Tình yêu hôn nhân dưới cái nhìn nhân học Kitô giáo: Tình yêu nam nữ là gì?

WGPSG -- Ngày 14/11/2009 buổi học thứ 2 được tổ chức hằng tuần tại Trung tâm Mục vụ Giáo phận Tp.HCM, cha Louis Nguyễn Anh Tuấn đã chia sẻ và dẫn vào đề tài thật hấp dẫn và lôi cuốn:

Bài 2: TÌNH YÊU NAM NỮ LÀ GÌ?

Yêu và được yêu là điều thiết yếu đối với đời sống con người, nếu không có tình yêu cuộc sống trở nên khô khan, chán nản và vô nghĩa. Từ khi sinh ra con người đã được sống trong tình yêu, được cảm nhận tình yêu rất cụ thể như là: Tình yêu cha mẹ, tình yêu anh chị em, tình yêu bạn bè, tình làng nghĩa xóm, tình yêu lứa đôi, tình yêu quê hương, đất nước hoặc tình yêu của người sống hiến thân vì Nước Trời… dù sống trong bất cứ hoàn cảnh nào hay địa vị nào, con người luôn luôn khao khát, hy vọng được yêu và được nếm cảm tình yêu.

I. Đặc tính của tình yêu

Sách Sáng thế có viết: ĐỨC CHÚA là Thiên Chúa lấy cái xương sườn đã rút từ con người ra, làm thành một người đàn bà và dẫn đến với con người. Con người nói: ‘‘Đây là xương bởi xương tôi, thịt bởi thịt tôi... Bởi thế người đàn ông lìa cha mẹ mà gắn bó với vợ mình, và cả hai thành một xương một thịt’’(St 2, 22 – 24)

Adam sửng sốt lòng tràn đầy hân hoan trước vẻ đẹp lộng lẫy của Evà, nỗi u buồn tan biến vì từ nay mình đã có người trợ tá tương xứng, một hấp lực diệu kỳ, nỗi khát vọng của tình yêu vỡ òa. Adam cảm nhận được nơi Evà là một tự ngã khác của mình, một sự thân thiết trìu mến, một sự gần gũi dào dạt yêu thương, cung đàn tình ái thi vị đầu tiên đã được vang lên nơi tâm hồn của Adam. Chàng đã ngẩn ngơ và say đắm trước vẻ đẹp của nàng, chàng đã gặp được điều mà bấy lâu nay chàng đang lao đao tìm kiếm.

Người nam và người nữ là hai cá thể khác biệt, luôn đi tìm nhau; và khi gặp nhau cung đàn tình ái trong lòng họ vội nắn phím vương tơ để bản tình ca âm thầm chất chứa trong lòng được dịp cất vang cũng chính là lúc khát vọng yêu và được yêu, khát vọng thuộc về nhau, khát vọng trở nên một như ngọn lửa tình đang thiêu đốt tâm hồn họ.

Chính vì thế hai khía cạnh nổi bật của tình yêu nam nữ là khát vọng trở nên một, nhưng vẫn khác biệt, vì khác nhau nên họ khát vọng được hợp hôn, họ khát vọng được nên một nhưng vẫn còn đó là hai cá thể riêng biệt, hai đặc tính này không thể tách biệt, chúng luôn tồn tại và đan xen với nhau, nếu đẩy một trong hai yếu tố này đến cùng cực thì con người sẽ đi đến sự chia rẽ.

Tình yêu nam nữ phản ánh tình yêu Thiên Chúa, phản ánh một tình yêu hiệp nhất trong yêu thương, nhưng nếu khát vọng trở nên một được đẩy đến tận cùng thì đó là điều ảo tưởng là điều không thể và không có ngay cả nơi Thiên Chúa, vì chính Thiên Chúa tuy chung một bản thể vẫn là ba ngôi vị riêng biệt.

Người nam và người nữ có cùng bản tính, cùng phẩm giá, cùng giá trị như nhau, họ cùng là mầu nhiệm của nhau, vì thế khi hai người nam nữ đến với nhau bằng một tình yêu đứng đắn, tiếng sét ái tình nổ tung trong tâm hồn họ, họ ngẩn ngơ trước vẻ đẹp của nhau, chính là lúc họ đã phải lòng nhau và họ luôn biết kính trọng nhau, biết tôn trọng sự khác biệt của nhau và nhận ra nỗi khát vọng thẳm sâu trong lòng họ là muốn thuộc về nhau và cùng nhau trở nên một trong tình yêu.

