Tổng Giáo phận Sài Gòn qua dòng lịch sử 50 năm (1960-2010)

ĐHY GB. Phạm Minh Mẫn

Ngày 03/09/2010

Vào Năm Thánh 2010, Tổng Giáo Phận Sài Gòn bước vào tuổi Ngũ Thập. Theo lời khuyên của Đức Thánh Cha Bênêđitô XVI, gia đình giáo phận:

- nhìn lại quá khứ để:

. tạ ơn Cha trên trời vì tình thương thi ân giáng phúc của Người đã trải dài trên giáo phận trong 50 năm đầy sóng gió với những thăng trầm theo dòng lịch sử đất nước;

. bày tỏ lòng biết ơn đối với các tiền nhân đã dày công xây đắp ngôi nhà giáo phận, với bao nhiêu mồ hôi và nước mắt.

- đồng thời nhìn vào hiện tại và hướng đến tương lai để đền ơn đáp nghĩa bằng cách chú tâm tu bổ, canh tân ngôi nhà chung cho thế hệ hôm nay và mai sau.

I. NHÌN LẠI QUÁ KHỨ

1. Hình thành

Ngày 24.11.1960, với Tông sắc "Venerabilium Nostrorum", ĐGH Gioan XXIII đã thiết lập Hàng Giáo phẩm VN với ba giáo tỉnh Hà Nội, Huế, Saigon. Từ đó Tổng Giáo phận Saigon được khai sinh, và Đức Cha Phaolô Nguyễn Văn Bình được bổ nhiệm làm Tổng Giám mục tiên khởi.

2. Tăng trưởng

Dưới sự dẫn dắt của các chủ chăn trong gia đình giáo phận:

- Tổng Giám mục Phaolô Nguyễn Văn Bình (1961- +1995)
- Giám mục Giám quản Nicola Huỳnh Văn Nghi (1995-1998)
- Tổng Giám mục Gioan B. Phạm Minh Mẫn (1998..., Hồng Y năm 2003)

cùng những đồng sự:

- Giám mục phụ tá Px Trần Thanh Khâm (1966 -+1976)
- Giám mục phụ tá Nicola Huỳnh Văn Nghi (1974-1975)
- Tổng Giám Mục phó Px. Nguyễn Văn Thuận (1975-1998)
- Giám mục phụ tá Aloisiô Phạm Văn Nẫm (1978-+2000)

- Giám mục phụ tá Giuse Vũ Duy Thống (2001-2009)
- Giám mục phụ tá Phêrô Nguyễn Văn Khảm (2008-...)

Tổng Giáo phận Saigon không ngừng tăng trưởng qua những đổi thay và thăng trầm trong lịch sử.

Sau năm 1960, vào thời điểm Đức TGM Phaolô tiếp nhận ngôi nhà giáo phận, TGP gồm có:
567.453 giáo dân, 263 giáo xứ, 583 LM gp, 25 LM dòng, 2.439 tu sĩ, 422 cơ sở giáo dục-y tế-từ thiện.

Năm 1974, vào thời điểm sau khi chia giáo phận Phú Cường và Xuân Lộc,
và trước khi chấm dứt chiến tranh trên đất nước Việt Nam, Tổng Giáo phận gồm có:
516.000 giáo dân, 152 giáo xứ, 414 LM gp, 185 LM dòng, 3.360 tu sĩ, 369 cơ sở giáo dục-y tế-từ thiện.

Năm 1976, vào thời điểm lịch sử đã sang trang, Tổng Giáo Phận gồm có:
387.184 giáo dân, 186 giáo xứ, 226 LM gp, 89 LM dòng.

Năm 1998, hai thập niên sau, trong tình hình đất nước mở ra, đời sống và các sinh hoạt của gia đình giáo phận dần dần phục hồi, Tổng Giáo phận gồm có:
524.281 giáo dân, 191 giáo xứ, 244 LM gp, 169 LM dòng, 2.655 tu sĩ (thuộc 59 dòng tu và tu hội nam, nữ).

