Niềm tin Baha’i về Thượng Đế - Hội luận về Chữ "Thiên"

Ya-Baha-El-Abha

Ngài là Đấng Vinh quang trên mọi Vinh quang.

Kính tạ ơn Thượng Đế về cuộc họp mặt tâm linh này.

Đức Abdul-Baha viết:

“Niềm hy vọng của Ta…là ngày qua ngày các con sẽ kính yêu Thượng Đế với mức độ lớn lao hơn, và trở nên gắn bó chặt chẽ hơn với Đấng Mỹ lệ hằng sống, Đấng là Nguồn sáng của thế giới. Bỏi vì tình yêu của Thượng Đế và sự thu hút tâm linh tẩy rửa và thanh khiết hoá tâm hồn con người, phục sức và điểm tô nó bằng chiếc áo thánh thiện không tì vết, và một khi tâm hồn hoàn toàn gắn bó với Thượng Đế, kết hợp với Đấng Phúc Mỹ, thì hồng ân của Thượng Đế sẽ hiển lộ.

Tình yêu này không thuộc về thân xác mà hoàn toàn thuộc về linh hồn. Những linh hồn mà nội tâm được thắp sáng bằng tình yêu của Thượng Đế thì giống như những tia sáng toả chiếu, nó rạng ngời như những ngôi sao thánh thiện trong bầu trời tinh khiết và sáng trong như pha lê. Vì tình yêu thực sự, tình yêu chân chính, là tình yêu đối với Thượng Đế, và điều này vượt khỏi các quan niệm và tưởng tượng của loài người. Các con thương yêu của Thượng Đế, mỗi người và mọi người, hãy trở thành tinh hoa của sự trong sạch, thành biểu tượng sống của sự thánh thiện, để cho tại mỗi nước các con có thể thành nổi tiếng về sự thánh thiện, sự độc lập tinh thần và sự nhu mì. Các con hãy trở nên phấn chấn với những ngụm nước từ chiếc cốc tình yêu vì Thượng Đế, và được vui thoả khi uống từ các kho rượu chốn Thiên đàng. Các con hãy nhìn Đấng Phúc Mỹ, cảm nhận ngọn lửa và niềm hoan lạc về sự hội ngộ ấy, đến trở nên sững sờ vì kính sợ và bàng hoàng. Đây là cương vị của những người thật tâm; đây là con đường của những người trung thành; đây là hào quang chiếu rọi trên gương mặt của những người đến gần Thượng Đế.

Đức Abdul-Baha, Trích tuyển các Thánh thư của Đức Abdul-Baha, tr. 203-204

Nếu nay có ai hỏi người Baha’i Việt Nam: Các bạn thờ Đấng Thiêng liêng nào, mà trả lời vắn tắt rằng chúng tôi thờ Thượng Đế, thì thật là không ổn! (Vì người ta nói rằng ‘khách hàng là ‘thượng đế’, thì làm sao phân biệt được Thượng Đế là ‘Đấng Tối cao Không ai biết được’ (the Unknown Supreme Being) với ‘thượng đế’ (god) là con người hoặc các thần thánh (gods) theo tưởng tượng của con người?!) Thực sự, ai là Đấng Tôn thờ (the Adored One) của cả loài người?

Niềm tin Baha’i về một Đấng Thượng Đế có nghĩa là vũ trụ, tất cả chúng sinh và mọi lực lượng trong đó đều được tạo nên bởi một Đấng Siêu nhiên. Đấng mà chúng ta gọi là Thượng Đế nắm quyền cai quản tuyệt đối trên tạo vật của Ngài (tính tòan năng - omnipotence) cũng như hiểu biết hoàn hảo và trọn vẹn về tạo vật (tính toàn tri - omniscience). Chúng ta có thể có những quan niêm khác nhau về bản chất của Thượng Đế, chúng ta có thể cầu nguyện Ngài bằng những ngôn ngữ khác nhau và tôn vinh Ngài bằng những danh khác nhau – như YHWH, ADONAI, ELOHIM, EL (ELIJAH), SHADDAI (ZURISHADDAI), YAHWED, JEHOVAH, AHURA, AZURA, MAZDA, ATMAN, BHAGAVAN, ISHVARA, GOD.- Tuy thế, từ trong thâm tâm chúng ta là cùng nhắc đến một Đấng Duy nhất.

