Đức Lêô XIV nói về AI: các thế hệ trẻ cần được hỗ trợ, chứ không phải bị cản trở

Tác giả: Isabella H. de Carvalho

Xuân Đại (TGPSG) biên dịch từ Vatican News

TGPSG/Vatican News -- Đức Giáo hoàng Lêô XIV nói rằng các thế hệ trẻ cần được trợ giúp và hướng dẫn trong mối tương quan của họ với các công nghệ mới, đồng thời kêu gọi sự tham gia rộng rãi vào những nỗ lực này.

Đức Giáo hoàng Lêô XIV nhấn mạnh rằng “các thế hệ trẻ cần được giúp đỡ, chứ không phải bị cản trở, trên hành trình đạt tới sự trưởng thành và trách nhiệm”, đặc biệt trong mối tương quan của họ với các công nghệ mới và trí tuệ nhân tạo. Ngài đưa ra nhận định này khi gặp gỡ các tham dự viên Hội nghị “Trí tuệ nhân tạo và chăm sóc Ngôi nhà chung của chúng ta” vào thứ Sáu, ngày 5-12-2025.

Đức Giáo hoàng giải thích: “Khả năng tiếp cận lượng dữ liệu và thông tin khổng lồ không được nhầm lẫn với khả năng rút ra ý nghĩa và giá trị từ chúng. Điều sau đòi hỏi sự sẵn sàng đối diện với mầu nhiệm và những câu hỏi cốt lõi về sự hiện hữu của chúng ta, ngay cả khi những thực tại này thường bị gạt ra bên lề hoặc bị xem nhẹ bởi các mô hình văn hóa và kinh tế đương thời.”

Ngài tiếp tục rằng “sự lành mạnh của xã hội” tùy thuộc vào “khả năng của người trẻ trong việc phát triển các tài năng và đáp lại những đòi hỏi của thời đại cũng như nhu cầu của tha nhân, bằng tấm lòng quảng đại và sự tự do nội tâm.”

Hội nghị được tổ chức bởi Quỹ Centesimus Annus Pro Pontifice và Liên minh Chiến lược các Đại học Nghiên cứu Công giáo (SACRU). Sự kiện diễn ra vào chiều thứ Sáu nhằm trình bày một báo cáo đánh giá tác động của trí tuệ nhân tạo đối với các lĩnh vực công nghiệp, tài chính, giáo dục và truyền thông.

Việc phát triển AI phải là một nỗ lực mang tính cộng tác

Đức Giáo hoàng mời gọi những người hiện diện hãy dạy cho người trẻ biết sử dụng các công nghệ mới này với chính trí tuệ của họ để tìm kiếm sự thật và mở rộng khả năng đưa ra quyết định. Ngài nói: “Chúng ta nâng đỡ khát vọng sống khác biệt và tốt hơn của họ, bởi chưa bao giờ nhu cầu thay đổi tận căn hướng đi trong quan niệm của chúng ta về sự trưởng thành lại trở nên rõ ràng như hôm nay.”

Ngài cũng nhấn mạnh rằng để xây dựng tương lai cùng với người trẻ, cần phải “khôi phục và củng cố niềm tin của họ vào khả năng của con người trong việc định hướng sự phát triển” của các công nghệ mới như trí tuệ nhân tạo, thay vì xem đó là “một thứ không thể tránh khỏi.”

Ngài nói: “Điều này đòi hỏi một hành động phối hợp và đồng lòng của các lĩnh vực chính trị, định chế, kinh doanh, tài chính, giáo dục, truyền thông, công dân và các cộng đồng tôn giáo. Những tác nhân trong các lãnh vực này được mời gọi dấn thân cho một cam kết chung bằng cách đảm nhận trách nhiệm tập thể. Cam kết ấy cần được đặt cao hơn mọi lợi ích phe phái hay lợi nhuận, vốn ngày càng tập trung trong tay một số ít người.”

Đức Giáo hoàng nhấn mạnh sự cần thiết của việc tham gia rộng rãi để đạt được những mục tiêu này và bày tỏ lòng cảm ơn đối với những người hiện diện vì những đóng góp của họ qua công trình nghiên cứu.

Con người là cộng tác viên trong công trình sáng tạo

Đức Giáo hoàng Lêô nhấn mạnh rằng trí tuệ nhân tạo đã mang đến những thay đổi nhanh chóng và sâu rộng trong xã hội và đang ảnh hưởng hằng ngày đến hàng triệu người, đồng thời tác động đến một số khía cạnh nơi con người, “như tư duy phản biện, khả năng phân định, học hỏi và các mối tương quan liên vị.”

Với nhận thức đó, ngài nêu ra một số câu hỏi cần suy tư khi đánh giá tác động của những công nghệ này: “Làm sao bảo đảm rằng sự phát triển của trí tuệ nhân tạo thực sự phục vụ thiện ích chung, chứ không chỉ được sử dụng để tích lũy của cải và quyền lực vào tay một số ít người?”

Ngài giải thích: “Như quý vị chắc hẳn biết, hàng hóa có giá trị nhất trên các thị trường ngày nay chính là thuộc lĩnh vực trí tuệ nhân tạo.”

Ngài cũng nêu thêm câu hỏi: “Trong thời khắc lịch sử này, là người có nghĩa là gì?”

Đức Giáo hoàng khẳng định rằng, trong bối cảnh này, điều hết sức quan trọng là “tạm dừng và suy nghĩ cách đặc biệt về tự do và đời sống nội tâm của con em chúng ta và những người trẻ, cũng như những tác động có thể có của công nghệ đối với sự phát triển trí tuệ và thần kinh của chúng.”

Ngài quả quyết rằng “con người được mời gọi trở thành cộng tác viên trong công trình sáng tạo, chứ không chỉ là những người tiêu thụ thụ động các nội dung do công nghệ nhân tạo tạo ra.”

Ngài nói: “Trí tuệ nhân tạo chắc chắn đã mở ra những chân trời mới cho sự sáng tạo, nhưng cũng đặt ra những lo ngại nghiêm trọng về những hệ quả tiềm tàng của nó đối với khả năng mở lòng đón nhận chân lý và vẻ đẹp, cũng như khả năng kinh ngạc và chiêm niệm của con người.”

Ngài nhấn mạnh rằng “việc nhận diện và bảo vệ những gì làm nên nhân vị và bảo đảm sự phát triển quân bình của họ là điều thiết yếu để thiết lập một khung hướng dẫn thích hợp cho việc quản lý những hệ quả của trí tuệ nhân tạo.”