Phỏng vấn Đức cha Phaolô Nguyễn Văn Hòa, Giám mục Giáo phận Nha Trang, nhân dịp Đức cha mừng Kim khánh Linh mục

Đức cha Phaolô: Thật ra thì không có lý do nào đặc biệt mà chỉ là chọn thời điểm thuận tiện để tổ chức mà thôi. Như các cha cũng đã biết, theo sáng kiến của Đức cha Phó Giuse và các linh mục trong giáo phận trong dịp tĩnh tâm thường niên năm ngoái, các ngài muốn tổ chức mừng Kim khánh Linh mục của tôi trong năm 2009 này vào những dịp khác nhau tại các giáo hạt để anh chị em giáo dân có thể chia vui hiệp thông cầu nguyện cho tôi. Vì vậy mà các dịp mừng lễ Kim khánh đã được tổ chức tại giáo xứ Tân Bình vào đầu tháng 2 cho giáo hạt Cam Ranh, tại giáo xứ Bình Cang vào tháng 5 cho giáo hạt Nha Trang và sau đó vào tháng 8 tại giáo xứ Phan Rang cho giáo hạt Ninh Thuận. Cũng thật là trùng hợp, năm mừng Kim khánh Linh mục của tôi lại đúng vào thời điểm mà Đức Giáo hoàng Bênêđictô XVI chọn làm Năm Thánh Linh mục. Do đó, Đức cha Phó và các cha đã chọn ngày 4/12, nằm trong dịp tĩnh tâm thường niên của các linh mục Giáo phận để tổ chức mừng Lễ Kim khánh Linh mục của tôi một cách chính thức. Chính vì nhiều lý do như trên mà dịp lễ Kim khánh Linh mục này tôi cũng xem là một dịp để cầu nguyện cho toàn thể các linh mục.

TBVH: Thưa Đức cha, 50 năm cuộc đời linh mục quả là một Hồng ân. Xin Đức cha chia sẻ cho chúng con về những hồng ân mà Đức cha đã lãnh nhận được trong cuộc đời tận hiến của Đức cha.

Đức cha Phaolô: Như có lần tôi đã chia sẻ với các cha, nay tôi vẫn muốn nhắc lại điều đó: tất cả là ý Chúa, tất cả là hồng ân. Trước hết phải nói rằng chức linh mục là một hồng ân Thiên Chúa đã ban cho nhân loại. Tiếp đến tôi phải cảm tạ Chúa đã thương chọn tôi lên chức vụ cao trọng đó. Còn đối với các công việc đã làm, thì tôi luôn tâm niệm rằng: “Ví như Chúa chẳng xây nhà, thợ nề vất vả cũng là uổng công” (Tv 127,1). Dù đã trải qua nhiều cương vị khác nhau trong cuộc đời mục tử của mình nhưng tôi luôn thấy rằng ơn Chúa ban trải dài suốt đời linh mục của tôi. Có những lúc chúng ta gặp những công việc khó khăn tưởng chừng như không thể vượt qua được, nhưng sau một thời gian nhìn lại chúng ta mới thấy luôn được Chúa che chở, và đó là một hồng ân. Từ đó tôi thiết nghĩ cách tốt nhất là mình phải luôn tận tâm với nhiệm vụ mục vụ hiện tại của mình và luôn tin tưởng vào sự quan phòng của Thiên Chúa.

TBVH: Thưa Đức cha, tính từ lúc Đức cha nhận bổ nhiệm của Tòa Thánh ngày 24/4/1975 cho đến nay thì Đức cha đã giữ trách vụ Giám mục Chính tòa của Giáo phận Nha Trang được 34 năm 8 tháng. Đó quả là một thời gian rất dài nếu không muốn nói là kỷ lục trong chức vụ này. Xin Đức cha cho chúng con biết về những hoàn cảnh mà Đức cha đã trải qua từ khi Đức cha về làm Giám mục tại Giáo phận Nha Trang.

Đức cha Phaolô: Nếu nói đến hoàn cảnh thì tôi muốn nhắc lại một việc còn xảy ra trước thời điểm đó nữa. Đó là việc Đức Thánh Cha Phaolô VI bổ nhiệm tôi làm Giám mục tiên khởi của giáo phận Phan Thiết vào ngày 30/1/1975. Giáo phận Phan Thiết đã được thành lập với phần địa giới thuộc tỉnh Bình Thuận và Bình Tuy được cắt ra từ giáo phận Nha Trang. Thế nhưng thời cuộc lúc ấy đưa đến những điều mà không ai ngờ trước. Cho đến ngày 10/3/75 là ngày chiến cuộc xảy ra tại Ban Mê Thuột thì tôi vẫn đang ở đấy. Ngày 5/4/75 tôi được Đức cha Phêrô Nguyễn Huy Mai tấn phong rất đơn sơ âm thầm tại nhà nguyện Dòng Nữ Vương Hòa Bình Ban Mê Thuột, với khẩu hiệu mà tôi chọn là “Trong Tinh Thần và Chân Lý.”

