Giải đáp thắc mắc cho người trẻ: Bài 148 - Vị thánh tương lai

Hỏi: Phải chăng người trẻ khó hòa nhập lại sau những sai lầm mà họ gây ra, bởi họ khó đối diện với ngay chính người trong gia đình và trong xứ đạo có định kiến về họ?

Trả lời:

Bạn mến, mình rất đồng cảm với bạn khi nghe câu hỏi của bạn – một câu hỏi thoát ra từ nỗi đau trong tim. Bạn muốn hỏi riêng cho người trẻ, nhưng có lẽ việc “hòa nhập lại sau những sai lầm” của bản thân thì khá khó khăn cho mọi người từ lão niên đến bé thơ, và trong nhiều nền văn hóa khác nhau. Mình chọn trả lời câu hỏi của bạn vì muốn cùng bạn chữa lành vết thương và gieo niềm hy vọng; bởi “không vị thánh nào mà không có quá khứ, và không tội nhân nào lại không có tương lai” (thánh Augustinô).

Chắc chắn mình không thể cùng bạn tháo gỡ được hết những rào cản tái hội nhập cộng đồng cho người đã mắc phải những sai lầm trong đời, nhưng muốn cùng bạn mở ra một cái nhìn mới.

Văn hóa hoàn hảo

Trong lối sống công nghiệp, mọi sự được tính toán cách khoa học và chính xác nhất có thể, giảm trừ những rủi ro sai lỗi tối đa để đạt hiệu năng tốt nhất. Bạn có thể nhận thấy sự hợp lý và độ chính xác từ công thức của gói mì ăn liền, đến những sản phẩm cao cấp nano. Con người cũng không nằm ngoài hệ thống đó. Chúng ta được giáo dục nhanh, nhạy, chính xác để theo kịp guồng máy và nhịp sống công nghiệp. Hiệu quả (effectiveness), hiệu suất (productivity), hiệu năng (efficiency) là những từ đắt giá. Hoàn hảo (perfection), người hoàn hảo (perfectionist), chủ nghĩa hoàn hảo (perfectionism) là lý tưởng ai cũng muốn đuổi theo!

Tuổi trẻ được quảng bá tối đa như là biểu tượng của sức mạnh và hạnh phúc. Trẻ em thì tiêu tốn nguồn lực, người già thì tiêu hao sắc đẹp và sự năng động. Thực phẩm chức năng và các thức uống tăng lực được khuyến khích sử dụng tối đa. Nhanh-mạnh-thắng! Trong thế giới đó hầu như không có chỗ cho những cảm xúc ủy mị, cho sự nhàn hạ, cho những giới hạn cá nhân về thể lực, tâm lý và thiêng liêng.

Xưa ta nói tới những khó khăn của những ai có “tiền án tiền sự” gặp phải khi đối diện với gia đình và cộng đồng. Với hệ thống số hóa trong việc quản lý thông tin cá nhân, CV (Curriculum Vitae) của ai đó mà “có vết đen” thì rất trắc trở cho hành trình nghề nghiệp kế tiếp.

Trong môi trường Công giáo, chúng ta đặt mục tiêu là vươn đến sự “trưởng thành toàn diện như Đức Kitô”, là nên thánh; nên mọi kitô hữu cũng phải “không tì vết”. Từng cá nhân và gia đình kitô hữu đều muốn mình không có bất cứ sai lầm nào để giữ được bộ mặt thánh thiện. Đâu đó bạn đã được nghe những câu chuyện về việc để giữ thể diện gia đình mà cha mẹ ép con gái mình phá bỏ cái thai lỡ lầm!

Văn hóa thử-sai

Có một kiểu văn hóa khác mô phỏng theo tiến trình tiến hóa tự nhiên và nghiên cứu khoa học, đó là thử-sai. Tất cả đều là thực nghiệm, rút tỉa kinh nghiệm rồi làm lại. Để kiểm chứng kết luận, người ta thử đi thử lại toàn bộ tiến trình thử-sai nhiều lần cho đến khi rút ra được một quy tắc nào đó.

Sàng lọc tự nhiên là quy luật Chúa thiết định nhằm đưa mọi sự tiến dần đến sự hoàn hảo hơn. Nghiên cứu khoa học là nỗ lực của con người để phát hiện ra những quy luật tự nhiên giúp cải thiện môi trường sống và đời sống con người.

