Tài liệu mới của Vatican về quyền tối thượng của Giáo hoàng chia sẻ 4 ‘khuyến nghị thực tiễn’ để hiệp nhất các giáo hội Kitô giáo

Đức Hồng Y Kurt Koch, Tổng trưởng Bộ Cổ võ Hiệp nhất các Kitô hữu,
phát biểu trong buổi giới thiệu tài liệu nghiên cứu có tựa đề, “Giám mục Rôma" tại Vatican ngày 13.6.2024. (Ảnh CNS/Lola Gomez)

AMERICA MAGAZINE – Vào ngày 13.6.2024, Bộ Cổ võ Hiệp nhất các Kitô hữu của Vatican đã công bố một tài liệu nghiên cứu quan trọng về vai trò của Giám mục Rôma và vai trò đó được các giáo hội Kitô giáo khác nhìn nhận như thế nào như được thể hiện trong các cuộc đối thoại đại kết kể từ Công đồng Vatican II (1962-1965). Điều đáng chú ý là nó kết thúc bằng việc đề xuất bốn “khuyến nghị thực tiễn” về cách tiến hành cuộc thảo luận này trong một giáo hội hiệp nghị.

Tài liệu nghiên cứu này được đưa ra sau 29 năm thông điệp của Thánh Giáo hoàng Gioan Phaolô II về cam kết của Giáo hội Công giáo đối với sự hiệp nhất Kitô giáo, Ut Unum Sint (Để tất cả nên một), mời gọi các mục tử và các nhà thần học của các giáo hội Kitô giáo khác để “thấy— dĩ nhiên là cùng nhau - những hình thức” trong đó sứ vụ của Giám mục Rôma “có thể hoàn thành việc phục vụ yêu thương mà các bên đều nhìn nhận”.

Đức Giáo hoàng người Ba Lan đã đưa ra lời mời gọi khi nhận thức được quyền tối thượng của Giám mục Rôma đã và vẫn gây ra những trở ngại cho các giáo hội Kitô giáo khác trên hành trình hướng tới sự hiệp nhất như ý muốn của Chúa Kitô.

Tài liệu nghiên cứu mới này bối cảnh hóa lời mời gọi của Thánh Gioan Phaolô II. Nó nhắc lại rằng “sự hiểu biết và thực thi sứ vụ của Giám mục Rôma đã bước vào một giai đoạn mới với Công đồng Vatican II. Kể từ đó, chiều kích đại kết đã trở thành một khía cạnh thiết yếu của sứ vụ này, như các vị giáo hoàng kế nhiệm minh họa”. Tài liệu nghiên cứu cho biết lời mời gọi của Thánh Gioan Phaolô II trong Ut Unum Sint “đã đánh dấu một thời điểm mang tính lịch sử trong nhận thức đại kết này”, đồng thời nói thêm rằng “lời mời đó nhận được sự hỗ trợ đặc biệt” trong triều đại giáo hoàng của Đức Phanxicô, vốn đã nhấn mạnh đến chiều kích đồng nghị của sứ vụ giáo hoàng.

Tài liệu dài 147 trang mang tựa đề “Giám mục Rôma: Quyền tối thượng và tính hiệp hành trong các cuộc đối thoại đại kết và trong các câu trả lời cho thông điệp Ut Unum Sint”. Tài liệu đã được Đức Hồng y người Thụy Sĩ Kurt Koch, 74 tuổi người, Tổng trưởng Bộ Cổ võ Hiệp nhất các Kitô hữu, giới thiệu trong một cuộc họp báo ở Vatican ngày 13.6.2024 cùng với Đức Hồng y Grech, 67 tuổi, Tổng Thư ký Thượng Hội đồng.

Không giống như những tranh luận trong quá khứ, Đức Hồng y Koch nói, “vấn đề về quyền tối thượng không chỉ còn được coi đơn giản là một vấn đề nữa, mà còn là cơ hội để suy tư chung về bản chất của Giáo hội và sứ mệnh của Giáo hội trong thế giới”.

Tuy nhiên, Đức Hồng y Koch nhắc lại rằng trong tông huấn Evangelii Gaudium năm 2013, Đức Thánh Cha Phanxicô đã nhận xét rằng “chúng ta đã đạt được rất ít tiến bộ” để đáp lại yêu cầu của Đức Gioan Phaolô II nhằm tìm ra “một cách thực thi quyền tối thượng sao cho nó hoàn toàn không từ bỏ những gì thiết yếu cho sứ mạng, nhưng vẫn cởi mở trước các tình hình mới”.

