Vatican và hành trình kiến tạo hòa bình tại Gaza

TGPSG – Một tiếng nói đạo đức toàn cầu đã không ngừng lên tiếng trong cuộc khủng hoảng đẫm máu tại Dải Gaza, giữa Israel và phong trào Hồi giáo Hamas.

Từ những ngày đầu bạo lực bùng phát vào tháng 10 năm 2023, đến những nỗ lực đối thoại liên tôn dưới triều đại của Đức Giáo hoàng Lêô XIV, Giáo hội Công giáo không ngừng dấn thân cho một nền hòa bình chính đáng và bền vững.

 I. Hồi chuông báo động: Xung đột Gaza 2023

 Ngày 7/10/2023, thế giới bàng hoàng chứng kiến một trong những cuộc tấn công đẫm máu nhất trong lịch sử hiện đại giữa Israel và Hamas. Tổ chức vũ trang này đã bất ngờ phát động một cuộc tấn công quy mô lớn khiến hơn 1.200 người Israel thiệt mạng, kéo theo sự đáp trả dữ dội từ Israel. Dải Gaza nhanh chóng trở thành địa ngục trần gian: hàng chục ngàn người chết, hầu hết là dân thường, hàng trăm ngàn người bị thương và hàng triệu người mất nhà cửa.

Trong bối cảnh khủng khiếp ấy, Giáo hội Công giáo không chọn im lặng.

II. Lời kêu gọi tiên tri của Đức Thánh Cha Phanxicô

“Chiến tranh là một thất bại của nhân loại!”

Chỉ một ngày sau khi xung đột bùng nổ, vào Chúa Nhật 8/10/2023, trong buổi đọc kinh Truyền Tin tại Quảng trường Thánh Phêrô, Đức Thánh Cha Phanxicô đã cất lên tiếng nói đầy đau đớn:

“Tôi đang theo dõi với đau buồn và lo lắng những gì đang xảy ra ở Israel… Tôi cầu nguyện cho tất cả các nạn nhân và gia đình của họ. Xin hãy dừng lại! Chiến tranh là một thất bại, mọi hành động bạo lực đều là một thất bại nghiêm trọng của nhân loại.”

Ngài nhấn mạnh:

“Bạo lực không bao giờ có thể biện minh. Hận thù không thể là phương thế để xây dựng tương lai.”

Lời kêu gọi ấy không chỉ là một phản ứng tức thời, mà là sự tiếp nối lập trường lâu dài của Giáo hội: lấy hòa bình làm con đường, và nhân phẩm con người làm trung tâm. ( Nguồn: Vatican News – 08/10/2023)

III. Những bước chân ngoại giao thầm lặng

Vatican tiếp cận qua đường ngoại giao

Bộ Ngoại giao Tòa Thánh (Phủ Quốc Vụ Khanh), đứng đầu bởi Đức Hồng Y Pietro Parolin, đã có các cuộc tiếp xúc ngoại giao với đại diện của Israel, Palestine, Ai Cập, Qatar và Iran – những quốc gia và tổ chức có ảnh hưởng trong khu vực.

Dù không công khai chi tiết, Vatican đã:

• Gửi công hàm ngoại giao kêu gọi ngừng bắn nhân đạo.
• Thúc đẩy việc mở hành lang nhân đạo cho y tế, lương thực và di tản thường dân.
• Ủng hộ sự hiện diện của các tổ chức Công giáo trong các hoạt động cứu trợ khẩn cấp, đặc biệt qua dòng Phanxicô và Tổ chức Caritas Quốc tế.

Đối thoại liên tôn – chiếc cầu nối hy vọng

Từ tháng 11/2023, Vatican đã tổ chức một chuỗi các cuộc gặp gỡ liên tôn với đại diện Do Thái giáo, Hồi giáo và Kitô giáo tại Jerusalem và Roma. Chủ đề: "Cầu nguyện và hành động cho hòa bình tại Đất Thánh".

IV. Đức Thánh Cha Lêô XIV: Tiếp nối sứ mạng hòa bình  

Sau khi Đức Giáo hoàng Phanxicô về nhà Chúa và kết thúc triều đại kéo dài hơn một thập niên, vị kế nhiệm , Đức Giáo hoàng Lêô XIV, được bầu ngày 8/5/2025, trong bối cảnh chiến sự vẫn chưa có hồi kết.

Ngay từ những ngày đầu nhậm chức, Đức Lêô XIV đã xác định "hòa bình tại Đất Thánh" là ưu tiên trong sứ vụ ngoại giao và mục vụ toàn cầu của ngài.

V. Những điểm nhấn dưới triều đại Đức Lêô XIV

Bài giảng Lễ Hiện Xuống – Tháng 6/2025

Trong Thánh lễ vọng Lễ Chúa Thánh Thần Hiện Xuống tại Quảng trường Thánh Phêrô (7/6/2025), ngài nói:

“Chúng ta cầu xin Chúa Thánh Thần ban cho các dân tộc đang khổ đau ở Gaza và Israel ơn can đảm để lắng nghe nhau, tha thứ và bắt đầu lại. Không có con đường hòa bình nào bền vững nếu không đặt nền tảng trên tình thương và sự thật.”