Năm 2009, vào thời điểm chuẩn bị mừng tuổi Ngũ Thập, Tổng Giáo phận gồm có:
662.148 giáo dân, 200 giáo xứ, 318 LM gp, 327 LM dòng, 4.754 tu sĩ, 190 cơ sở nhà trẻ-dạy nghề-từ thiện thuộc 23 dòng tu và tu hội nam, 56 nữ, trong 300+50 cộng đoàn

trên tổng số:
6.500.000 giáo dân, 2.135 giáo xứ, 3.000 LM gp, 770 LM dòng, 15.752 tu sĩ trong 26 giáo phận trên đất nước VN.

3. Xây đắp ngôi nhà giáo phận

Trong 50 năm (1960-2010), giáo phận đã có thêm 101 giáo xứ mới được thành lập trên đất Saigon:
+ 88 thời Đức Cha Phaolô,
+ 05 thời Đức Cha Nicôla,
+ 08 thời Đức Cha Gioan Baotixita.

Đức Tổng Giám mục Phaolô đã tổ chức xây dựng mới:
- cơ sở Đại Chủng Viện Thánh Giuse nhân kỷ niệm 100 năm thành lập ĐCV Giuse (1863-1963),
- xây nhà Hưu Dưỡng Linh Mục,
- lập nhà Truyền Thống giáo phận (1980),
- xây Văn Phòng và nhà khách Toà Tổng Giám Mục (1993).

Với luồng gió mới của Công Đồng Vatican II năm 1965, gia đình Tổng Giáo phận có những hoạt động mục vụ ngày càng phong phú, nhằm xây dựng và mở rộng ngôi nhà giáo phận theo hình mẫu "Giáo Hội mầu nhiệm, hiệp thông, sứ vụ" của Giáo Hội công giáo hậu Vatican II.

Vào năm 1974, gia đình Tổng Giáo phận gồm có:

+ 516.000 giáo dân, 152 giáo xứ, 414 LM gp, 185 LM dòng, 3.360 tu sĩ, 369 cơ sở gíao dục-y tế-từ thiện thuộc 54 dòng tu và tu hội, 22 nam+32 nữ

+ Các tổ chức mục vụ giáo phận:

- Hội đồng Linh Mục, Hội đồng Tư Vấn, Toà Án Hôn Phối, Ban Tương Trợ Linh Mục,

- 6 Ban Mục vụ giáo phận: Phụng Vụ, Caritas, Giáo Lý, Giáo dục, Truyền Bá Phúc Âm, Truyền Thông.

- 23 đoàn thể tông đồ giáo dân.

4. Những đổi thay và thăng trầm theo dòng lịch sử

Đến năm 1975, đất nước bước vào một trang sử mới với nhiều đổi thay, để lại những mất mát, đồng thời lưu lại những kinh nghiệm thiết thực về đời sống Đạo công giáo.

Đến năm 1976, giáo phận đổi tên theo địa danh là Tổng Giáo phận Thành phố Hồ Chí Minh.
Gia đình giáo phận mất đi hơn 120.000 giáo dân, gần 300 LM, và lối 370 cơ sở vật chất, đất đai.
Hầu hết các cơ sở giáo dục, y tế, từ thiện, bị đóng cửa, hoặc bàn giao cho chính quyền quản lý.

ĐCV Thánh Giuse bị tạm ngưng từ năm 1982, đến năm 1986 mới mở cửa lại.
Tiểu Chủng viện coi như bị xoá sổ vĩnh viễn?
Các tổ chức mục vụ giáo phận, các tổ chức tông đồ giáo dân, cũng ngưng hoạt động.

Trong nhiều năm sau 1975, đời sống giáo hội trên đất nước lâm vào tình trạng đình trệ, và bị cô lập đối với thế giới bên ngoài; đời sống đạo coi như bị cách ly với các hoạt động xã hội trong thời gian dài. Thư Chung năm 1980 được coi như một nỗ lực hàn gắn lại hai mặt đạo đời của đời sống giáo hội, nhưng sau 30 năm kết quả vẫn còn ít nhiều giới hạn.

