Sinh viên tĩnh huấn mùa Vọng 2025

TGPSG -- “Tỉnh  thức và can đảm sống đức tin trong thời đại AI” là chủ  đề của buổi tĩnh  huấn dành cho các bạn sinh viên, do ban Mục vụ Sinh viên dòng Đa Minh, tổ chức vào lúc 14h00, thứ Bảy ngày 13/12/2025, tại Học viện Liên dòng Thánh Tôma.

Tham dự có linh mục (Lm) Giuse Trần Vinh Hà - Đặc trách Ban Mục Vụ Sinh Viên Tỉnh dòng Đa Minh, các linh mục, tu sĩ nam nữ đồng hành với các bạn sinh viên, cùng với các nhóm Sinh viên: Nhịp bước Đa Minh, Sinh viên Mai Khôi, các bạn Lưu xá  Mẹ Đồng Công, Lưu xá Bêtania, Lưu xá Emmanuel, các bạn  trong hệ thống lưu học xá Đa Minh, cùng với 2 diễn giả: Lm Giuse Nguyễn Trọng Viễn, O.P - Giáo sư Triết học, Lm Phêrô Lê Văn Chính - Giáo sư Thần học TGP Sài Gòn.

Buổi tĩnh huấn nhằm giúp các bạn sinh viên nhận ra những thách đố do công nghệ trí tuệ nhân tạo đặt ra, biết sử dụng AI một cách hiệu quả và có trách nhiệm; đồng thời được mời gọi đào sâu đời sống đức tin, giữ vững căn tính Kitô hữu và can đảm sống các giá trị Tin Mừng giữa một thế giới không ngừng đổi thay hôm nay.

Lúc 13g00, các bạn sinh viên đã tập trung tại khuôn viên Học viện Liên dòng Thánh Tôma để gặp gỡ, thăm hỏi, trò chuyện và giao lưu, kết nối với nhau.

Đúng 13g30, các bạn sinh viên đã ổn định tại hội trường và cùng nhau bước vào chương trình sinh hoạt chung qua các cử điệu sôi động, khởi đầu cho buổi tĩnh huấn trong bầu khí vui tươi và hiệp thông.

Kế đến, Lm Giuse  Trần Vinh Hà đã  trao đổi với các bạn về bản lãnh của người được xem là “đẳng cấp về cái đúng, về luân lý, đạo đức, tình nghĩa,.... chứ không phải là bằng cấp hay lý luận” Đồng thời, ngài cũng khai mạc buổi tĩnh huấn.

Sau đó, các bạn sinh viên lắng nghe phần chia sẻ của hai diễn giả: Lm Giuse Nguyễn Trọng Viễn, O.P. - Giáo sư Triết học, và Lm Phêrô Lê Văn Chính, Giáo sư Thần học - TGPSG.

II. Đề tài 1: AI, Lý luận và Trí tuệ.

Do Lm Giuse Nguyễn Trọng viễn đã chia sẻ:

1. Bản chất và giới hạn của AI:

- AI là trí thông minh nhân tạo, hoạt động bằng cách lưu trữ khối dữ liệu khổng lồ và xử lý chúng qua các thuật toán để lọc, sắp xếp và đưa ra kết quả. Theo phân biệt của triết học Hy Lạp và truyền thống Kitô giáo thời Trung Cổ, AI chỉ dừng lại ở cấp độ lý luận (ratio/reason) - tức là thao tác trên dữ liệu sẵn có, tính toán và suy diễn thuần túy.
- AI không có trí tuệ (intellectus) theo nghĩa sâu xa, vì trí tuệ là hồng ân Thiên Chúa ban, giúp con người có trực giác toàn thể, nhận ra điều thiện - điều sai, chân lý và ý nghĩa đích thực gắn với kinh nghiệm sống cá nhân.

2. Giáo dục và “thần thái” con người

- Trong triết lý giáo dục, bên cạnh kiến thức và kỹ năng, điều quyết định chính là thần thái (attitude) - phong cách sống và cách con người hiện diện trước cuộc đời. Trong tương lai, khi kiến thức ngày càng dễ tiếp cận nhờ AI, giá trị cốt lõi sẽ quay về với khả năng sử dụng trí tuệ (intellect), trực giác và cảm nhận cá nhân để xử lý vấn đề một cách nhân bản.

