Thư chung của Đức Tổng Giám mục Giuse gửi Cộng đồng Dân Chúa Hà Nội nhân dịp Năm học mới và Năm Linh mục

Hà nội ngày 10 tháng 08 năm 2009

Thưa Anh Chị Em,

Mỗi năm đến ngày khai trường cả xã hội rộn lên niềm hi vọng. Hi vọng, vì học hành là tiền đề cho sự phát triển lâu dài và bền vững của gia đình và đất nước. Thế hệ trẻ ngày nay không phải phục vụ chiến tranh, có điều kiện hơn để được ăn được học, sẽ thăng tiến và giúp đất nước thăng tiến. Mỗi mùa khai trường là một mùa hi vọng. Hi vọng mỗi năm học là một cánh cửa mở ra tương lai tươi sáng.

Nhưng những hi vọng ấy không làm giảm bớt những lo âu ngày càng nhiều và càng nặng gánh. Lo vì cứ mỗi năm chi phí cho việc nhập học lại tăng lên. Lo vì nạn chạy trường ngày càng phổ biến khiến cho ngày nhập học trở thành ngày buồn tủi cho những trẻ em và những gia đình không có điều kiện. Nhưng lo nhất là chất lượng giáo dục. Chất lượng tri thức không chắc có với những chương trình liên tục cải cách nhưng vẫn liên tục sai sót, với nạn học vẹt, với nạn dạy cho hết giờ, với nạn dạy thêm học thêm nặng nề cả về tinh thần lẫn kinh tế. Đáng quan ngại nhất là chất lượng đạo đức. Làm sao không lo âu khi trường học đáng lẽ phải là nơi gương mẫu về đạo đức lại là nơi mà sự gian dối trở thành bình thường trong thi cử, làm bài và cả trong ứng xử. Làm sao không lo âu khi trường học không dạy môn lễ phép lịch sự, thiếu môn học đạo đức, không quan tâm đến môn học làm người.

Giáo dục hôm nay, Giáo hội và xã hội ngày mai. Phải có nền giáo dục toàn diện đào tạo nên những con người có học thức và có đạo đức mới mong xây dựng đất nước phát triển bền vững, xây dựng xã hội chân thật, công bằng, tự do và bác ái. Vì thế tôi tha thiết kêu gọi anh chị em, các giáo xứ và các gia đình, đừng khoán trắng việc giáo dục con em cho nhà trường, nhưng hãy lo liệu cung cấp cho con em mình nền giáo dục Kitô giáo cơ bản. Đó là nền giáo dục giúp phát triển con người toàn diện, không chỉ có thân xác khỏe mạnh, trí tuệ thông minh mà quan trọng trên hết phải có tâm hồn đức hạnh. Đặc biệt hãy dạy cho con em mình tôn trọng sự thật, sống lương thiện theo lương tâm và biết tôn trọng lợi ích chung là những điều rất cần thiết mà xã hội hôm nay đang thiếu thốn trầm trọng. Đức Thánh Cha thấu hiểu xã hội Việt nam, nên trong bài huấn từ nhân dịp Hội đồng Giám mục Việt Nam viếng mộ hai thánh Phêrô và Phaolô Tông đồ vừa qua, đã nhắn nhủ chúng ta: “Các gia đình hãy dạy cho con cái biết sống theo lương tâm ngay thẳng, trong sự liêm chính và sự thật, như thế các gia đình công giáo sẽ trở nên trung tâm các giá trị và đức tính nhân bản… Và khi xây dựng đời sống trên nền đức ái, sự liêm chính và quý trọng công ích, người giáo dân đích thực chính là những người công dân tốt”.

Việc giáo dục không phải là truyền đạt một kiến thức nhưng là trao ban một sự sống vì thế cần phải có gương sáng. Không thể dậy trẻ em sống lương thiện nếu người lớn cứ sống gian dối. Các bậc phụ huynh nhất là các vị lãnh đạo tinh thần hãy nêu gương đời sống đức tin sống động thể hiện trong đời sống công bằng, bác ái, quảng đại, vị tha. Có đức tin, con người sẽ có lương tâm trong sáng và sẽ biết làm những điều tốt đẹp. Đó chính là khởi điểm quan trọng trong nhiệm vụ giáo dục thế hệ tương lai, giáo dục để trẻ em nên người và biết làm người trước khi làm người trí thức. “Tiên học lễ hậu học văn” là thế.

Trong chiều hướng đó Đức Thánh Cha đã chọn thánh Gioan Maria Vianney làm mẫu gương của các linh mục khi mở Năm Linh mục. Có nhiều người thắc mắc tại sao Đức Thánh Cha Bênêđictô 16, một học giả lỗi lạc, một trí thức siêu việt lại chọn thánh Gioan Maria Vianney, một linh mục kém học thức làm mẫu gương các linh mục. Đó là vì Đức Thánh Cha muốn giải quyết tận căn cuộc khủng hoảng linh mục hiện nay. Cuộc khủng hoảng linh mục hiện nay không phải về trí thức nhưng về tu đức. Cốt lõi của đời sống linh mục không phải là hoạt động bên ngoài nhưng là sống với Chúa và cứu độ các linh hồn. Linh mục là nhà đào tạo các vị thánh và là người dạy con đường thánh thiện. Vì thế chính linh mục phải nên thánh trước. Thánh Gioan Maria Vianney là tấm gương sáng chói về đời sống linh mục thánh thiện, đặc biệt ở ba điểm sau:

Đời sống cầu nguyện liên lỉ. Thánh nhân là vị linh mục say mê cầu nguyện. Từ sáng sớm khi nhà thờ chưa có bóng người, ngài đã xách đèn ra nhà thờ cầu nguyện. Đặc biệt yêu mến Thánh Thể nên ngài quỳ gối hàng giờ trước Thánh Thể mà không cảm thấy mệt mỏi. Không chỉ cầu nguyện lâu giờ nhưng còn ở cường độ cao, ngài kết hợp đến hòa nhập với Chúa Giêsu Thánh Thể “như hai cây nến sáp chảy hòa quyện vào nhau” trở nên đồng hình đồng dạng, không thể phân biệt và không thể tách biệt được nữa. Quỳ trước Thánh Thể, khuôn mặt ngài biến đổi nên tươi sáng trong tâm trạng chan hòa hạnh phúc. Ngài luôn thưa với Chúa: “Lạy Chúa, con yêu mến Chúa. Con chỉ có một nguyện ước là được yêu mến Chúa cho đến hơi thở cuối cùng của đời con”. Ngài coi cầu nguyện là phương thế đầu tiên, phương thế duy nhất và là phương thế cuối cùng giúp việc tông đồ sinh hoa kết quả. Nên ngay từ khi được sai về giáo xứ Ars khô khan nguội lạnh, việc đầu tiên ngài làm là cầu nguyện cho giáo dân trong xứ. Nhờ sống thân mật với Chúa mà ngài tìm được con đường đi vào tâm hồn con người, dẫn đưa được nhiều người về với Chúa.

Đời sống khổ chế nhiệm nhặt. Để tăng cường cho lời cầu nguyện, thánh nhân sống một đời sống kỷ luật, mực thước và khắt khe với bản thân. Cặn kẽ giữ ba lời khuyên Phúc Âm, ngài đặc biệt sống đơn sơ khó nghèo. Không chỉ đơn sơ trong đời sống với y phục và đồ dùng giản dị, ngài còn ăn uống kham khổ và tìm nhiều cách để hãm mình phạt xác. Có thời gian ngài tự nấu ăn. Và món ăn duy nhất của ngài là khoai luộc. Nghiêm ngặt với bản thân nhưng ngài rất rộng rãi bao dung đối với người khác. Thời giờ của ngài rất khít khao, nhưng khi giáo dân cần đến ngài sẵn sàng dành nhiều thời giờ phục vụ phần linh hồn cho họ. Ăn uống đạm bạc, nhưng ngài đem trẻ mồ côi về nuôi và chăm sóc cho các em cả phần hồn lẫn phần xác.

Đời sống phục vụ quên mình. Không hề đi du lịch đây đó, nhưng ngài thường xuyên thăm viếng giáo dân, đặc biệt thăm viếng và chăm sóc trẻ mồ côi. Không có phương tiện giải trí nhưng ngài mở rộng cửa đón tiếp khác hành hương. Mỗi ngày ngài đón tiếp hàng trăm người đến xin xưng tội. Có năm ngài đón tiếp hàng trăm ngàn người. Và ngài không ngần ngại ngồi trong tòa giải tội 18 giờ một ngày để phục vụ phần linh hồn cho giáo dân từ khắp nơi tuôn đến. Ngài đã chết vì giải tội quá mệt mỏi. Đức Cố Giáo hoàng Gioan-Phaolô đệ nhị gọi ngài là vị tử đạo của tòa giải tội. Sở dĩ ngài chăm lo phục vụ giáo dân đặc biệt trong cử hành bí tích như thế vì ngài tha thiết với việc thánh hóa giáo dân. Ngay từ khi bước vào cổng làng ngài đã nói với em bé đầu tiên mà ngài gặp: “Cha sẽ chỉ cho con đường về Nước Trời”. Tha thiết với việc nên thánh của giáo dân, chính bản thân ngài cũng không ngừng phấn đấu nên thánh vì ngài hiểu rằng linh mục phải nên thánh mới có thể giúp giáo dân nên thánh. Ngài nói: “Ở nơi nào có dấu chân vị thánh đi qua, Chúa cũng đi qua nơi ấy với vị thánh”.

Chính vì ý thức điều cốt yếu của đời sống linh mục và chăm lo rèn luyện những điều cốt lõi đó mà thánh Gioan Maria Vianney, một linh mục kém về trí thức đã gặt hái được những kết quả lớn lao trong việc tông đồ. Tấm gương của ngài nhắc nhở chúng ta hãy học cho biết đâu là bổn phận quan trọng nhất trong đời và hãy hết lòng chăm lo chu toàn bổn phận đó. Rochefoucauld, một triết gia Pháp nói: “Trên đời có ba thứ dốt. Một là không biết những điều cần phải biết. Hai là biết những điều không cần biết. Ba là không biết rõ những gì mình đang biết”. Nhân dịp đầu năm học mới và Năm Linh mục chúng ta hãy noi gương thánh Gioan Maria Vianney, biết học làm người và học nên thánh. Đó là những bổn phận quan trọng nhất của chúng ta. Đó chính là cái học nền tảng, là yếu tố quyết định mọi thành công của con người, của Giáo hội và của xã hội.

Tôi phó dâng các linh mục, các tu sĩ nam nữ, các chủng sinh, các thầy cô giáo, các sinh viên học sinh trong tay Mẹ Maria. Xưa kia Mẹ đã góp phần đào tạo Chúa Giêsu, xin Mẹ trong năm học mới và Năm Linh mục này đào tạo chúng ta nên giống Chúa Giêsu, nên hình ảnh của Chúa Giêsu, nên cánh tay và trái tim nối dài của Chúa Giêsu, để chúng ta xứng đáng là dụng cụ của Chúa trong việc xây dựng một xã hội tốt đẹp, phục vụ hạnh phúc chân chính của mọi người.

Thân ái chào anh chị em.

+ Giuse Ngô Quang Kiệt

Tổng giám mục Hà Nội