Đức Hồng y Koch nói rằng tài liệu nghiên cứu này là một bước tiến được Bộ thực hiện nhân kỷ niệm 25 năm thông điệp của Thánh Gioan Phaolô II; “[nó] đã nhìn thấy một cơ hội để tổng hợp những suy tư này và thu thập những thành quả chính,” như Đức Thánh Cha Phanxicô đã yêu cầu. Hơn nữa, “việc triệu tập Thượng Hội đồng về tính hiệp hành đã xác nhận sự liên quan của dự án này như một sự đóng góp cho chiều kích đại kết của tiến trình thượng hội đồng”.

Theo Đức Hồng y Koch, Đức Thánh Cha Phanxicô đã phê chuẩn việc phát hành, người nhấn mạnh rằng tài liệu này “không yêu cầu làm cạn kiệt chủ đề cũng như không tóm tắt toàn bộ huấn quyền Công giáo về chủ đề này. Mục đích của nó là đưa ra một tổng hợp khách quan về cuộc thảo luận đại kết chính thức và không chính thức về chủ đề này” phản ánh cả những hiểu biết sâu sắc và những hạn chế của nó.

Tài liệu nghiên cứu kết thúc “với một đề xuất ngắn gọn từ Phiên họp toàn thể của Bộ có tựa đề ‘Hướng tới việc thực thi quyền tối thượng trong thế kỷ 21’”, trong đó xác định những khuyến nghị quan trọng cho sứ vụ hiệp nhất của Giám mục Rôma.

Đức Hồng y Koch cho biết tài liệu “là thành quả của gần ba năm làm việc thực sự mang tính đại kết và hiệp hành”. Nó tóm tắt 30 câu trả lời cho “Ut Unum Sint” và 50 tài liệu đối thoại đại kết về chủ đề này. Đã có sự tham vấn không chỉ trong phiên họp toàn thể của Bộ mà còn với các cơ quan Giáo triều Rôma và Thượng Hội đồng Giám mục.

Đức Hồng y, người đứng đầu Bộ của Vatican này từ tháng 7 năm 2010, đã trình bày những ý tưởng chính của tài liệu. Ngài chỉ ra rằng “nhiều” tài liệu đối thoại và câu trả lời về Ut Unum Sint, bao gồm cả một số hợp tác với các giáo hội khác, đã góp phần suy tư về quyền tối thượng và tính hiệp hành. Ngài lưu ý rằng mặc dù một số người có những cách giải thích khác nhau về cách thức thực thi sứ vụ này, “tất cả các tài liệu đều nhất trí về sự cần thiết phải phục vụ sự hiệp nhất ở cấp độ phổ quát”.

Đức Hồng y Koch cho biết điều đặc biệt thú vị là “sứ vụ Phêrô của Giám mục Rôma là nội tại của tính năng động thượng hội đồng, cũng như khía cạnh cộng đồng bao gồm toàn thể Dân Thiên Chúa và chiều kích hiệp đoàn của sứ vụ giám mục”.

Nhìn về tương lai và những bước cần thực hiện trong các cuộc đối thoại thần học, Đức Hồng y Koch cho biết, tài liệu nghiên cứu gợi ý sự cần thiết phải có “một sự kết nối tốt hơn giữa các cuộc đối thoại – địa phương và quốc tế, chính thức và không chính thức, song phương và đa phương, Đông phương và Tây phương. —để làm phong phú cho nhau.” Nó cũng nhấn mạnh sự cần thiết phải “cùng nhau giải quyết quyền tối thượng và tính hiệp hành” như “hai thực tế hỗ tương lẫn nhau”. Nó kêu gọi “làm rõ từ vựng” cho Dân Chúa và “thúc đẩy việc tiếp nhận kết quả của các cuộc đối thoại ở mọi cấp độ [trong các giáo hội]”.

Ngài kết luận bằng cách chỉ ra bốn gợi ý hoặc khuyến nghị thực tiễn cần được giải quyết trong Giáo hội Công giáo “để một sự hiểu biết mới và việc thực thi quyền tối thượng của Giáo hoàng có thể góp phần khôi phục sự hiệp nhất Kitô giáo”.

Khuyến nghị đầu tiên kêu gọi “việc ‘tiếp nhận lại’, ‘tái diễn giải’, ‘giải thích chính thức’, ‘cập nhật bình luận’ hoặc thậm chí là ‘tái diễn đạt’” các giáo huấn của Vatican I về giáo hoàng theo kiểu Công giáo. Nó cho biết, “một số cuộc đối thoại nhận thấy rằng những giáo huấn này đã bị ảnh hưởng sâu sắc bởi bối cảnh lịch sử của chúng, và gợi ý rằng Giáo hội Công giáo nên tìm kiếm những cách diễn đạt và từ vựng mới trung thành với ý định ban đầu nhưng được tích hợp vào nền giáo hội học cộng đồng và thích nghi với nền văn hóa và bối cảnh đại kết hiện nay.”

