Một vài kỷ niệm của ĐHY Roberto Tucci với các Giáo hoàng

Phỏng vấn Đức Hồng Y Roberto Tucci, nguyên Tổng giám đốc đài phát thanh Vaticăng nhân ngày sinh nhật thứ 90

Ngày 19-4-2011 Đức Hồng Y Roberto Tucci đã mừng sinh nhật thứ 90. Đức Hồng Y người gốc thành phố Napoli miền Nam Italia nhưng mẹ là người Anh. Đức Hồng Y Tucci đã từng là Giám đốc nguyệt San ”Nền văn minh công giáo” (Civiltà Catolica) của dòng Tên, Tổng giám đốc đài phát thanh Vaticăng, và nhất là người đặc trách tổ chức các chuyến viếng thăm của Đức Gioan Phaolô II từ năm 1982 cho tới năm 2001.

Thời Công Đồng Chung chính Đức Giáo Hoàng Gioan XXIII đã chỉ định người làm chuyên viên. Là người đã theo học tại đại học công giáo Louvain bên Bỉ, Đức Hồng Y đã được tiếp nhận với cảm tình bởi các nhà trí thức của Nền Thần Học Mới và quen biết nhiều thần học gia tên tuổi thời Công Đồng như Jean Danielou, Karol Wojtila, Yves Marie Congar, Dominique Chenu vv...

Với tư cách là người đặc trách tổ chức các chuyến công du của Đức Gioan Phaolô II, Đức Hồng Y Roberto Tucci có rất nhiều kỷ niệm với vị giáo hoàng sẽ được Đức Thánh Cha Biển Đức XVI tôn phong Chân Phước ngày mùng 1 tháng 5 tới này. Sau đây chúng tôi xin gửi tới qúy vị và các bạn bài phỏng vấn Đức Hồng Y nhân sinh nhật thứ 90 của ngài.

Hỏi: Thưa Đức Hồng Y thời họp Công Đồng Chung Vaticăng II, Đức Hồng Y và Đức Kraol Wojtila đã ở trong cùng ủy ban soạn thảo Hiến chế mục vụ về Giáo hội trong thế giới ngày nay ”Gaudium et spes” Vui Mừng và Hy Vọng. Đức Hồng Y có kỷ niệm nào về kinh nghiệm làm việc này không?

Đáp: Tôi nhớ là lược đồ nổi tiếng số 13 đã giữ một vai trò nền tảng đối với việc soạn thảo tài liệu. Các linh mục dòng Đa Minh như cha Marie Dominique Chenu và Yves Marie Congar đã đặt tin tưởng vào lược đồ này. Hầu hết các cuộc họp của ủy ban đã diễn ra tại Ariccia. Và phần đóng góp của Đức Cha Karol Wojtila đã có tính cách định đoạt liên quan tới đề tài tự do tôn giáo, quyền tin và diễn tả niềm tin riêng của mình. Người ta nhận ra trong các bài phát biểu của Đức Cha sức nặng của một người đến từ một Giáo Hội phải sống dưới chế độ độc tài. Không phải là chuyện tình cờ Hiến chế Gaudium et Spes Vui Mừng và Hy Vọng đã là tài liệu của Công Đồng thường được trích dẫn nhất trong triều đại giáo hoàng của Đức Gioan Phaolô II, như có thể suy diễn ra từ Thông điệp thứ nhất của người là Thông điệp ”Redemptor Hominis” ”Đấng cứu độ con người”.

Hỏi: Thưa Đức Hồng Y, Đức Hồng Y đã sống dưới triều đại của các Giáo Hoàng Gioan XXIII, Phaolô VI, Gioan Phaolô I, Gioan Phaolô II, và Biển Đức XVI. Đức Hồng Y có kỷ niệm nào với Đức Giáo Hoàng Phaolô VI không?

Đáp: Có, tôi thấy Đức Phaolô VI là một người có đức tin rất lớn và là người rất chú ý tới các lịch sử của con người và các tình bạn lớn. Tôi còn nhớ khi linh mục bạn của tôi là cha Giovanni Caprile phải viết bài tường trình Công Đồng cho nguyệt san Nền văn minh công giáo, để giúp cha hoàn thành nhiệm vụ này Đức Giáo Hoàng Phaolô VI đã cung cấp cho cha các ghi chú, các sửa chữa của người. Thế rồi tôi cũng nhớ một trong các lo âu mục vụ lớn của Đức Phaolô VI là cuộc đối thoại của Giáo Hội với thế giới. Và trước việc dứt phép thông công các người cộng sản, người xác tín về việc lên án chủ thuyết mác xít chứ không lên án người cộng sản. Tôi nhận thấy trong cung cách hành xử ấy của Đức Phaolô VI sự tiếp nối với Đức Giáo Hoàng Gioan XXIII.

Hỏi: Nhưng một cách đặc biệt trong gần 20 năm Đức Hồng Y đã có các tương quan với Đức Giáo Hoàng Gioan Phaolô II có đúng thế không?