Thế nhưng thời gian trải qua những khó khăn thử thách lại là thời gian lưu lại cho mọi người tín hữu những kinh nghiệm thiết thực, những bài học quý báu, về đời sống Đạo yêu thương:

- (1) đời sống giáo hội được thanh luyện ít nhiều, nhờ đó mà lòng đạo ngày càng toả sáng;
- (2) điều nuôi dưỡng lòng đạo với niềm tin và hy vọng kitô giáo là người người sống theo Lời Chúa dạy: "Trong mọi gian truân thử thách, hãy kiên nhẫn và chuyên cần cầu nguyện"(Rom 12,12);

- (3) chuyên cần cầu nguyện vừa là nguồn nước trong lành vun tưới cho hạt giống Tin Mừng, hạt giống ơn thánh, hạt giống hồng ân cứu độ, tồn tại và phát triển, vừa là nguồn ánh sáng và sức mạnh cần thiết cho công cuộc xây ngôi nhà giáo phận trên nền đá vững chắc với bốn trụ cột vững bền (Mt 7,24-25).

II. NHÌN VÀO HIỆN TẠI

5. Phục hồi

Trong hơn một thập niên gần đây, với tình hình đất nước đổi mới và phát triển, đời sống gia đình giáo phận từng bước phục hồi, mở rộng, đổi mới. Số thành viên trong gia đình giáo phận gia tăng đáng kể.

Năm 2009, vào thời điểm chuẩn bị mừng tuổi Ngũ Thập, Tổng Giáo phận gồm có:
662.148 giáo dân, 200 giáo xứ, 318 LM gp, 327 LM dòng, 4.754 tu sĩ , 190 cơ sở nhà trẻ, dạy nghề, từ thiện thuộc 79 dòng tu và tu hội (23 nam+56 nữ), trong 300+50 cộng đoàn
trên tổng số:

6.500.000 giáo dân, 2.135 giáo xứ, 3.000 LM gp, 770 LM dòng, 15.752 tu sĩ trong 26 giáo phận trên đất nước VN.

Những tổ chức mục vụ giáo phận dần dần được phục hồi :

+ Hội Đồng Tư Vấn, Hội đồng Linh Mục, Hội đồng Mục Vụ, Ban Tương Trợ với quỹ Tương Trợ LM

+ Các Ban MV :
- Phụng Tự, Thánh Nhạc, Giáo Lý, Ơn Gọi,
- Thiếu Nhi, Giới Trẻ, Gia Đình, Di Dân,
- Truyền Giáo, Caritas, Truyền Thông, Đối Thoại Liên Tôn, Giáo Dục...

Những tổ chức tông đồ giáo dân cũng hồi sinh và mở rộng:

+ Các giới:

Thiếu Nhi, Giới Trẻ, Giáo Chức công giáo, Người cao niên,
Y Bác Sĩ công giáo, Doanh Nhân công giáo, Nghệ Sĩ công giáo.

+ Các đoàn thể:

Các Bà Mẹ công giáo, Gia Đình Phạt tạ, Legio Mariae, Con Đức Mẹ, Thăng Tiến Hôn Nhân và Gia Đình, Gia Đình Cùng Theo Chúa, Gia Đình Khôi Bình, Gia Đình Chúa, Gia Đình Phúc Âm.

+ Các phong trào:

Thanh Sinh Công, Hướng Đạo công giáo, Học Hội Kitô giáo.

+ Các đoàn thể thuộc dòng tu:

Hiệp Hội Thánh Mẫu, Hiệp Hội Bác Ái Vinh Sơn, Huynh Đoàn Giáo Dân Đa Minh, Huynh Đoàn Phan Sinh Tại Thế, Dòng Ba Cát Minh.

Những cơ sở vật chất được gia cố, phục chế, đổi mới:

+ Nối dài dãy nhà Văn phòng của Toà Tổng Giám mục,
+ Sắp xếp các mái nhà trong khung viên Đại Chủng Viện,
+ Phục chế và tân trang Nhà Truyền Thống,
+ Đổi mới cơ sở Tiểu Chủng viện thành Trung Tâm Mục Vụ làm nơi:

- đào tạo và huấn luyện,

- hội nghị và sinh hoạt mục vụ,

- cử hành lễ hội cho các giới, các đoàn thể, các thành phần trong gia đình giáo phận.