Sau đây chúng tôi xin phát biểu sơ lược ba ý chính dựa trên một số câu thánh thi (sacred verses) trong Đại dương Thánh ngôn Vô biên (Boundless Ocean Of Divine Utterances) của Đức Baha’u’llah: Thượng Đế là ai, con người là ai, và mối liên hệ giữa con người với Thượng Đế.

Về Thượng Đế

Đức Baha'u'llah dạy rằng Thượng Đế là Đấng vô cùng vĩ đại và bất khả kiến, vì thế trí tuệ hữu hạn của con người không bao giờ hiểu được Ngài một cách đầy đủ, cũng không bao giờ mô tả hình ảnh của Ngài một cách chính xác:

Thật tuyệt vời biết bao là sự thống nhất của Đấng Thượng Đế hằng sống và Trường tồn – một sự thống nhất vượt trên tất cả các giới hạn, vượt khỏi sự  hiểu biết của tất cả tạo vật! Từ vạn cổ, Ngài hằng ngự nơi cư thất diệu viễn trong sự thánh thiện và vinh quang của Ngài, và cho đến đời đời sẽ tiếp tục triều ngự trên những đỉnh cao vĩ đại và quyền tối thượng độc lập của Ngài. Thật cao cả biết bao là bản thể bất hoại của Ngài, vốn hoàn toàn độc lập đối với tri thức của tất cả tạo vật, và sẽ còn cao cả vô biên trên tầm ca ngợi của tất cả cư dân các cõi trời và cõi đất!

Đức Baha’u’llah, Trích Thánh thư Đức Baha’u’llah, tr. 261-2.

Theo giáo lý Baha'i, loài người sẽ mãi mãi không thể đạt được bất cứ sự đánh giá nào dù nhỏ nhất về bản chất tối thượng của Ngài. Nếu chúng ta nói rằng Thượng Đế là Đấng Toàn lực, Đấng Yêu thương Muôn loài, Đấng Công bằng Vô cùng. . . thì các ngôn từ đó cũng chỉ bắt nguồn từ những kinh nghiệm rất hạn chế của con người về năng lực, về tình yêu và về công bằng. Quả thực, tri thức của chúng ta về bất cứ điều gì đều bị giới hạn vào tri thức đối với các đặc tính hoặc phẩm chất của điều đó mà chúng ta có thể nhận thấy:

Hãy biết rằng có hai loại tri thức: tri thức về bản thể sự vật và tri thức về những phẩm chất của nó. Bản thể của một sự vật được biết đến qua các phẩm chất, bằng không ta không thể biết nó và nó ẩn tàng.

Vì sự hiểu biết của chúng ta về sự vật, kể cả những vật thọ tạo và hữu hạn, là tri thức về các phẩm chất chứ không phải về bản thể, thế nên càng bất năng biết bao để hiểu biết bản chất của Đấng Bản thể Thiêng liêng vốn vô hạn? . . . Vì vậy, biết Thượng Đế có nghĩa là nhận thức và biết các đặc tính của Ngài, chứ không phải Bản thể Ngài. Sự hiểu biết về các đặc tính này cũng tương ứng với khả năng và sức lực của con người, nó không phải là tuyệt đối.

[Abdul-Baha, Some Answered Questions p.220-221]

Như vậy, Thượng Đế là Đấng mà về bản chất không ai biết được. Cái bàn không thể hiểu bản chất của người thợ mộc, là người tạo ra nó. Cũng vậy, nhân loại do Thượng Đế tạo ra, nên không thể hiểu được Đấng Sáng Tạo. Đức Baha'u'llah đã phán:

Cánh cửa tri thức về Đấng Cố cựu đã từng, và sẽ tiếp tục mãi mãi đóng kín trước mặt loài người. Không sự hiểu biết nào của con người có thể hy vọng vươn tới triều đường thánh thiện của Ngài.

Đức Baha’u’llah, Trích Thánh thư Đức Baha’u’llah, tr. 49-50.

