Một giáo hoàng phục vụ Giáo hội và nhân vị

WHĐ (14/3/2025) – Bài viết kỷ niệm mười hai năm triều Giáo hoàng của Đức Phanxicô.

Kể từ khi Đức Thánh Cha nhập viện tại Bệnh viện Gemelli, hàng nghìn người trong chúng ta đã bày tỏ niềm hy vọng mạnh mẽ vào sự hồi phục của ngài, đặc biệt trong Năm Thánh mà chính ngài đã mời gọi chúng ta sống theo nhân đức đối thần này. Chúng ta thể hiện điều đó bằng vũ khí mạnh mẽ nhất: cầu nguyện. Và chúng ta đón nhận với niềm vui sự cải thiện sức khỏe mà ngài đang trải qua.

Và giờ đây, trong niềm hân hoan rõ ràng, chúng ta mừng kỷ niệm 12 năm triều Giáo hoàng, trong đó Đức Phanxicô đã cho thấy mình là một vị mục tử đích thực với “mùi chiên”. Ngài mang nơi mình những phẩm chất của một người tôi tớ của Chúa Kitô và của tha nhân theo vô số cách thức. Ngay cả khi ở trong bệnh viện, ngài vẫn tiếp tục dâng hiến chính mình vì các tín hữu trong Giáo hội và cả những người xa rời Giáo hội. Vì thế, không có gì ngạc nhiên khi từ khắp nơi trên thế giới, cả những người tin lẫn người không tin, hoặc những người thuộc các tín ngưỡng khác ngoài Công giáo, đều đang cầu nguyện cho ngài. Chính lời cầu nguyện cho ngài đã đánh dấu khoảnh khắc lần đầu tiên ngài ra mắt thế giới với tư cách là vị Giáo hoàng tân cử, và cũng là lời kêu gọi mà chúng ta đã nghe ngài lặp đi lặp lại một cách tha thiết suốt những năm qua.

Chúng ta được diễm phúc có một vị Giáo hoàng đã tận hiến chính mình vì Chúa Kitô và Giáo hội - là tất cả chúng ta. Những ai phán xét ngài, cho rằng ngài gần như vô trách nhiệm vì sức khỏe suy giảm, thực chất chẳng hiểu gì cả. Họ không hiểu rằng một tông đồ đích thực, như ngài, không bao giờ tiếc công sức. Ngài bị thôi thúc bởi khao khát hoán cải thế giới; ngài dâng hiến trọn vẹn đời mình, bởi đức tin mang lại sự xác tín rằng Thiên Chúa luôn hành động bằng ân sủng của Ngài nơi những ai sống không vì chính mình. Đây chính là hành động phục vụ đích thực mà Đức Thánh Cha đã nhắc đến khi ngài nói: “Nếu chúng ta muốn theo Chúa Giêsu, chúng ta phải đi theo lộ trình mà chính Người đã vạch ra - con đường phục vụ”. “Bạn muốn trở nên vĩ đại ư? Hãy phục vụ. Đó chính là cách thế”. “Phục vụ không làm chúng ta nhỏ bé đi, mà giúp chúng ta trưởng thành. Người chiến thắng không phải là kẻ thống trị, mà là người phục vụ vì tình yêu”. “Phục vụ là lối sống Kitô giáo […] nó được sinh ra từ tình yêu”, và tình yêu “không có biên giới, không tính toán, tiêu hao chính mình và trao ban chính mình”. Và đó chính là điều Đức Giáo Hoàng đã thực hiện, không chỉ trong những năm vừa qua mà suốt cả cuộc đời ngài, như được phản ánh trong cuốn tự truyện của ngài: tiêu hao chính mình, trao ban chính mình, đến mức gần như chạm đến giới hạn thể lực của mình. Sự kiên định mà một số người từng thấy nơi ngài, xét theo khía cạnh thiêng liêng, có một ý nghĩa khác: đó là tình yêu dành cho những con người tìm kiếm ngài, muốn được ở bên ngài - một mối tương quan song phương chưa bao giờ rời bỏ ngài.

Trong 12 năm triều giáo hoàng của mình, Đức Phanxicô đã tạo ra nhiều thay đổi trong Giáo hội. Ngài đã tiếp nhận các định hướng do các Hồng y đề xuất và đưa chúng vào thực tiễn. Ngài hành động với sự minh bạch và lòng can đảm, được thúc đẩy bởi một đức tin kiên định, không bao giờ đánh mất niềm vui, dù luôn ý thức rõ tác động từ các quyết định của mình cũng như vô số lời chỉ trích mà chúng có thể kéo theo. Với năng lượng và quyết tâm, không bao giờ biết mệt mỏi, ngài đã thực hiện những thay đổi mà ngài tin rằng cần thiết để định hình một Giáo hội luôn tiến bước, một Giáo Hội mà dấu ấn đặc trưng chính là sự đoạn tuyệt với tình trạng trì trệ, với lối duy đáng trách: “Chúng ta vẫn luôn làm như vậy”, vốn biểu hiện cho sự bất động, nuôi dưỡng một lối sống dễ dãi và thói quen lặp lại. Và với sự kiên nhẫn cùng nghị lực, ngài đã từng bước xóa bỏ quan niệm đó.