Đáp: Vâng. Các kỷ niệm với Đức Gioan Phaolô II thì nhiều lắm. Đức Wojtila đã là một người rất cứng đầu và có khả năng có các cử chỉ can đảm. Làm sao không nhớ tới việc người cương quyết bằng mọi giá tới cầu nguyện nơi mộ Đức Tổng Giám Mục Oscar Arnulfo Romero trong thủ đô San Salvador, chống lại ý kiến của vài Giám Mục và nhất là của chính quyền. Hay sự can đảm của người quyết định viếng thăm mục vụ nước Nicaragua, khi đảng Sandino cầm quyền. Thế rồi làm sao mà quên được gương mặt của người, khi người nhận ra là tổng thống Pinochet đã đánh lừa người trong chuyến công du hồi năm 1987. Ông đã không tôn trọng lịch trình lễ nghi mà tự ý thay đổi nó, khi đưa Đức Gioan Phaolô II ra bao lơn dinh tổng thống, chống lại ý muốn của Đức Thánh Cha. Đức Gioan Phaolô II đau khổ khi gặp các chống đối trong chuyến viếng thăm mục vụ tại Nicaragua và bên Hòa Lan. Người ta gợi ý cho người là nên dời các chuyến viếng thăm này lại vào những thời điểm thuận tiện hơn, nhưng Đức Gioan Phaolô II luôn luôn trả lời: ”Không, tôi phải đi để giúp đỡ Giáo Hội này đang cần sự hiện diện của tôi, và lúc này đang đau khỗ”.

Một trong những hình ảnh mạnh mẽ khác nữa trong các chuyên tông du của Đức Gioan Phaolô II đó là khi Đức Gioan Phaolô II dừng lại cầu nguyên lâu tại Bức Tường Khóc ở Giêrusalem hồi năm 2000, khiến cho lực lượng an ninh ngạc nhiên không biết người làm gì. Và tôi hay nhớ tới các giọt nước mắt của bà qủa phụ Rabin, khi Đức Gioan Phaolô II nhắc tới hy sinh của chồng bà...

Hỏi: Đức Hồng Y nhớ gì về con người riêng tư của Đức Karol Wojtila, con người của cầu nguyện?

Đáp: Trông thấy người cầu nguyện là điều luôn luôn gây ấn tượng mạnh. Khi người lần hạt Mân Côi trong xe hơi, trêm máy bay, trên trực thăng, không gì có thể quấy rầy người, hay cảm phục thấy người qùy lâu trước nhà tạm trong các nhà thờ người viếng thăm. Có một lần khi đi trực thăng từ Giêrusalem tới vùng Galilea - dó là một ngày thứ sáu - tôi nhận thấy Đức Giáo Hoàng không nhìn ra ngoài cửa sổ trực thăng, nhưng đang cầm trên tay một cuốn sách nhỏ mòn cũ, không có bìa: người đang thinh lặng suy niệm đàng Thánh Giá. Lý do của sự lựa chọn đó là vì người sợ không có giờ để suy niệm đàng Thánh Giá như người vẫn làm mỗi ngày thứ sáu. Có một điều khác không thể tin được: đó là Đức Gioan Phaolô II thích tham dự thánh lễ sáng do tôi cử hành. Người nói với tôi: ”Cha Tucci à, thật là đẹp khi nghe thánh lễ”. Và tôi phải thú nhận rằng ban đầu tôi khó mà quen với việc thường khi chỉ có Đức Thánh Cha là tín hữu duy nhất tham dự thánh lễ sáng của tôi...

Hỏi: Hầu hết các chuyến công du mục vụ đã thành công ngoài sự chờ mong của mọi người. Thế có chuyến viếng thăm nào đã được hoạch địch mà lại không được thực hiện tốt đẹp không thưa Đức Hồng Y?

Đáp: Có vài chuyến viếng thăm đã không được thực hiện. Đức Gioan Phaolô II đã rất muốn viếng thăm Trung Quốc, Việt Nam và Nga. Nhưng ngài đã không thể thực hiện được vì có các chống đối ngoại giao và chống đối có tính cách đại kết từ các quốc gia này. Có một ước muốn khác nữa mà Đức Gioan Phaolô II đã không thực hiện được đó là viếng thăm vùng Medopotamia cổ, tức nước Irak ngày nay, theo bước chân của tổ phụ Abraham. Nhưng người đã không thực hiện được ước mong này vì sự chống đối của tổng thống Saddam Hussein. Và chúng ta hãy nghĩ xem Đức Gioan Phaolo II đã là người mạnh mẽ chống lại việc phong tỏa kinh tế và chiến tranh tại Irak. Tôi còn nhớ sự ủng hộ của tổng thống Palestine ông Yasser Arafat đối với chuyến viếng thăm khó khăn tại vùng Trung Đông, nhất là các lời ông nói: Đức Gioan Phaolo II đã là người duy nhất lo lắng để biết tôi có còn sống sau vụ mưu sát hay không.

Hỏi: Thưa Đức Hồng Y, tình bạn này của Đức Gioan Phaolô II với các nét đặc thù của nó đã để lại các dấu vết nào nơi Đức Hồng Y?

Đáp: Như tôi đã kể cho các tường trình viên án phong chân phước cho Đức Gioan Phaolô II: đó là tôi đã gặp một người thánh thiện thực sự, thường cầu nguyện và nói chuyện với Thiên Chúa. Cả trong các cử chỉ nhỏ nhặt nhất của cuộc sống thường ngày. Tôi rất hài lòng, khi thấy người sẽ được phong Chân Phước, 6 năm sau khi người qua đời. Có lẽ điều lớn lao nhất mà người để lại đối với một người như tôi, đã có đặc ân theo sát bên người, là mẫu gương của một người được thúc đẩy bởi sức mạnh trao ban đức tin nơi Thiên Chúa. Đức Gioan Phaolô II đã không bao giờ dừng trước bất cứ chướng ngại nào bằng cách can đảm đối đầu với cả sự khỗ đau và cái chết.

(Avvenire 19-4-2011)