Các nữ thần học gia châu Phi vạch con đường mới cho một Hội Thánh hiệp hành

Tác giả: Nữ tu Christine Masivo CPS

Xuân Đại (TGPSG) biên dịch từ Vatican News

TGPSG/Vatican News -- Trường Cao đẳng Đại học Hekima tại Nairobi, phối hợp với Watawa Wa Taa, tổ chức Hội nghị Nữ Thần học gia Châu Phi lần thứ hai, một sự kiện mang tính đột phá nhằm khuếch đại tiếng nói của phụ nữ trong học thuật thần học và vai trò lãnh đạo trong Giáo hội.

Hội nghị tại Nairobi với chủ đề: “Hiệp hành trong hành động: Các giáo hội học mới nổi, sức sống của phụ nữ và khả năng lãnh đạo sáng suốt cho thế kỷ 21”, diễn ra từ ngày 3 đến 6/ 9/2025, đã quy tụ các nhà thần học danh tiếng và trẻ tuổi, các học giả, giáo sĩ, và các nhà lãnh đạo mục vụ đến từ khắp châu Phi, châu Âu và Hoa Kỳ, nhằm thúc đẩy đối thoại về vai trò của phụ nữ trong việc định hình tương lai của Giáo hội tại châu Phi và trên toàn thế giới.

Giải quyết khoảng cách giới trong thần học

Dù đã đạt được nhiều tiến bộ trong nhiều thập kỷ, học thuật thần học trong Giáo hội Công giáo vẫn chủ yếu do nam giới chiếm lĩnh, đặc biệt tại các chủng viện – nơi phần lớn sinh viên chuẩn bị cho chức linh mục và chịu chức thánh.

Theo Nữ tu Jacinta Auma Opondo (FSSA), một nữ tu Dòng Phanxicô Thánh Anna và là Phó Hiệu trưởng phụ trách Học vụ của Trường Hekima, sự mất cân bằng này làm suy yếu sứ mạng của Giáo hội. Trong một cuộc phỏng vấn, chị chia sẻ:

“Sự kiện này xuất phát từ sứ mạng của Hekima nhằm khuếch đại tiếng nói thần học của phụ nữ châu Phi, và việc đào tạo thần học sẽ không thể trọn vẹn nếu thiếu sự đóng góp của phụ nữ.

Sau 40 năm kể từ khi Hekima mở cửa đón nhận phụ nữ, tiếng nói của họ vẫn còn bị xem nhẹ. Hội nghị này mong muốn thay đổi điều đó bằng cách tạo ra một diễn đàn để các nữ thần học gia châu Phi được lắng nghe trên toàn cầu.”

Hội nghị Nữ Thần học gia Châu Phi đầu tiên, được tổ chức vào năm ngoái, đã tôn vinh đóng góp của Hekima trong việc trao quyền thần học cho phụ nữ.

Hội nghị tiếp nối năm nay tập trung vào hiệp hành – lời mời gọi của Giáo hội cùng nhau bước đi trong hiệp thông và sứ mạng chung. Mục tiêu không chỉ là chia sẻ kinh nghiệm, thách đố và cơ hội, mà còn nhằm củng cố vai trò lãnh đạo của phụ nữ trong diễn ngôn thần học và thực hành mục vụ.

Hiệp hành và vai trò phụ nữ

Hội nghị nhấn mạnh rằng hiệp hành là trọng tâm trong tầm nhìn của Đức Giáo Hoàng Phanxicô về một Giáo hội bao gồm mọi người.

Nữ tu Jacinta nhấn mạnh rằng đối với các nữ thần học gia, sự tham gia đích thực đòi hỏi phải có giáo dục, mạng lưới kết nối và cơ hội lãnh đạo.

Sự kiện đã quy tụ nhiều tiếng nói đa dạng, phản ánh một Giáo hội hiệp hành. Một mục tiêu quan trọng là xây dựng mạng lưới các nữ thần học gia châu Phi để hướng dẫn các học giả trẻ, hợp tác liên ngành và ảnh hưởng đến việc giáo dục thần học cũng như đời sống giáo xứ thông qua nghiên cứu, viết lách và các sáng kiến mục vụ.

Tiếng nói của sự chữa lành và hy vọng từ các tham dự viên

Nữ tu Gisela Rfanyu, một tham dự viên thuộc Dòng Holy Union, là chuyên viên tư vấn và trị liệu tâm linh, đã chia sẻ cách thức tư vấn có thể thúc đẩy sự chữa lành và hòa giải trong một Giáo hội hiệp hành.

“Tôi được truyền cảm hứng bởi chủ đề này vì tư vấn giúp thúc đẩy việc lắng nghe, điều rất quan trọng để xây dựng một Giáo hội hiệp hành,” Sơ giải thích.

“Thần học không chỉ là lý thuyết trừu tượng; đó là cuộc gặp gỡ Thiên Chúa trong thực tại của đời sống – ‘đức tin tìm kiếm sự hiểu biết’.

Việc lồng ghép chăm sóc mục vụ và trị liệu tâm linh vào sứ mạng của Giáo hội là điều thiết yếu cho một thế giới đầy thương tích, một tiến trình đặt ra những câu hỏi sâu xa về Thiên Chúa và cuộc sống nhưng vẫn bám rễ trong Kinh Thánh và truyền thống.”