Dấu chỉ của sự phục vụ là sự chuyển động, sự quan tâm đến người khác, và sự tận tụy với sứ mạng được trao phó cho mỗi người. Đó là nhìn thấy nhu cầu của người khác, chủ động đáp ứng chúng, cân nhắc làm sao để đối diện với những thách đố, và hành động với sự khôn ngoan và quyết đoán. Vị tu sĩ Dòng Tên, linh mục và mục tử đến từ Buenos Aires đã thể hiện tất cả những điều này. Đức tính anh hùng hàng ngày, sự thấu hiểu, lòng nhân hậu, tình bạn, hòa đồng với mọi người và đồng hành cùng họ, đấu tranh cho quyền lợi của những người bị áp bức, sẵn sàng hy sinh mạng sống để cứu người khác, hành động vì hòa bình… đó là những phẩm chất đã định hình con người Đức Phanxicô khi đảm nhận Ngai tòa Thánh Phêrô. Đặc sủng mà ngài nhận được và sự trợ giúp với tư cách là Đại diện của Chúa Kitô đã làm giàu thêm cuộc đời phi thường của ngài - một cuộc đời vốn dĩ giản dị, ngay từ nguồn gốc và sự trưởng thành. Đức Giáo hoàng chưa bao giờ quên đi nguồn gốc khiêm nhường của mình, và câu chuyện về cuộc đời sôi động của ngài cung cấp những chìa khóa để hiểu nhiều quyết định mà ngài đã đưa ra với tư cách là vị lãnh đạo tối cao của Giáo hội.

Thẩm quyền đạo đức của ngài là điều không thể tranh cãi. Một con người cầu nguyện, khắc khổ, giàu lòng thương xót, nhân hậu, vị tha, dịu dàng, khiêm nhường, nhận thức được sự nhỏ bé của mình, đau lòng vì những sai lầm đã mắc phải trong quá khứ - một cảm giác khiến ngài nhận ra rằng mình cũng là một tội nhân như bất kỳ ai khác. Và chúng ta biết rằng những lời này không phải là những câu nói lặp đi lặp lại hay giả tạo, được thốt ra để gợi lên ở người khác một phản ứng tương tự đối với con người ngài. Chúng chỉ đơn giản hé lộ đôi chút về hành trình tâm linh sâu sắc của ngài, về một ơn gọi tu trì kiên định; chúng tuôn trào từ tận sâu thẳm trái tim, nơi ẩn chứa một khát khao mãnh liệt về sự hoán cải và sám hối.

Có vô số hình ảnh về việc ngài ôm lấy những người bệnh, chúc lành cho trẻ em và các bà mẹ, ngài quỳ gối trước các nhà lãnh đạo để cầu xin hòa bình, cởi giày trước các vị chức sắc của những tôn giáo khác, xúc động trước thảm kịch của những người di cư, xót thương những vết thương của những người bị áp bức - những người đã phải gánh chịu sự thù hận và ham muốn quyền lực - hoặc những người sống sót sau các cuộc thảm sát, những người nghèo khổ, bị bỏ rơi, những đứa trẻ vô gia cư…; nói tóm lại, là những con người đau khổ và rơi lệ. Ngài đã chia sẻ, đã hòa nước mắt của mình với nước mắt của họ. Ngài là một vị Giáo hoàng thấu hiểu, nghiêm khắc khi cần thiết, nhân hậu, gần gũi, không thiên vị, nhạy cảm, tự nhiên, luôn giản dị, chưa bao giờ độc đoán. Tất cả những điều này không phải là ngẫu nhiên; mà là hoa trái của sự cầu nguyện, và dù ở tuổi xế chiều, ngài vẫn cho thấy dấu ấn sâu sắc mà sứ vụ của mình đã để lại qua nhiều năm đối với những người từng biết ngài, từng làm việc gần gũi với ngài, và tất nhiên, đối với toàn thể Giáo hội. Một sự nghiệp tông đồ đầy mẫu mực, phản ánh trọn vẹn tinh thần phục vụ. Ngài là tiếng nói đầy thẩm quyền của kinh nghiệm, dựa trên việc sống theo Tin mừng - điều đó nói lên tất cả.

Trong các tài liệu lưu trữ của báo chí, có một tuyển tập về di sản phi thường của ngài, mà chính tôi cũng đã nhiều lần tóm lược ở những dịp khác và nơi khác. Nhưng hôm nay, tôi muốn tập trung suy tư này về con người, vị linh mục, vị Giáo hoàng - bày tỏ lòng tri ân đối với sự cống hiến trọn vẹn của ngài trong suốt cuộc đời, dấu ấn rõ ràng nhất của tình yêu mà ngài đã trao ban. Kính chúc Đức Thánh Cha những điều tốt đẹp nhất. Chúng con yêu mến ngài và sẽ luôn cầu nguyện cho ngài.

Nt. Anna Ngọc Diệp, OP

Dòng Đa Minh Thánh Tâm

Lược dịch từ: exaudi.org (13/3/2025)