Tình yêu là một thực tại phức tạp và mầu nhiệm, chỉ có thể được soi sáng khi ta biết đặt mình trên những bình diện khác nhau và trên những viễn tượng khác nhau bằng cách làm sáng tỏ các chiều kích của tình yêu.

II. Chiều kích của tình yêu: Có 3 chiều kích

1. Eros: (Tính dục)

Đây là một ân huệ kỳ diệu và tuyệt vời của Thiên Chúa tặng ban cho con người, là chiều kích đặc thù của tình yêu nam nữ, là những cử chỉ yêu thương trên thân xác của đôi bạn nam nữ, nhờ đó hai người nam và nữ được sống vui tươi, tràn trề sức sống, là điều cần thiết cho tình yêu của họ nở hoa. Vì mỗi cá thể, con người không thể tự mình đầy đủ được mà cần phải đi vào tương quan với người kia để khát vọng thể hiện mình được đầy đủ nơi người phối ngẫu.

Eros thể hiện một tình yêu đam mê, có cường độ thu hút mạnh mẽ và đòi hỏi được đáp trả cùng một cường độ, khi không được đáp ứng thì thất vọng não nề, tuyệt vọng ta gọi đó là thất tình, con người cảm thấy lo sợ khi Eros bị đe dọa, ghen tuông khi bị cướp mất, vì thế đòi hỏi được chiếm hữu theo chiều hướng tiêu cực chỉ nhằm để thỏa mãn ham muốn của bản thân. Eros thì giới hạn trong thời gian có bắt đầu và có kết thúc, khi ẩn khi hiện, khi yếu khi mạnh.

Nhưng nếu không có Eros thì cuộc đời thật buồn tẻ không đáng sống, không có sự hấp dẫn, thu hút, không đưa đến khát vọng trở nên một trong tình yêu. Chính vì thế Eros cũng có chiều hướng tích cực, làm cho tình yêu con người được phát huy và thăng hoa, làm cho đời sống con người được vui tươi, hớn hở, rạng rỡ và hạnh phúc, làm cho con người biết đi ra khỏi mình, biết quên mình để phục vụ cho tình yêu.

Dù người lập gia đình hay dấn thân trong đời sống tu trì cũng đều cần năng lượng của Eros, để cho Eros được thăng hoa con người cần phải có nguồn năng lượng trên cao bao phủ, năng lượng của ân sủng của Thiên Chúa nâng đỡ, vì con người không thể tự mình vươn tới đỉnh cao đích thực của tình yêu.

2. Filia: (Tình bạn)

Chiều kích thứ hai của tình yêu là tình bạn, tuy đây không phải là chiều kích riêng của tình yêu nam nữ, nhưng chiều kích tình bạn rất quan trọng trong đời sống vợ chồng. Tình bạn đem lại sự vui tươi, thân tình, chia sẻ và thường có một sự đồng cảm nào đó với người bạn đời, tình bạn tham dự vào đời sống vợ chồng một cách bình đẳng, qua sự gặp gỡ thường xuyên họ biết lắng nghe, tôn trọng nhau và được nuôi dưỡng bằng sự thật, bằng cái đẹp, bằng sự công chính mà cả hai cùng đang tìm kiếm sẽ tạo cho mối tương quan của hai người rất tươi đẹp và rạng rỡ. Tình bạn không thể vắng mặt trong đời sống vợ chồng, nếu không có tình bạn, tình yêu hôn nhân sẽ kém thú vị và thăng hoa, nếu không có Filia tình yêu của họ chỉ dừng lại ở chiều kích Eros mà thôi.

Sự hoài nghi là cái bẫy của sự dữ, là sự cám dỗ đi trái ngược với tình yêu hôn nhân, hoài nghi làm rạn nứt tình yêu vì thiếu sự tin cậy nơi nhau, tạo sự ghen tương vì thiếu tôn trọng sự khác biệt của nhau, thiếu tôn trọng góc trời riêng của nhau để ta vẫn là ta, chỉ khi nào ta vẫn là ta thì khát vọng trở nên một mới có giá trị đích thực. Đây chính là mầu nhiệm lạ lùng trong hôn nhân.

Nếu không xây dựng được tình bạn trong đời sống vợ chồng là một thiếu sót vô cùng quan trọng để xây dựng và duy trì hạnh phúc gia đình. Nếu Eros không được thăng hoa thì con người cũng chỉ giống như muôn vật khác, nhờ có Filia con người mới được thăng hoa trong tình yêu.