III. HƯỚNG ĐẾN TƯƠNG LAI

6. Hướng đến phát triển toàn diện và vững bền

Nhờ nhận lại cơ sở Tiểu Chủng viện cũ, đồng thời nhờ có thêm nhân sự được đào tạo chuyên môn từ nhiều năm qua, năm 2004, giáo phận thiết lập Trung Tâm Mục Vụ nhằm đáp ứng những nhu cầu thiết yếu cùng những khát vọng sâu xa của mọi người thiện chí mong muốn góp phần xây dựng ngôi gia đình giáo phận với ba gian mầu nhiệm, hiệp thông, và sứ vụ, theo hình mẫu Giáo Hội hôm nay:

(1) Mở rộng kiến thức đức tin và mục vụ nhằm tạo khả năng cho các tín hữu, cách riêng cho giáo dân chịu nhiều thiệt thòi trong mấy thập niên qua, ý thức sống ba mối tương quan căn bản của Đạo Chúa:

- sống tin cậy mến và hiếu trung đối với Chúa, góp phần tu bổ gian mầu nhiệm,

- sống tình huynh đệ hiệp nhất đối với nhau, góp phần tu bổ gian nhà hiệp thông,

- sống tình huynh đệ liên đới đối với đồng bào và đồng loại, góp phần tu bổ gian nhà sứ vụ.

(2) Nâng cao ý thức và ý chí cho mọi thành phần dân Chúa, cách riêng cho thế hệ trẻ, nhằm tạo khả năng cho mọi người trở nên người công giáo tốt và công dân tốt, theo như lời Đức Thánh Cha khuyên nhủ.

Người công giáo tốt và công dân tốt là người hết lòng gắn bó với Chúa Giêsu, với Giáo Hội của Người, và quyết tâm bước theo Người, đồng hành cùng dân Chúa, trên con đường yêu thương cứu độ là con đường:

(1) hội nhập vào đời sống cộng đồng xã hội,

(2) dấn thân phục vụ cho sự sống toàn diện của mọi người cùng sự phát triển vững bền của đất nước,

(3) hy sinh lòng tư kỷ và tự đại để bao dung và vị tha khắc phục những khó khăn cùng những hậu quả tiêu cực của quá trình phát triển xã hội, trợ giúp các nạn nhân các tệ nạn xã hội và thiên tai, trợ giúp người lâm cảnh túng quẫn, bị bỏ rơi...

(4) đổi mới tâm trí và lòng đạo hướng đến quyết tâm chung sức với nhà nhà, nhà thờ và nhà chùa, nhà nông và nhà buôn, nhà giàu và nhà nghèo, nhà giáo và nhà thầy thuốc, nhà văn và nhà báo, nhà khoa học và nhà kinh tế, nhà xã hội và nhà chính trị, cùng nhau:

- xây mái nhà các gia đình thành nôi của sự sống, mái ấm của tình thương, mái trường đầu tiên giáo dục con cái sống đạo làm người, nhờ đó gia đình trở nên vừa là thành trì bảo vệ sự sống và lòng đạo của con cái, vừa là tế bào lành mạnh của xã hội...

- xây mái nhà các cộng đoàn, các bản làng, các thôn ấp, thành mái nhà chung nơi đó người người sống trong tình làng nghĩa xóm, yêu thương và bao dung đùm bọc lẫn nhau...

- xây mái nhà các tổ chức đạo, đời, trong xã hội, thành ngôi nhà chung nơi đó người người sống trách nhiệm liên đới trong tình huynh đệ anh em một nhà, ý thức chung sức kiến tạo nền văn hoá sự sống và văn minh tình thương, cho quê hương đất nước và thế giới toàn cầu hoá hôm nay.

Người công giáo tốt và công dân tốt góp phần xây nhà như thế là góp phần xây ngôi nhà Việt Nam trên nền đá vững chắc với bốn trụ cột vững bền, là chân lý và tình thương, hoà bình và công lý, vì sự sống và sự phát triển của đất nước, vì hạnh phúc của đồng bào và đồng loại.

GB. Phạm Minh Mẫn

Hồng y, Tổng Giám mục

Tổng Giáo phận Sài Gòn qua dòng lịch sử 50 năm (1960-2010)

bài liên quan mới nhất

bài liên quan đọc nhiều

LỊCH PHỤNG VỤ

Tổng Giáo phận Sài Gòn qua dòng lịch sử 50 năm (1960-2010)

Có thể bạn quan tâm

bài liên quan mới nhất

bài liên quan đọc nhiều

LỊCH PHỤNG VỤ