Chị tin rằng các nữ thần học gia châu Phi mang đến những góc nhìn độc đáo về sự chăm sóc, lý trí, chữa lành và tính bao gồm cho diễn ngôn của Giáo hội. Họ cũng chất vấn các cấu trúc phụ hệ và cổ võ công lý, bình đẳng trong Giáo hội và xã hội.

Từ đối thoại đến hành động

Các tham dự viên đã xác định một số chiến lược nhằm tích hợp những đóng góp của phụ nữ vào việc đào tạo thần học và cơ cấu Giáo hội.

Những chiến lược này bao gồm đào tạo cộng tác giữa nam và nữ, thực thi Bộ Giáo luật về các thừa tác vụ chia sẻ, hình thành các nhóm lắng nghe, và thúc đẩy những suy tư thần học mang tính địa phương đáp ứng thực tại châu Phi.

Ban tổ chức thừa nhận những thách đố như sự kháng cự với thay đổi và nguồn lực hạn chế, nhưng bày tỏ lạc quan rằng đối thoại và hợp tác sẽ vượt qua những trở ngại này.

Vai trò của Watawa Wa Taa

Một chủ đề lặp lại tại hội nghị là đóng góp của Watawa Wa Taa, một sáng kiến do Nữ tu Mumbi Kigutha (CPPS) thuộc Dòng Máu Châu Báu tại Ohio sáng lập, nhằm làm nổi bật sự hiện diện và tác động của các nữ tu châu Phi.

Watawa Wa Taa hoạt động như một vườn ươm ý tưởng, ghi lại những câu chuyện của các nữ tu dấn thân trong sứ vụ công lý, hòa bình, giáo dục và mục vụ, thường trong những bối cảnh khó khăn và bị gạt ra bên lề.

“Phần lớn công việc của phụ nữ trong Giáo hội là vô hình và ít được ghi chép lại,” vị chủ tọa hội nghị nói.

“Watawa Wa Taa đảm bảo rằng những câu chuyện của họ được kể lại, truyền cảm hứng cho người khác và làm phong phú hành trình hiệp hành.”

Đối với Nữ tu Gisela, sáng kiến này đã làm thay đổi cuộc đời chị: “Khi bạn giáo dục một người phụ nữ, bạn giáo dục cả một dân tộc. Watawa Wa Taa đã hỗ trợ tôi trong việc học thần học và khích lệ tôi nhận ra rằng phụ nữ có tiềm năng phục vụ Giáo hội một cách ý nghĩa.

Việc lắng nghe các thần học gia kỳ cựu tại hội nghị này đã củng cố quyết tâm của tôi tiếp tục hành trình, và giờ đây tôi mơ ước theo học Tiến sĩ về Nghiên cứu Công lý và Hòa bình để góp phần chữa lành cho quê hương đang bị chiến tranh tàn phá của tôi.”

Hội nghị Đại học Hekima (ảnh: CNCS)

Một Giáo hội cùng nhau tiến bước

Khi hội nghị khép lại, một thông điệp nổi bật vang lên: Giáo hội châu Phi cần đón nhận hiệp hành như một lối sống – cùng nhau tiến bước, lắng nghe những thương tích, và trở nên cộng đoàn chữa lành và thi hành sứ vụ. Các nữ thần học gia mong muốn có sự tham gia thực sự trong việc định hình tương lai của Giáo hội.

Nữ tu Jacinta, chủ tọa hội nghị, chia sẻ:

“Hy vọng của tôi là hội nghị này sẽ trở thành chất xúc tác để hội nhập phụ nữ vào các cơ cấu quyết định và thúc đẩy sự cộng tác trong sứ mạng của Giáo hội. Khi các nữ thần học gia được trao quyền, Giáo hội sẽ mạnh mẽ hơn, bao gồm hơn, công bằng hơn và đáp ứng thực tại của lục địa chúng ta.”

Nữ tu Gisela chia sẻ: “Cuộc gặp gỡ này mang đến cho tôi niềm hy vọng. Nó cho thấy Giáo hội sẵn sàng lớn lên trong sự khiêm nhường và tinh thần bao gồm. Tương lai có thể tươi sáng hơn khi chúng ta cùng nhau tiến bước.”

Hội nghị Nữ thần học gia Châu Phi 2025 đã hiện thực hóa lời kêu gọi ấy: hiệp hành không chỉ là lý thuyết, nhưng là thực hành qua đối thoại, học hỏi lẫn nhau, suy tư thần học và hành động hợp tác. Hội nghị khép lại một hành trình không chỉ hướng tới sự bao gồm, mà còn hướng tới sự biến đổi.

Như Nữ tu Opondo hy vọng, với đà này và với sáng kiến Watawa wa Taa, các nữ thần học gia châu Phi có thể trở thành chất xúc tác cho một Giáo hội mang tính tham gia hơn, đầy lòng cảm thương hơn và trung thành hơn với sứ mạng Tin Mừng trên khắp lục địa và vượt ra ngoài.