3. Vấn đề “sống ảo” của người trẻ

- Nguy cơ mất chất người: Việc lệ thuộc vào thế giới ảo, nhìn đời qua màn hình, dễ làm con người đánh mất cảm thức chân thật trong tương quan người – người. Con người vốn sống bằng thính giác, bằng sự lắng nghe, nơi ta cảm nhận được nét độc đáo và chiều sâu của người khác - điều mà cái nhìn qua máy móc không thể thay thế.
- Dấu hiệu thiếu trưởng thành: Sống ảo, lấy những giá trị giả để tô vẽ cái tôi, là biểu hiện của sự non nớt trong bản lĩnh, giống như sự khoe mẽ của “người mới giàu” hay “trí thức mới”.
- Con đường khắc phục: Khi trưởng thành, con người sẽ bước ra khỏi văn hóa cạnh tranh và so sánh, để sống trong một nền văn hóa độc đáo, biết chấp nhận chính mình, sống thật, thú vị và hạnh phúc với đời sống riêng của mình.

4. Làm sao theo kịp AI mà không bị lệ thuộc?

- Không thể không dùng AI: AI là công cụ rất tốt và hữu ích, không nên sợ hãi hay demon hóa nó.
- Dùng AI với tư thế làm chủ: Cần đủ trưởng thành để coi AI là bạn đồng hành hay trợ lý, chứ không phải là ông thầy.
- Vượt lên văn hóa “dịch lý”: Người trẻ dễ bị cuốn vào lối sống chỉ biết tính toán, chắp vá để đạt kết quả nhanh, mà quên đi văn hóa chân lý, tôn trọng sự thật và điều thiện căn bản. Con người xứng đáng là con người khi biết đứng trên đôi chân “nhân linh ư vạn vật” của chính mình, có khả năng đặt lại vấn đề và phân định những gì AI cung cấp bằng trí tuệ nội tâm.
- Trở thành người trí thức: Khác với “lao động trí thức” chỉ giỏi chuyên môn, người trí thức là người có trách nhiệm với xã hội, thao thức với cộng đồng và góp phần xây dựng đời sống chung.

5. Ứng dụng AI trong công việc - giữ lại “hồn người”

AI có thể tạo ra sản phẩm chuẩn xác, nhanh gọn và hiện đại, nhưng dễ thiếu đi chất người, “mùi người”, dấu ấn cá nhân. Khi trưởng thành, con người sẽ khao khát những giá trị mang hơi ấm nhân bản, giống như sự trân trọng dành cho đồ thủ công. Nếu không đủ trưởng thành, con người có nguy cơ bị cuốn vào guồng máy AI và đánh mất chính mình. Tri thức mà chúng ta có được là những người thực sự làm chủ tri thức, chứ không phải AI tạo ra những người chỉ biết làm theo, không có khả năng thích ứng và giải quyết vấn đề trong những tình huống mới.

 II. Đề tài 2: Tỉnh thức và Can đảm sống Đức Tin

Lm Phêrô Lê Văn Chính, chia sẻ

1. Tỉnh thức - nền tảng của đời sống đức tin

Cha Phêrô Nguyễn Văn Chính nhấn mạnh rằng tỉnh thức là lời mời gọi cốt lõi của Tin Mừng, gắn liền với tư duy phản tỉnh và phong cách sống (attitude) của người Kitô hữu.

Con người có thể tích lũy nhiều kiến thức và kỹ năng, nhưng nếu thiếu khả năng phản tỉnh để định hướng đời sống, họ dễ trở thành nô lệ của chính những gì mình có. Tỉnh thức giúp người tín hữu biết lắng nghe Lời Chúa, nhận ra đâu là con đường đúng đắn cho cuộc đời mình.