Văn hóa thử-sai cho con người những được cơ hội tự tìm tòi cách thức thăng tiến đời sống và rèn luyện kỹ năng; khám phá và thử nghiệm những năng lực của mình, trong đó bao gồm việc sử dụng tự do quyết định. Bên cạnh đó, quá trình này gây ra một số tổn thất nhất định, và đôi khi rất nặng nề (ví dụ: bị nghiện ma túy chẳng hạn). Theo thiển ý, mình nghĩ có hai điều giúp giảm thiểu sự tổn thất, đó là giúp cá nhân nhận biết đôi điều hệ trọng không được thử-sai, và những thứ có thể thử-sai thì đừng thử đi thử lại toàn bộ tiến trình trên con người.

Văn hóa đồng hành

Để giúp nhau nhận biết đôi điều hệ trọng không được thử-sai thì cần đến văn hóa đồng hành. Bạn được đồng hành trong gia đình, nơi nhà trường, trong những nguyên tắc xã hội và pháp luật. Bạn cũng có thể được đồng hành qua những mối tương quan chuyên nghiệp như tư vấn, đồng hành thiêng liêng.

Nhà đồng hành không những cần có nền tảng vững chắc về nguyên tắc đạo-đời, mà còn cần có tầm nhìn về con người. Những nhà đồng hành thiêng liêng cần có cái nhìn của Chúa về con người thì mới có thể giúp người khác vượt qua những định kiến thông thường, những nguyên tắc thông thường.

Xin kể hầu bạn câu chuyện về trường hợp cháu trai mình. Khi đọc thấy câu hỏi của bạn, câu chuyện của cháu lập tức dội về trong tâm trí mình. Mình đã xin phép cháu cho phép dùng câu chuyện để làm ví dụ cho bạn.

Cháu trai mình thời trẻ trâu khá ham chơi, lại ít đam mê học hành nên đã nhanh chóng trở thành một game thủ. Bạn ấy không nổi tiếng như nhiều game thủ khác, nhưng chắc chắn bạn ấy đã rất vui vì được thỏa sức tung hoành trong thế giới ảo. Kết quả là bạn ấy đã bỏ học ngang giữa năm lớp 11. Những bài học trên trường, những bạn bè ở lớp, những sinh hoạt giáo xứ chẳng còn chút cuốn hút bạn; ngoại trừ những nhân vật trong game điện tử.

Cuộc đời đưa đẩy bạn ấy đến với cuộc duyên tình thứ hai với một cô bạn gái duyên dáng và khéo léo. Và bạn này cũng đã đi qua một sóng gió quá lớn: mang thai lớp 11, chấp nhận trốn đi xa, nghỉ học để sinh con; rồi quay lại trường học tiếp!

Liệu rằng cháu trai mình có còn cơ hội làm lại cuộc đời sau khi phạm sai lầm? Liệu rằng bạn nữ kia có còn cơ hội để tìm được hạnh phúc đích thực cho đời mình sau lầm lỡ? Cuộc tình của các cháu rơi vào căng thẳng trước làn sóng phản đối kịch liệt của cha mẹ và họ hàng. Sau một cuộc gặp gỡ ở quán cà phê để cùng chuyện trò với hai bạn, mình nhận ra nét đẹp tâm hồn và sự trưởng thành của cô bé; mình cũng nhận ra tình yêu chân thành mà hai bạn dành cho nhau. Mình ủng hộ cháu mình cho chọn lựa tiếp tục yêu thương và muốn lập gia đình cùng bạn nữ. Mình khéo léo chống đỡ hai cháu khi cần, và dịu dàng phân giải với những ai nhìn vào thấy toàn màu đen.

Dù chưa đi đến sự đồng thuận, đám cưới đã được diễn ra khi cô bé vào đại học năm Nhất như một giải pháp để chấm dứt mọi chống đối. Bạn có thể tin rằng cô con dâu là sinh viên đại học năm Nhất ấy đã có thể chinh phục được cha mẹ chồng cách ngoạn mục chỉ trong vòng ba tháng sống chung dưới một mái nhà không? Bạn có thể mường tượng được sự thay đổi tuyệt vời nơi game thủ nhà mình không?

Cuộc sống hôn nhân của hai cháu sau đó vẫn còn thách thức để chữa lành nhau, để giúp nhau vượt qua những cám dỗ nghiện, nhưng cũng thật nhiều hạnh phúc. Điều tuyệt vời hơn nữa là hai cháu có hai đứa con chung với nhau; nhưng nhân khẩu của nhà ấy là năm thành viên! Đó là kỳ tích của tình yêu chấp nhận nhau sau những sai lầm của đời mỗi người.

Bạn mến, “không vị thánh nào mà không có quá khứ, và không tội nhân nào lại không có tương lai.” – mong bạn hãy cho nhau một cơ hội nên thánh!