Về con người

Thượng Đế tạo ra vũ trụ và muôn loài, trong đó có loài người. Tuy viên đá hay cái cây để lộ đôi điều về sự tinh tế của Đấng Tạo hóa, nhưng chỉ có sinh vật có ý thức như con người mới thủ đắc nhiều hơn những đặc tính của Thượng Đế trong đời sống và trong hành động:

Khi tạo nên thế giới với mọi thứ sinh sống và di động trong đó, qua hoạt động trực tiếp của Ý chí tối thượng và không giới hạn, Ngài (Thượng Đế) đã chọn ban cho con người sự phân biệt và khả năng độc đáo để biết Ngài và yêu Ngài -  một khả năng phải được coi như là động cơ phát sinh và là mục đích chính của cả tạo vật... Thượng Đế đã ban phát ánh sáng một trong các Danh cuả Ngài lên bản thể sâu thẳm nhất của mỗi vật và mọi vật thọ tạo, và biến nó thành nguồn tiếp nhận vinh quang những Đặc tính của Ngài. Tuy nhiên, trên bản thể con người, Ngài đã tập trung tất cả sự rực sáng bởi tất cả các Danh và các Đặc tính của Ngài, và biến nó thành tấm gương nhân danh Ngài - một mình ở giữa tất cả các vật thọ tạo khác, con người được tách riêng ra để ban cho một ân huệ lớn lao như thế, một hồng phúc vững bền như thế.

Đức Baha'u'llah, Trích Thánh thư của Đức Baha'u'llah, tr. 65.

Đức Abdul-Baha giải thích thêm:

Thượng Đế đã tạo nên mọi vật trần gian theo luật liên tiến trong những cấp độ vật chất, nhưng Ngài đã tạo nên con người và ban cho nó những uy lực thăng tiến tới những thế giới thuộc linh và thoát tục. Ngài đã không tạo ra những hiện tượng vật chất theo hình ảnh Ngài và giống với Ngài, nhưng Ngài tạo nên con người theo hình ảnh của Ngài và có tiềm năng trở nên giống với Ngài. Ngài đã tách biệt con người trên mọi vật thọ tạo khác. Tất cả tạo vật ngoài con người đều bị tù hãm trong thiên nhiên và thế giới cảm giác, nhưng trong con người đã được thiên tạo lý tưởng nhờ đó con người có thể nhận thức những thực thể thuộc trí tuệ hoặc tâm linh. Ngài đã tạo nên mọi thứ cần thiết cho sự sống trên thế giới này, nhưng con người là cuộc sáng tạo nhằm phản ánh những uy đức thiên thượng….Thượng Đế đã mở những cánh cửa thành đạt và uy đức lý tưởng trước mặt con người. Ngài đã tạo trong bản thân con người những điều huyền nhiệm của Vương quốc thiên đình. Ngài đã ban cho con người năng lực trí tuệ, để nhờ đặc tính lý luận, khi được tăng cường bởi Thánh Linh, con người có thể thấu hiểu và khám phá những thực thể lý tưởng và nhận biết những điều huyền nhiệm của thế giới ý nghĩa. Khi hiểu thấu tri thức lý tưởng là siêu phàm, siêu nhiên, con người sẽ trở thành trung tâm tụ hội những sức mạnh vật chất cũng như tinh thần khiến linh thiên thượng có thể tự biểu hiện trong bản thân, hào quang của Vương quốc chiếu rọi trong chốn thánh vi của tâm hồn, các dấu hiệu về những đặc tính và sự hoàn hảo của Thượng Đế sẽ tự khải lộ trong dạng sống mới, con người đạt tới vinh quang vĩnh cửu và sự tồn tại đời đời, tri thức về Thượng Đế rạng ngời, và những điều huyền nhiệm của thế giới uy lực được mở niêm phong.

- Đức Abdul-Baha, Quảng bá nền Hoà bình Thế giới, tr. 302-303.

Đức Baha’u’llah nói về con người là “đại vũ trụ”:

“Đấng Đại Khoan dung đã ban cho con người thị năng, và phú cho con người thính lực. Có một số kẻ mô tả con người là ‘tiểu vũ trụ’, nhưng thật ra con người phải được coi là ‘đại vũ trụ’. Những tiềm năng cố hữu nơi cương vị con người, tầm vóc trọn vẹn của vận mệnh con người trên trái đất, tính ưu việt nội tại trong bản thể con người, phải được biểu hiện tất cả trong Ngày hứa hẹn này của Thượng Đế.“

 Đức Baha’u’llah, Trích Thánh thư Đức Baha’u’llah, tr. 340.