3. Agape: (Tình yêu dâng hiến)

Trong bài thánh thi ca tụng đức ái của thánh Phaolô: ‘‘... Đức ái thì nhẫn nhục, hiền hậu, không ghen tương, không vênh vang, không tự đắc, không làm điều bất chính, không tìm tư lợi, không nóng giận, không nuôi hận thù, không mừng khi thấy sự gian ác, nhưng vui khi thấy điều chân thật. Đức mến tha thứ tất cả, tin tưởng tất cả, hy vọng tất cả. Đức mến không bao giờ mất được... Hiện nay đức tin, đức cậy, đức mến cả ba đều tồn tại, nhưng cao trọng hơn cả là đức mến’’ (1Cr 13,1-13)

Chiều kích thứ ba của tình yêu là đức ái. Ngay cả chiều kích này cũng không phải là của riêng đôi bạn. Agape bắt nguồn từ Thiên Chúa, được mạc khải bởi Con Thiên Chúa Nhập Thể và tất cả loài người chúng ta được mời gọi một cách nào đó trao ban chính bản thân mình cho nhau. Thiên Chúa đã trao ban cho con người mọi thứ cách nhưng không từ việc sáng tạo trời đất, đến việc trao ban Con Một cho nhân loại qua việc Nhập Thể làm người và chết cho con người. Thiên Chúa đã trao ban và chia sẻ cho con người khả năng này để con người cũng biết trao ban cho nhau những điều tốt đẹp nhất. Như thế mức cao nhất của tình yêu là con người biết hy sinh cho nhau, nó được yêu cầu và đòi hỏi liên tục, không ngơi nghỉ. Hy sinh cho nhau là biết chấp nhận những khuyết điểm của nhau, ngay cả những khuyết điểm đã ăn sâu, khó thay đổi, từ đó đau khổ trong tình yêu có một ý nghĩa và giá trị, vì trong tận cùng nỗi đắng cay của đau khổ vẫn có một chút hương vị ngọt ngào của tình yêu vĩnh cửu, hướng về tình yêu Nhập Thể của Đức Giêsu Kitô, con người biết đón nhận sự việc, giây phút mà Thánh Ý Chúa Cha đã định.

Qua đó tình yêu vợ chồng trở nên Bí tích tình yêu Thiên Chúa, qua tình yêu hôn nhân, đôi vợ chồng cho nhân loại thấy tình yêu Thiên Chúa vẫn đang hiện diện nơi trần gian. Chúa Giêsu Kitô vẫn đang chịu đau khổ và đang chịu đóng đinh. Đó chính là mầu nhiệm của Nước Trời như men, như muối, như hạt lúa, như hạt cải âm thầm chịu thối đi để phát sinh ra sự sống mới. Khi vợ chồng tự hiến thân cho nhau, yêu thương nhau đến tận cùng, tình yêu được triển nở phong nhiêu thì có khả năng tạo ra sự sống mới của tình yêu, sự sống có nghĩa toàn diện cả về thời gian, thể chất, tinh thần và tâm linh, đó vừa là điều vinh dự, vừa là trách nhiệm của đôi vợ chồng mà không ai có thể thay thế được.

Ở đâu tình yêu được triển nở phong nhiêu ở đó có Thiên Chúa ngự trị, tình yêu Thiên Chúa thì vô hạn như mạch suối nước tuôn trào, sự sống đưa con người trở về đích điểm mà mình phát xuất.

Tình yêu vợ chồng là dấu chỉ tình yêu Thiên Chúa nơi trần gian, dầu là dấu chỉ hữu hạn nhưng cũng có tia sáng vĩnh cữu diễn tả sự hiện diện của Thiên Chúa.

Eros – Filia – Agape luôn luôn có mặt và đan dệt vào nhau trong tình yêu hôn nhân. Trong quan hệ cụ thể của tình yêu hôn nhân, chúng không dễ dàng nhận ra cách rõ ràng vì tình yêu vốn phức tạp và phong phú.

Tình yêu hôn nhân muốn hướng tới sự hài hòa, sung mãn sẽ là sự hòa hợp các thành tố khác nhau ấy qua sự cùng nhau tìm kiếm và cùng chung trách nhiệm. Vì ba chiều kích của tình yêu này luôn tổng hợp không thể tách rời nhau.

Buổi học được kết thúc trong lời kinh nguyện tạ ơn, trong một tâm tình thật lắng đọng mỗi học viên tự đối chiếu những điều vừa học vào chính đời sống của mình để nhận ra những thiếu sót, những sai lầm của mình trong bổn phận là chồng, là vợ và trong tâm tình khiêm tốn xin Chúa xuống ơn thánh hóa cho mỗi người biết sửa đổi lại cách sống của mình mỗi ngày được tốt đẹp hơn hầu có thể diễn tả và giới thiệu được tình yêu Thiên Chúa cho con người trong xã hội hôm nay.