Tử đạo thời nay

Chúa là ưu tiên một

Tử đạo là các thánh đã đặt và chọn Chúa Giêsu là ưu tiên nhất. Do đó, khi phải chọn giữa của cải, danh vọng và ngay cả mạng sống, các ngài đã chọn Chúa.

Sự lựa chọn này phản ảnh một tình yêu và một niềm phó thác trọn vẹn vào Chúa.

Tử đạo theo tiến trình xưa -và để Giáo hội tuyên dương hiển thánh hoặc chân phước (mà thường gọi là phong thánh)- không phải là kết quả của một biến cố nhưng là một tiến trình. Tiến trình có thể kéo dài vài tháng hoặc vài năm.

Do đó, nhiều người sau thời gian đổi đời -và ngay bây giờ- ước ao rằng giá mà bỗng dưng quân cấm đạo, hoặc kẻ thù, bước chân vào nhà thờ, bắt mình đứng trước bàn thờ rồi hỏi: "Có bỏ đạo không? Nếu không sẽ bị bắn. Mình nhất định tuyên xưng đạo, nó bắn. Mình nên thánh." Sau đó mình làm thánh. Nếu như vậy, có thể được gọi là tử vì đạo thôi, chứ không chắc được "phong thánh" đâu.

Dằn vặt của lương tâm

Trong tiến trình tử đạo, các thánh nhân cha ông của chúng ta có đau khổ không? Có. Như Chúa chịu đau khổ trong tiến trình cứu chuộc. Nhưng trong đau khổ, các ngài tìm thấy và nhận được an bình.

Những dằn vặt này không chỉ là sự lựa chọn giữa thiện và ác, chân lý và sai lầm, nhưng còn là dằn vặt giữa hai điều thiện hảo. Nhiều lần, gia đình, nhất là vợ dại con thơ - cả nhà chỉ trông vào sự hướng dẫn và nuôi nấng của các ngài- đến tìm gặp cha, gặp chồng, xin các ngài thương gia đình, nhất là thương đàn con còn nhỏ dại, xin các ngài "tạm" làm ra bộ bỏ đạo; nhưng các ngài vẫn không thể lừa dối lương tâm. Đã có lần -nhiều lần- các ngài chối đạo về với gia đình, rồi lại tuyên xưng, rồi lại chối đạo, rồi lại tuyên xưng.

Dằn vặt lương tâm quả là không dễ dàng.

Phải chăng thực sự Thiên Chúa cần đến sự tuyên xưng của các ngài? Phải chăng Thiên Chúa muốn và cần con cái mình chết? Tệ hơn nữa, trong nhiều trường hợp, các ngài bị đồng hoá với quân phản loạn, với người bội bạc cùng tổ tiên, cùng truyền thống cha ông. Theo Kitô giáo là từ bỏ dòng tộc, từ bỏ Đạo Hiếu.

Lựa chọn của lương tâm quả thực khó khăn.

Nhưng các ngài đã chấp nhận Thiên Chúa là ưu tiên một và duy nhất. Các ngài đã vâng theo lời dậy dỗ của thánh kinh "Ai công khai tuyên tín rằng họ thuộc về Ta, Ta sẽ cũng làm như vậy trước mặt Cha Ta trên Trời. Nhưng ai chối bỏ Ta, Ta sẽ chối bỏ trước mặt Cha Ta trên Trời." (Mt. 10: 32-33)

Các ngài có ham sống không? Có. Nhưng khi ham sống, vẫn nhớ đến Chúa và đời sau. Chúng ta gọi là phó thác.

Các ngài có sợ không? Có. Nhưng trong cái sợ vẫn có niềm tin. Chính Chúa trong vườn cây dầu, trước giờ tử nạn, đã than thở: "Linh hồn Thầy lo buồn đến nỗi chết" (Mt 26: 38). Cho nên, nếu cảm nhận đau khổ, sợ hãi, thấy mất mát mà chấp nhận tử đạo, mới thực là hy sinh.

Chính trong an bình, phó thác và tin tưởng mà các ngài bằng lòng chịu tử đạo.

Sự chấp nhận tử đạo của các ngài phát xuất tự tâm với lòng thành thật. Các ngài không sống đạo tại tâm, nhưng sống đạo từ tâm với các tuyên xưng minh nhiên. Nhiều người khuyên các ngài giả vờ bước chân qua vòng tròn nhưng nói là thập giá, hoặc nhắm mắt như "vô tình" bước qua thập giá, hoặc đồng ý để quan nói là đã bước qua thập giá, nhưng thực tế thì không. Các ngài đã không bao giờ chấp nhận.