Về mối liên hệ giữa con người với Thượng Đế

Vậy làm sao con người hữu hạn có thể hiểu được Đấng Thượng Đế Vô hạn để tuân tùng các phán lệnh của Ngài?

Đức Baha’u’llah dạy rằng sự hiểu biết về Bản thể Thần tính là bất năng và không thể đạt tới, nhưng sự hiểu biết về các Đấng Sứ giả của Thượng Đế (the Messenger of God) hay còn gọi là các Đấng Biểu hiện của Thượng Đế (Manifestation of God) là sự hiểu biết về Thượng Đế, vì những hồng ân, những hào quang và những đặc tính thiên thượng đều hiển hiện trong các Ngài. Vì vậy, nếu con người đạt tới sự hiểu biết các Đấng Biểu hiện của Thượng Đế, người ấy sẽ đạt tới sự hiểu biết về Thượng Đế:

Bất cứ điều gì trên các cõi trời và bất cứ điều gì trên trái đất cũng đều là bằng chứng trực tiếp về sự biểu lộ trong nó các đặc tính và các danh của Thượng Đế, bởi vì bên trong mỗi nguyên tử đều hàm chứa những dấu hiệu mang chứng cớ hùng hồn đối với sự khải lộ của Ánh sáng Tối đại ấy. . . Điều này thật đúng ở mức tối cao nơi con người . . . Vì trong con người được tiềm tàng mặc khải tất cả các đặc tính và các danh của Thượng Đế ở mức độ mà không tạo vật nào khác có thể nổi bật hoặc vượt trội hơn. . . . Và giữa mọi người, những bậc thành đạt nhất, nổi bật nhất và ưu tú nhất là các Đấng Biểu hiện của Mặt trời Chân lý. Thật ra, tất cả những ai khác ngoài các Đấng Biểu hiện này đều sống nhờ sự vận hành bởi Ý chí của các Ngài, hoạt động và hiện hữu nhờ sự tuôn đổ hồng ân của các Ngài.

[Gleanings from the Writings of Baha'u'llah p.177 - 179]

Vì thế, tri thức của chúng ta về Đấng Biểu hiện là sự gần nhất qua đó chúng ta có thể hiểu biết về Thượng Đế.

Ngươi hãy biết chắc rằng Đấng Bất kiến không sao nhập hoá hoặc khải thị Bản thể của Ngài cho loài người. Ngài vốn hằng ở cao xa vời vợi vượt khỏi những gì có thể nhận thức hoặc mô tả.. . . Không bao giờ có ai được biết đến Đấng muôn đời giấu mình trước mắt mọi người, ngoại trừ qua Đấng Biểu hiện của Ngài, và Đấng Biểu hiện của Thượng Đế không trưng ra bằng chứng nào lớn hơn về chân lý Sứ mệnh cuả mình ngoài bằng chứng là chính Pháp thân cuả mình.

[Gleanings from the Writings of Baha'u'llah p.49]

Dĩ nhiên, chỉ những ai sống trong thời của Đấng Biểu hiện mới có cơ hội quan sát trực tiếp Pháp thân Ngài. Vì lý do này Đức Baha'u'llah đã giải thích rằng sự kết nối thiết yếu giữa một cá nhân với Thượng Đế được duy trì qua các Thánh thư và các lời của mỗi Đấng Biểu hiện. Đối với Baha'i, lời của Đấng Biểu hiện là Lời của Thượng Đế, và nhờ những Lời này một cá nhân có thể định hướng đời sống hằng ngày của mình để tiến gần đến Thượng Đế và thủ đắc kiến thức sâu xa của Ngài. Những Lời của Thượng Đế được viết ra là công cụ tạo nên ý thức về sự hiện diện của Thượng Đế trong đời sống hàng ngày của một người:

Hãy phán: Bằng chứng thứ nhất và quan trọng nhất thiết lập chân lý của Ngài là chính Bản thể Ngài. Tiếp theo bằng chứng này là Mặc khải của Ngài. Đối với kẻ nào không nhận biết được điều này hoặc điều kia, Ngài đã thiết lập thánh ngôn do Ngài mặc khải là bằng chứng về chân lý và thực thể của Ngài. . . . Ngài đã phú cho mọi linh hồn khả năng nhận biết những dấu hiệu của Thượng Đế.

