

Ước gì mỗi người biết hướng lòng về kho tàng sự sống đời đời mà Chúa dành sẵn. Là người lữ hành, ngay từ bây giờ chúng ta bắt đầu sống với Chúa trong niềm vui, bình an và để mai sau được chung hưởng sự sống viên mãn với Ngài. Tôi nghĩ đây cũng là lời mời gọi, là niềm hy vọng cao cả mà Tin mừng Gioan gửi đến cho tất cả chúng ta.