2. Chúa là mục tiêu và định hướng của đời người

Tỉnh thức không phải là trạng thái lo sợ, mà là vì có Chúa làm mục tiêu sống. Thiên Chúa là Đấng định hướng tương lai, Đấng chờ đợi và ban tặng tương lai cho con người, không chỉ trong đời này mà cả trong sự sống vĩnh cửu.

Cuộc đời con người không phải là ngẫu nhiên hay vô định, nhưng được sinh ra từ tình yêu của Thiên Chúa và được mời gọi hướng về sự sống vinh quang với Ngài.

3. Can đảm sống Đức Tin nhờ Thánh Thần

Cha Phêrô khẳng định rằng nếu con người chỉ dựa vào tài năng và sức riêng, họ dễ rơi vào chán nản, thất vọng và bế tắc, thậm chí dẫn đến tuyệt vọng. Thiên Chúa ban Thánh Thần, là sức mạnh và tình yêu, để nâng đỡ con người vượt qua khó khăn, đau khổ và cả cái chết.

Can đảm sống đức tin không chỉ là hành động bên ngoài, mà là sống theo Thần Khí Chúa, noi gương Đức Giêsu đầy Thánh Thần, Đấng đã bước vào hoang địa cầu nguyện và ăn chay. Đời sống cầu nguyện chính là sự gắn bó thân mật với Thiên Chúa trong mọi hoàn cảnh.

4. AI có thể thay thế cầu nguyện không?

Trước câu hỏi về việc giới trẻ tìm đến AI khi khủng hoảng, Cha Chính khẳng định rõ ràng: AI không thể thay thế việc cầu nguyện. Cầu nguyện là tương quan tình yêu giữa con người và Thiên Chúa, không phải là hành vi máy móc hay hình thức. Khi rơi vào khủng hoảng đức tin - mất niềm tin, niềm trông cậy và lòng mến - điều cần thiết là chấn chỉnh lại đời sống thiêng liêng, dành thời gian vun đắp mối tương quan với Chúa.

AI có thể hỗ trợ kiến thức, nhưng không thể thay thế Thiên Chúa. Người cầu nguyện là người có phong cách sống, biết đặt Chúa ở trung tâm đời mình, như chính Đức Giêsu dù bận rộn vẫn luôn cầu nguyện.

5. Tin vào bản thân và tin vào Thiên Chúa có mâu thuẫn không?

Cha Phêrô giải thích rằng không có mâu thuẫn nếu hiểu đúng. Con người được Thiên Chúa tạo dựng hướng về Ngài; càng hiểu chính mình thì càng nhận ra Thiên Chúa đang hiện diện trong tâm hồn - nơi được gọi là đền thờ của Chúa.

Sự mâu thuẫn chỉ xảy ra khi con người để tâm hồn xa Chúa, sống trong tội lỗi và tách mình khỏi cộng đoàn Giáo hội. Khi đó, việc “tin vào bản thân” sẽ dẫn đến mất niềm tin nơi Thiên Chúa.

6. Đồng hành với người tuyệt vọng

Đối với những người rơi vào tuyệt vọng, Giáo hội có nhiều hội đoàn và cộng đoàn để nâng đỡ và giúp họ tìm lại đức tin. Việc tham dự sinh hoạt và cầu nguyện chung là yếu tố quan trọng giúp con người không rơi vào cô lập và tuyệt vọng. Cha Phêrô nhấn mạnh rằng việc xa rời đời sống cộng đoàn và đức tin là một thách đố lớn của xã hội hôm nay.

Trước khi khép lại buổi tĩnh tâm, các bạn đã cùng nhau bước vào giờ cầu nguyện Taizé trong bầu khí thinh lặng, lắng đọng và sốt sắng. Những bài hát đơn sơ, lặp đi lặp lại trong không gian yên tĩnh của hội trường đã giúp mỗi người chậm lại, hướng lòng mình lên Thiên Chúa, lắng nghe tiếng Chúa trong chiều sâu tâm hồn, để kín múc bình an và canh tân đời sống đức tin.

Buổi tĩnh huấn kết thúc lúc 16g20 cùng ngày, để lại trong các bạn sinh viên những thao thức và định hướng mới trong đời sống đức tin.

Bài: Antôn Hoàng Tuấn (TGPSG)