Khuyến nghị thứ hai kêu gọi “một sự phân biệt rõ ràng hơn giữa các trách nhiệm khác nhau của Giám mục Rôma, đặc biệt giữa sứ vụ tối thượng của ngài trong việc xây dựng sự hiệp nhất và hiệp thông giữa các giáo hội, cả Tây phương và Đông phương, có thể mở rộng ý tưởng này để xem xét làm thế nào các Giáo hội Tây phương khác có thể coi Giám mục Rôma là tối thượng trong khi bản thân Giám mục Rôma có quyền tự chủ nhất định”. Nó cho biết cũng cần phải phân biệt các trách nhiệm thượng phụ, tối thượng và chính trị của giáo hoàng.

Nó gợi ý rằng “việc nhấn mạnh hơn đến việc thực thi sứ vụ của Giáo hoàng trong Giáo hội đặc biệt của ngài, giáo phận Rôma, sẽ làm nổi bật sứ vụ giám mục mà ngài chia sẻ với các giám mục anh em của mình, và đổi mới hình ảnh của giáo hoàng”.

Khuyến nghị thứ ba đề xuất “sự phát triển tính hiệp hành trong Giáo hội Công giáo”, nhấn mạnh việc này cũng sẽ góp phần như thế nào vào cam kết đại kết của Giáo hội. Nó xác định các lĩnh vực cần có tính hiệp hành lớn hơn trong Giáo hội Công giáo, đặc biệt là liên quan đến “thẩm quyền của các hội đồng giám mục Công giáo quốc gia và khu vực, mối quan hệ của họ với Thượng Hội đồng Giám mục và với Giáo triều Rôma”. Nó kêu gọi sự tham gia sâu sắc hơn của “toàn thể dân Chúa vào tiến trình thượng hội đồng”.

Khuyến nghị thứ tư kêu gọi “thúc đẩy ‘hòa giải công đồng’” thông qua các cuộc gặp gỡ thường xuyên, cũng như hành động và chứng tá chung giữa các nhà lãnh đạo giáo hội trên khắp thế giới.

Trong cuộc họp báo ngày 13.6.2024, Đức Hồng y Mario Grech đã “hoan nghênh” tài liệu nghiên cứu này và nói rằng nó được đưa ra vào thời điểm thích hợp, vì vấn đề này nằm trong chương trình nghị sự của Thượng Hội đồng. Ngài nhắc lại rằng trong bài phát biểu nhân kỷ niệm 50 năm thành lập Thượng Hội đồng, Đức Thánh Cha Phanxicô đã nhấn mạnh “sự cần thiết và cấp bách” đối với “một sự hoán cải triều đại giáo hoàng”. Ngài nhấn mạnh rằng “Giáo hoàng không...ở trên Giáo hội; nhưng trong đó với tư cách là một trong những người đã được rửa tội, và trong Giám mục đoàn với tư cách là Giám mục giữa các Giám mục, đồng thời được kêu gọi… lãnh đạo Giáo hội Rôma, là giáo hội chủ trì trong tình bác ái trên tất cả các Giáo hội.”

Trong bài phát biểu đó, Đức Phanxicô cũng lưu ý rằng “cam kết xây dựng một Giáo hội hiệp hành có ý nghĩa đại kết quan trọng” và rằng tính hiệp hành có thể chiếu sáng “một ánh sáng lớn hơn…về việc thực thi Quyền tối thượng của Phêrô”.

Đức Hồng y Grech trích dẫn báo cáo tổng hợp của Thượng Hội đồng, trong đó nói rằng “sứ vụ Phêrô của Giám mục Rôma là nội tại của năng động Thượng hội đồng, cũng như khía cạnh cộng đồng bao gồm toàn thể Dân Chúa và chiều kích tập thể của việc thực thi sứ vụ Giám mục. Do đó, tính hiệp hành, tính hiệp đoàn và quyền tối thượng liên quan đến nhau: quyền tối thượng bao hàm việc thực thi tính hiệp hành và tính hiệp đoàn, giống như cả hai đều bao hàm việc thực thi quyền tối thượng”.

Ngài cho biết Thượng Hội đồng nhấn mạnh rằng “ở đây cần có cái nhìn sâu sắc hơn về cách hiểu mới về hàng Giám mục trong một Giáo hội có tính hiệp hành ảnh hưởng đến sứ vụ của Giám mục Rôma và vai trò của Giáo triều Rôma như thế nào”.

___________________

Tâm Bùi (TGPSG) chuyển ngữ
Nguồn: americamagazine.org