Gửi đặc sứ Vatican đến Trung Đông

Tháng 6/2025, Đức Giáo hoàng cử Đức Hồng Y Mario Grech làm Đặc sứ Hòa bình tại Trung Đông, với sứ mạng gặp gỡ lãnh đạo các quốc gia liên quan, lắng nghe các nhà lãnh đạo tôn giáo và cổ võ lệnh ngừng bắn có điều kiện.

Kêu gọi Hành lang Nhân đạo trong các buổi triều yết

Trong các buổi triều yết chung tháng 6–7/2025, Đức Thánh Cha nhiều lần lặp lại lời kêu gọi:

“Cầu xin mọi người có trách nhiệm hãy để các em nhỏ được sống, các bà mẹ được nuôi con, và những người trẻ được hy vọng. Hãy mở ra các hành lang nhân đạo – vì nhân loại không thể tiếp tục quay lưng lại với Gaza.”

VI. Kết quả và giới hạn

Những kết quả cụ thể:

• Các tổ chức Công giáo quốc tế như Caritas, AVSI, và Malteser International được phép mở rộng hoạt động cứu trợ tại Gaza từ tháng 7/2025.
• Một Thỏa thuận Ngừng bắn Nhân đạo 7 ngày (từ 12–18/7/2025) do Ai Cập và Qatar làm trung gian được hình thành, trong đó vai trò đạo đức của Vatican được nhiều bên công khai thừa nhận.
• Tổ chức Caritas đã thiết lập 3 trung tâm y tế lưu động phục vụ hàng chục ngàn dân thường bị thương tại Khan Younis, Rafah và Gaza City.

Nhưng vẫn còn giới hạn:

• Các cuộc đàm phán hòa bình lâu dài chưa đạt được kết quả cụ thể.
• Tình hình tại Gaza vẫn trong tình trạng bấp bênh và dễ bùng phát.

VII. Sứ điệp thiêng liêng: Vì một nền hòa bình đích thực

Hòa bình không chỉ là vấn đề ngoại giao – với Giáo hội, đó là ơn gọi, là trách nhiệm thiêng liêng của mỗi người.

Đức Thánh Cha Lêô XIV đã nói trong sứ điệp cầu nguyện toàn cầu ngày 29/6/2025:

“Mọi Kitô hữu, dù ở đâu, đều được mời gọi trở nên chứng nhân của hòa bình. Không phải bằng sức mạnh, nhưng bằng tình yêu. Không phải bằng khẩu hiệu, nhưng bằng hy sinh thầm lặng mỗi ngày cho công lý và sự thật.”

Ngài mời gọi các giáo phận toàn cầu dâng Lễ cầu nguyện cho hòa bình tại Gaza vào Chúa Nhật XXII Thường Niên (31/8/2025).

VIII. Hòa bình – Ước mơ của mọi tâm hồn tin vào Thiên Chúa

Từ Quảng trường Thánh Phêrô đến những căn hầm trú ẩn tại Gaza, từ Roma đến các làng Hồi giáo ở Ai Cập, từ các nhà thờ Kitô giáo tại Bethlehem đến các giáo đường Do Thái ở Jerusalem – lời cầu nguyện cho hòa bình đang vang vọng.

Và giữa dòng lịch sử rối ren, Tòa Thánh Vatican – dù không có quân đội, không vũ khí, không dầu mỏ – vẫn âm thầm là ngọn nến nhỏ thắp lên hy vọng lớn, rằng: "Hòa bình là có thể – nếu mỗi con tim mở ra cho tha nhân".

Như Đức Gioan XXIII đã từng viết trong thông điệp Pacem in Terris (Hòa Bình Dưới Thế): “Hòa bình là công trình của công lý, là hoa trái của tình yêu, và là con đường của sự thật.”

Hơn bao giờ hết, tiếng nói của Tòa Thánh là lời mời gọi khẩn thiết: Hãy để cho ánh sáng hòa bình soi rọi vào mọi vùng đất tối tăm nhất của nhân loại.

Dom Bảo Lộc - tổng hợp từ các nguồn:

1. Vatican News – Cuộc điện đàm giữa Đức Giáo hoàng Lêô XIV và Hồng y Pizzaballa sau vụ tấn công Gaza. (vaticannews.va)
2. Reuters – Hồng y Pizzaballa và Thượng phụ Chính Thống giáo đến Gaza sau vụ tấn công nhà thờ Thánh Gia. (reuters.com)
3. Reuters & The Guardian – Thủ tướng Israel Netanyahu gọi điện cho Đức Giáo hoàng để xin lỗi. (reuters.com) (theguardian.com)
4. USCCB – Đức Giáo hoàng kêu gọi lệnh ngừng bắn và tái khởi động đàm phán. (usccb.org)