Năm Thánh 2025 kết thúc mà không có xóa nợ toàn diện

Tác giả: John Baptist Tumusiime

Cao Trí (TGPSG) biên dịch từ Vatican News

TGPSG/Vatican News  -- Kinh tế châu Phi dự kiến sẽ tiếp tục khủng hoảng sau khi các chủ nợ phản hồi tiêu cực đối với lời thỉnh cầu xóa nợ.

Năm Thánh 2025, thường được gọi là Năm Ân Xá, sẽ chính thức kết thúc vào ngày 6 tháng 1 năm 2026, lễ Hiển Linh, với việc đóng Cửa Thánh tại Vương cung thánh đường Thánh Phêrô ở Vatican.

Mục tiêu của Năm Thánh là thúc đẩy hòa giải, sám hối và gia tăng mối quan hệ sâu sắc hơn với Thiên Chúa, với nhau và với tạo vật.

Một số mục tiêu khác bao gồm gieo hy vọng và hòa bình trong thế giới đầy khó khăn, thực hiện các việc bác ái và khuyến khích công lý xã hội, như chăm sóc người nghèo, người bệnh, người di cư và theo truyền thống Kinh Thánh, xóa nợ cho các nước nghèo.

Vận động xóa nợ là một chủ đề chính của Năm Thánh do Giáo hội Công giáo và nhiều lãnh đạo, tổ chức xã hội thực hiện.

Ví dụ như việc Đức cố Giáo hoàng Phanxicô đã nhiều lần kêu gọi xóa nợ nước ngoài cho các nước nghèo trong Năm Thánh, viện dẫn khủng hoảng nợ hiện tại là trở ngại lớn cho phát triển và công lý.

Theo số liệu của Caritas Internationalis, hiện nay 54 quốc gia đang trong khủng hoảng nợ, so với 22 quốc gia năm 2015. Trong số đó, 34 quốc gia thuộc châu Phi.

Đáng tiếc, trong khi nhiều chủ nợ đã xóa nợ cho các nước nghèo cách đây 25 năm, theo lời kêu gọi và các chiến dịch do Đức Thánh Giáo hoàng Gioan Phaolô II phát động năm 2000, lần này việc xóa nợ quy mô lớn không xảy ra, mặc dù Giáo hội và nhiều tổ chức nhân đạo đã kêu gọi và nhấn mạnh những hậu quả tàn khốc của khủng hoảng nợ hiện nay đối với các nước đang phát triển.

Theo Roberto Carlés, luật sư, nhà nghiên cứu và tác giả về khủng hoảng nợ, hầu hết các quốc gia châu Phi đang chi hơn một nửa thu nhập của họ để trả nợ. Chỉ riêng năm nay, các quốc gia châu Phi đã trả khoảng 89 tỷ USD cho việc trả nợ.

Những quốc gia này chi nhiều hơn để trả lãi suất so với đầu tư xã hội vào y tế, giáo dục và cơ sở hạ tầng. Mức nợ như vậy, theo ông Carles, làm suy giảm nỗ lực của các quốc gia này trong việc giảm nghèo và đạt được phát triển bền vững.

Tại sao các nước châu Phi rơi vào nợ nần

Các nước châu Phi liên tục rơi vào nợ nần do nhiều yếu tố kết hợp: trước hết, họ vay tiền từ các tổ chức tài chính quốc tế như Ngân hàng Thế giới và Quỹ Tiền tệ Quốc tế, cũng như từ các nước giàu với lãi suất cao để tài trợ cho cơ sở hạ tầng và các dự án khác.

Trong các cuộc khủng hoảng kinh tế như sụt giảm mạnh giá trị đồng USD và việc mất giá tiền tệ quốc gia, các chủ nợ thường tăng lãi suất, dẫn đến việc người vay phải trả nhiều hơn để duy trì dịch vụ nợ.

Hiện nay, nhiều nước châu Phi chưa có khả năng bắt đầu trả các khoản nợ mà họ vay 15 năm trước vì thu nhập của họ đôi khi không đủ để trang trải lãi suất hàng năm.

Thứ hai, thiên tai, dịch bệnh, tăng giá dầu và thay đổi chính sách đột ngột thường buộc chính phủ phải vay tiền để đối phó khủng hoảng.

Thứ ba, các nước châu Phi có cơ sở thuế nội địa yếu. Điều này có nghĩa là họ có ít hoạt động kinh tế có thể đánh thuế để tạo thu nhập cho chính phủ. Do đó, vì thu nhập không đủ, để trả lương cho công chức và trang trải chi phí cung cấp các dịch vụ như giáo dục, y tế, an ninh, v.v., họ vay tiền bằng cách phát hành chứng khoán và trái phiếu cho các tổ chức và quốc gia khác, phải được trả lại kèm lãi suất.

