Đặt phụ nữ vào trung tâm của ngoại giao và kiến tạo hòa bình

Tác giả: Isabella H. de Carvalho

Cao Trí (TGPSG) biên dịch từ Vatican News

TGPSG/Vatican News -- Trong một cuộc phỏng vấn với Vatican News, bà Guila Clara Kessous - Nghệ sĩ vì Hòa bình của UNESCO, doanh nhân xã hội và huấn luyện viên điều hành - chia sẻ về đề xuất gần đây của bà tại Liên Hiệp Quốc nhằm thực hiện chỉ tiêu bắt buộc phụ nữ tham gia đàm phán hòa bình.

Các nghiên cứu cho thấy rằng những thỏa thuận hòa bình có sự tham gia tích cực của phụ nữ thường bền vững và hiệu quả hơn.

Có nhiều lý do tạo nên “phép tính” đơn giản nhưng then chốt này, và để nhấn mạnh tầm quan trọng của nó trong một thế giới ngày càng chia rẽ, giải thưởng danh giá “Người phụ nữ của Thập kỷ” đã được trao cho một người phụ nữ lấy việc thúc đẩy vai trò phụ nữ trong ngoại giao và tiến trình hòa bình làm nền tảng cho sự nghiệp của mình.

Người đó chính là Guila Clara Kessous, Nghệ sĩ vì Hòa bình của UNESCO, doanh nhân xã hội và huấn luyện viên điều hành, người đã nhận giải thưởng từ Diễn đàn Kinh tế Phụ nữ (WEF) vào thứ Năm, ngày 30 tháng 10.

Buổi lễ trao giải diễn ra tại thành phố Palermo (miền Nam nước Ý), có sự tham dự của nhiều vị khách danh dự như Ouided Bouchamaoui, người đoạt Giải Nobel Hòa bình năm 2015 đến từ Tunisia, và Hindi Kabawat, Bộ trưởng Các vấn đề Xã hội và Lao động của Syria.

Một trong những sáng kiến mới nhất của bà Kessous là đề xuất một nghị quyết vào ngày 10/9 tại các Cuộc Đối thoại Hòa bình Liên Hiệp Quốc ở Geneva, kêu gọi thực hiện chỉ tiêu bắt buộc để bảo đảm phụ nữ được tham gia vào các cuộc đàm phán hòa bình.

Trong cuộc phỏng vấn với Vatican News, bà chia sẻ về những gì phụ nữ có thể mang lại cho bàn đàm phán và tầm quan trọng của một nền ngoại giao không chỉ giới hạn trong các toan tính chính trị.

Guila Clara Kessous tại lễ trao giải (giulia clara kessous)

Phụ nữ cần được đặt ở trung tâm của các quyết định hòa bình

“Những con số về tiến trình hòa bình thật đáng kinh ngạc,” bà nói, cho biết rằng từ năm 1992 đến nay, chỉ có 6% người ký kết các thỏa thuận hòa bình là phụ nữ.

“Phụ nữ đang bị gạt ra khỏi mọi quyết định liên quan đến kiến tạo hòa bình, trong khi họ lại là những nạn nhân đầu tiên của chiến tranh.”

Vì thế, theo bà, việc đề xuất nghị quyết yêu cầu ít nhất 30% thành viên trong các phái đoàn đàm phán hòa bình là phụ nữ chính là “một lời kêu gọi công bằng.”

“Khi phụ nữ tham gia vào tiến trình hòa bình, thỏa thuận có khả năng duy trì lâu dài hơn 35%,” bà giải thích.

“Vì phụ nữ chiếm một nửa dân số thế giới, họ xứng đáng có mặt tại bàn đàm phán nơi tương lai của thế giới được quyết định.”

Bà Kessous cho biết đề xuất của bà đã nhận được phản hồi tích cực tại Cuộc Đối thoại Hòa bình Geneva và hy vọng nghị quyết này sẽ được trình bày chính thức tại Khóa họp thứ 61 của Hội đồng Nhân quyền Liên Hiệp Quốc, dự kiến diễn ra từ tháng 2 đến tháng 4/2026.

Bà nói thêm rằng nghị quyết không chỉ liên quan đến chỉ tiêu số lượng, mà còn đưa ra những đề xuất thực tế nhằm giúp phụ nữ tham gia tích cực hơn vào công cuộc kiến tạo hòa bình.

Cụ thể, nghị quyết đề xuất các cơ chế giám sát để đánh giá tác động của việc phụ nữ tham gia thảo luận hòa bình, hoặc các chương trình đào tạo kỹ năng đàm phán hiệu quả cho phụ nữ.