[Gleanings from the Writings of Baha'u'llah p.105-106]

Tán dương công trình tạo dựng của Thượng Đế, Đức Baha'u'llah, Đấng Giáo Tổ của Tôn giáo Baha'i phán:

Tất cả những lời chúc tụng xin dâng lên sự thống nhất của Thượng Đế, và tất cả sự vinh hiển xin dâng lên Ngài, Đấng Chúa Tối thượng, Đấng Cai quản bất khả tỉ và toàn vinh của vũ trụ, là Đấng đã tạo nên thực thể vạn vật từ hư không tuyệt đối, là Đấng đã đưa vào cõi hiện hữu những nguyên tố tinh anh và tế vi nhất của tạo vật từ chỗ hư không, là Đấng giải cứu chúng sinh ra khỏi sự ly cách khốn cùng và ra khỏi nguy cơ tuyệt diệt tối hậu, đã tiếp dẫn tất cả vào Vương quốc vinh quang bất hoại của Ngài. Không có cái gì ngoài thiên ân rộng khắp của Ngài, lượng bác ái nhuần gội của Ngài, có thể hoàn thành điều này. 

Đức Baha’u’llah, Trích Thánh thư Đức Baha’u’llah, tr. 64-65.
 

Tóm lại, qui tắc nghiên cứu Thánh thư, suy tưởng, cầu nguyện, và sống đạo hằng ngày bằng việc phụng sự nhân lọai với tình yêu vô ngã (selfless love) là thành phần quan trọng trong đời sống tâm linh của người Baha’i. Với họ việc tuân hành qui tắc này là cách thiết yếu để tiến gần hơn tới Thượng Đế.

Thuyết trình viên: Ông Lê Lộc

Website: http://universalhouseofjustice.bahai.org/

-------------------------------------------

Chú thích:

Ba nhân vật trung tâm của Tôn giáo Baha’i là Đức Bab 1819-1850  (Đấng Tiền phong), Đức Baha’u’llah 1817-1892 (Đấng Giáo tổ) và Đức Abdul-Baha 1844-1921 (Đấng Giải thích và là Trung tâm Giao ước). Các Ngài mặc khải giáo lý bằng tiếng Á rập và tiếng Ba tư.

Đức Giáo hộ Shogi Effendi 1897-1957 là người phiên dịch, phiên âm và chú giải hoàn hảo bằng tiếng Anh. Chính người cũng viết nhiều kinh sách bằng tiếng Anh.

Ngày nay, Cơ quan Quản trị Tâm linh Tối cao của Thế giới Baha’i là Tòa Công lý Quốc tế, trụ sở đặt trên Núi Carmel, tại Haifa, Israel. Tòa giao dịch với tín đồ bằng các ngôn ngữ chính như tiếng Á rập, Ba tư, Anh, Pháp, Tây Ban Nha v.v…

ALLAH

Đấng Thượng Đế Tối cao.

Đức Muhammad dạy: "Không có Ilah nào ngoài Ilah" ("lā ilāha illā Allāh" (There is no deity but God). Qua các Tôn giáo, Đấng Thượng Đế Tối cao Duy nhất còn được xưng tụng bằng các Danh như: YHWH, ADONAI, ELOHIM, EL (ELIJAH), SHADDAI (ZURISHADDAI), YAHWED, JEHOVAH, AHURA, AZURA, MAZDA, ATMAN, BHAGAVAN, ISHVARA,...

ALLAH-O-ABHA

"Thượng Đế là Đấng Toàn vinh". Đó là Tối Đại Danh được dùng vào thời lưu đày của Đức Baha'u'llah ở Adrianople như là lời chào giữa những người Baha'i. Mỗi sáng, ngay khi mới thức dậy, người Baha'i phải tẩy rửa và ngồi tréo chân đọc Danh này 95 lần.