Thứ tư, nhiều nước châu Phi là nạn nhân của quản lý tài chính công kém. Điều này bao gồm việc xử lý tiền công kém minh bạch, bắt đầu từ việc không trung thực trong thu thuế, phân bổ ngân sách quốc gia, tham nhũng, kế hoạch kém, sử dụng sai tiền công, và chiếm dụng trái phép để trục lợi. Quản lý kém dẫn đến mất tiền và không thể cung cấp dịch vụ, giữ chính phủ trong vòng luẩn quẩn vay nợ. Giải pháp cho khủng hoảng nợ phải giải quyết đúng các yếu tố này.

Tuyên bố của G20

G20, một câu lạc bộ các nền kinh tế lớn trên thế giới, đã tổ chức hội nghị thượng đỉnh từ ngày 22 đến 23 tháng 11 năm nay tại thành phố Johannesburg, Nam Phi, đã đề cập đến khủng hoảng nợ của các nước nghèo, sau khi các chương trình xóa nợ năm 2020 bị chỉ trích mạnh mẽ vì quá chậm và hỗ trợ không đủ.

Trong tuyên bố cuối cùng, G20 nhận thấy mức nợ cao và chi phí tài chính ngày càng tăng đang ảnh hưởng nghiêm trọng đến nhiều quốc gia có thu nhập thấp và trung bình, đặc biệt là ở châu Phi, khi hạn chế khả năng đầu tư vào phát triển và giảm nghèo cũng như bất bình đẳng.

Các nguyên thủ quốc gia và chính phủ tại hội nghị thượng đỉnh bày tỏ lo ngại về sự tăng mạnh của các khoản thanh toán lãi suất trong thập kỷ qua và tái khẳng định cam kết giúp các nước bị ảnh hưởng giải quyết các điểm yếu về nợ một cách toàn diện.

Họ cam kết tăng cường minh bạch nợ và hỗ trợ xem xét khung đánh giá khả năng bền vững nợ của Quỹ Tiền tệ Quốc tế và Ngân hàng Thế giới đối với các nước có thu nhập thấp. Khung này là một công cụ chung hướng dẫn các quyết định vay của quốc gia bằng cách so sánh nhu cầu tài chính với khả năng trả nợ.

Tuyên bố nhấn mạnh tầm quan trọng của đối thoại trong quản lý và trả nợ, đồng thời phản ánh nhận thức chung về những thách thức nợ hiện nay và cách giải quyết chúng.

Chiến dịch xóa nợ của Giáo hội Công giáo

Trong 40 năm qua, Giáo hội Công giáo đã thúc đẩy cải cách hệ thống nợ quốc tế, bắt đầu từ chiến dịch Năm Thánh Thiên niên kỷ do Đức Thánh Giáo hoàng Gioan Phaolô II truyền cảm hứng, giúp đạt được việc xóa nợ năm 2000.

Kể từ đó, mọi giáo hoàng đều kêu gọi xóa nợ như một công cụ giảm nghèo. Hiện nay, Giáo hội đang thúc đẩy chiến dịch toàn cầu “Biến nợ thành hy vọng” thông qua tổ chức từ thiện Caritas Internationalis.

Trong thông điệp gửi Hội nghị Khí hậu Liên Hợp Quốc diễn ra tại Brazil từ ngày 10 đến 21 tháng 11 năm nay, Giáo hoàng Lêô XIV, tiếp nối các vị tiền nhiệm, kêu gọi một hệ thống tài chính quốc tế mới lấy con người làm trung tâm, đảm bảo tất cả các quốc gia, đặc biệt là những nước nghèo nhất và dễ tổn thương nhất trước thảm họa khí hậu, có thể phát huy hết tiềm năng và tôn trọng phẩm giá của công dân, đồng thời cân nhắc cả nợ nước ngoài lẫn nợ sinh thái.

Theo Roberto Carlés, mức độ nghiêm trọng của khủng hoảng nợ hiện nay đòi hỏi những nỗ lực quy mô lớn mà chỉ các quốc gia giàu nhất mới có thể khởi xướng và duy trì. Đáng tiếc, sự chia rẽ sâu sắc vẫn tồn tại trong số họ, như thể hiện qua việc Mỹ tẩy chay hội nghị G20 tại Nam Phi.

Những chia rẽ này khiến khó đạt được các thỏa thuận cần thiết để đối phó với khủng hoảng nợ, cũng như các thách thức lớn khác mà nhân loại đang đối mặt ngày nay, ví dụ như khủng hoảng khí hậu và khủng hoảng bất bình đẳng.

Ông Carles kêu gọi các cường quốc hiểu rằng những vấn đề này vượt ra ngoài biên giới và cuối cùng sẽ ảnh hưởng đến lãnh thổ của chính họ theo cách này hay cách khác, nếu họ không hợp tác để tìm ra giải pháp thực sự.