Theo bà Kessous, điều này vô cùng quan trọng, vì nhiều phụ nữ trong bộ máy nhà nước chỉ như “những chậu cây xanh” - nghĩa là họ có mặt, nhưng không thực sự được tham gia. Họ chỉ truyền đạt các quyết định được làm ra mà không có tiếng nói của họ.

Guila Clara Kessous tại lễ trao giải cùng Đệ nhất Phu nhân Ý, bà Laura Mattarella (giulia clara kessous)

Đặt giá trị của sự sống lên trên hết

Bà Kessous giải thích rằng, theo kinh nghiệm của mình, phụ nữ suy nghĩ về giá trị của sự sống và các mối quan hệ khác với nam giới, nên họ tiếp cận các cuộc đàm phán từ một góc nhìn khác.

“Khi chiến tranh xảy ra, một người phụ nữ sẽ nhận thức sâu sắc hơn về việc anh trai, chồng hay con trai mình bị đưa ra chiến trường và có thể không bao giờ trở về,” bà nói.

Bà nhận xét: “Trong các cuộc xung đột ngày nay, người ta luôn thấy cái tôi và sự hiếu thắng - ‘tôi phải chứng minh mình đúng’, hay ‘chiến thắng quốc gia khác’, hoặc ép người khác theo quan điểm của mình.”

“Giá trị của sự sống mạnh mẽ hơn nhiều so với cái tôi hay chiến thắng. Vì thế, cách phụ nữ đàm phán khác hẳn với cách của đàn ông.”

“Sau cùng, trong thế giới toàn cầu hóa này, chúng ta đều phụ thuộc lẫn nhau. Nếu không có sự tôn trọng lẫn nhau, sẽ xuất hiện nghi ngờ, nhục nhã và khát vọng trả thù,” bà nói thêm.

“Kiến tạo hòa bình là một tiến trình chủ động, không phải bị động. Ở cả hai phía đều cần có ý thức về sự liên kết và phụ thuộc lẫn nhau. Tôi thật sự hy vọng rằng tiếng nói của phụ nữ có thể tạo ra khác biệt trong các cuộc đàm phán.”

Một nền ngoại giao bao trùm

Bà Kessous nói rằng bà rất xúc động khi nhận Giải “Người phụ nữ của Thập kỷ” từ Diễn đàn Kinh tế Phụ nữ.

Bà giải thích rằng mình đã có cơ hội nói về một tầm nhìn rộng mở hơn đối với ngoại giao - không chỉ dành cho giới chính trị, mà có thể thể hiện dưới nhiều hình thức khác nhau, mà bà gọi là “doanh nghiệp ngoại giao”.

“Ý tưởng là tạo ra một khuôn khổ cho các loại hình ngoại giao mới, như ngoại giao thể thao, ngoại giao nghệ thuật, ngoại giao văn hóa, ngoại giao nữ quyền, hoặc thậm chí ngoại giao kinh doanh,” bà nói.

“Tôi đến từ thế giới dân sự, và tôi có tiếng nói của mình trong việc kiến tạo hòa bình,” bà nói thêm, “Chúng ta đều có trách nhiệm cho mỗi đứa trẻ thiệt mạng vì chiến tranh.”

Thực tế, với tư cách là Nghệ sĩ vì Hòa bình của UNESCO, phần lớn công việc của bà Kessous tập trung vào việc sử dụng nghệ thuật để cổ vũ hòa bình. Trong lễ trao giải tại Palermo, bà mặc “Chiếc Váy Hòa Bình” do Valentino thiết kế năm 1991 trong thời Chiến tranh vùng Vịnh - biểu tượng cho khát vọng hòa bình toàn cầu.

Guila Clara Kessous tại lễ trao giải, mặc chiếc “Đầm Hòa Bình” (giulia clara kessous)

“Thời trang có trách nhiệm truyền tải tinh thần hòa bình đến các thế hệ trẻ,” bà nói, đồng thời nhấn mạnh rằng ngoại giao nghệ thuật có thể gắn kết hai người đến từ những quốc gia được xem là kẻ thù, thông qua ngôn ngữ phổ quát của nghệ thuật.

“Đó là ngôn ngữ phổ quát vượt lên trên ý niệm đơn giản ‘tôi ghét bạn’, để nói rằng ‘tôi có thể kết nối với bạn, và chúng ta có thể cùng nhau sáng tạo’.”