Đôi khi có người thắc mắc. Đời sống các ngài có bị cám dỗ không?

Có bị cám dỗ không?

Nghe đọc tiểu sử, hình như các ngài không bị, hoặc ít bị cám dỗ. Hình như các ngài luôn chăm chú đọc kinh cầu nguyện. Mà nếu thường xuyên đọc kinh cầu nguyện thì sẽ ít bị cám dỗ. Thánh trẻ Trần văn Thiện, dù còn nhỏ sắp vào tiểu chủng viện, đã có lòng đạo đức đặc biệt. Cậu siêng năng đi lễ và giúp việc nhà thờ. Được quan khuyến dụ cho ăn học thành tài làm quan, cậu vẫn từ chối. Lịch sử kể lại cha Dũng Lạc luôn ăn chay các ngày thứ tư và thứ sáu (còn chúng ta ăn chay một năm có 2 ngày đã thấy khó). Khi bị bắt, bổn đạo thương Ngài và xin đóng góp để giúp ngài thoát cảnh tù tội. Họ lý luận "nếu cha còn sống, thì sẽ giúp ích chúng con hơn. Ngài nói:

- Đây là lần thứ 3 tôi bị bắt, đúng là ý Chúa. Đừng mất tiền chuộc tôi làm gì.

Ngay quan huyện cũng khâm phục sự thông minh và can đảm của ngài, muốn cứu, nên nói

- Thầy còn trẻ, sao chịu chết? Hãy nhắm mắt bước qua thánh giá hoặc để lính của ta khiêng qua thánh giá, ta sẽ tha cho.

Ngài cám ơn lòng tốt của quan nhưng không đồng ý.

Còn thánh Lê văn Phụng là gương mẫu sáng ngời của gia trưởng một gia đình đạo hạnh với 9 người con. Gia đình giầu có, ngài không những xây nhà thờ cho họ đạo, nhà dòng cho các Sơ mà còn không quản ngại chính mình làm các việc lành bác ái. Ngài nổi tiếng khắp lành không chỉ vì đời sống đạo đức mà nhất là vì thực thi lòng từ thiện. Mười bốn mối phúc thật là kim chỉ nam đời sống. Là ông trùm họ, ngài khuyến khích giáo hữu vững lòng tin vào đạo Chúa và khuyên nhủ mọi người giúp đỡ lẫn nhau. Khi sắp bị tử hình, ngài cho người cháu gái thánh giá đang đeo và dặn dò:

   "Ông cho cháu Thánh Giá này, còn quý hơn vàng bạc. Cháu hãy luôn đeo trên cổ và nhớ đến Chúa."

Trên thực tế, là người, các ngài cũng chịu và cũng có những cám dỗ như chúng ta. Thánh Huy, khi làm lính, thường xuyên xa nhà, đã có vợ hai. Quan tỉnh và lính tráng chế diễu:

   "Người ta đạo đức, tốt lành cho nên mới muốn tử vì đạo, còn nhà ngươi thuộc vào loại 'vợ cả vợ hai, hai vợ đều là vợ cả', vậy mà muốn tử đạo à?"

Ngài thẳng thắn trả lời:

   "Tôi sai lỗi và tôi hối lỗi. Chúa tha tôi và Chúa thương tôi."

Nhiều vị sống tinh thần hài hước tế nhị. Khi con gái đến thăm và thương mẹ vì những vết máu, mủ, bầm đọng trên áo, Thánh Anê Lê thị Thành trả lời với nụ cười:

   "Trông thấy giống hoa hồng không con? Đó là hoa hồng của Chúa đấy con ạ."

Vị thánh khác, khi biết tính quan huyện thích ăn hối lộ, và khi ngài không đủ tiền đưa cho quan thì quan nặng tay, ra lệnh cho lính đánh phạt, và chỉ đánh một bên mông, như vậy sẽ đau đớn hơn, đã nói với quan:

   "Lạ nhỉ, làm quan mà không công bằng. Có hai mông mà không chịu đối xử cho công bằng, nhất bên trọng nhất bên khinh. Đánh có một mông, còn mông kia để làm gì?"

Lính ôm miệng cười, còn quan thì tím mặt xấu hổ.

Tử đạo thời nay