Sau khi được tấn phong, tôi thu xếp lên đường để đến Phan Thiết là nhiệm sở mà mình đã được giao. Tuy nhiên, vào ngày 5/5/75, khi tôi bắt xe đò một mình từ Nha Trang để đi Phan Thiết, dọc đường xe hư, tôi đã xuống đứng chờ cùng với mấy hành khách, bất ngờ có một cha đi trên chiếc xe từ hướng Sàigon đến, thấy tôi, ngài dừng lại và báo tin cho tôi rằng Tòa Thánh đã thuyên chuyển tôi không còn làm giám mục Phan Thiết nữa mà về làm giám mục Nha Trang! Dầu vậy, ngay sau đó tôi vẫn tiếp tục đi đến Phan Thiết vì theo chương trình các cha ở Phan Thiết đang chờ tôi. Trong sự chờ đón của các cha khi tôi thông báo lại tin bất ngờ này thì các cha đã không khỏi ngỡ ngàng. Đến lúc tôi nhận được văn thư bổ nhiệm thì biết là văn thư đã được ký ngày 24/4/75.

Về nhận nhiệm sở tại giáo phận Nha Trang trong hoàn cảnh lịch sử của mùa xuân 1975, những khó khăn của giáo phận cũng nằm trong những khó khăn chung của cả đất nước và Giáo Hội.

Thời kỳ đầu, dù gặp nhiều trở ngại nhưng giáo phận cũng làm được một công việc đáng kể để giúp giáo dân sống đạo là hoàn thành bộ Bài Ca Ý Lực Sống cho ba năm Phụng Vụ A- B- C, bằng cách chọn một câu Lời Chúa tiêu biểu trong bài Tin Mừng Chúa Nhật đặt thành bài ca ngắn dễ nhớ, nghe một lần là có thể hát theo được, dùng để hát mỗi ngày trong tuần khi tham dự Thánh lễ cũng như khi đọc kinh, học giáo lý hay sinh hoạt đoàn thể, nhờ đó giúp giáo dân sống Lời Chúa trong hoàn cảnh không thể in sách hát và không có đủ thời giờ.

Qua dòng thời gian phục vụ trong giáo phận, một trong những mối bận tâm hàng đầu của tôi là đào tạo nhân sự cho các công việc trong Giáo Hội. Kết quả là vào năm 1991 giáo phận đã mở lại và xây dựng Đại chủng viện Sao Biển Nha Trang tại Bình Tân, Phường Phước Long. Tôi muốn nói “mở lại” bởi vì trước đây giáo phận Nha Trang đã có Chủng viện Sao Biển: Năm 1958, Đức Cố Giám mục Marcel Piquet Lợi đã xây dựng Tiểu chủng viện Sao Biển Nha Trang tại Thanh Hải Đồng Đế. Sau năm 1975, các thầy Triết học và Thần học thuộc giáo phận Nha Trang đã được quy tụ về đây làm thành Đại chủng viện Sao Biển. Các lớp học được tiếp tục cho đến năm 1979 thì tất cả phải ngưng hoạt động.

Đại chủng viện Sao Biển Nha Trang hiện nay đảm trách công việc đào tạo linh mục thường xuyên cho ba giáo phận Quy Nhơn, Ban Mê Thuột và Nha Trang. Ngoài ra, Đại chủng viện Sao Biển cũng đã có những khóa Thần học đặc biệt cho các ứng sinh linh mục của nhiều giáo phận trong cả nước.

Bên cạnh công việc huấn luyện và đào tạo tại chỗ, tôi cũng đã gửi nhiều linh mục, tu sĩ và cả giáo dân đi tu nghiệp chuyên môn ở nước ngoài. Hiện nay cũng có một số đông các linh mục và tu sĩ từ Nha Trang được cử ra nước ngoài làm việc truyền giáo.

Hơn nữa, tôi cũng ưu tư về vấn đề cần nâng cao trình độ nghiên cứu học hỏi của các chủng sinh trong nước, cho nên sau nhiều năm xúc tiến các thủ tục về pháp lý, đến năm 2008, Đại chủng viện Sao Biển Nha Trang đã có được quy chế affiliatio (liên kết) với Đại học Giáo hoàng Urbaniana tại Rôma, mà trên danh nghĩa thì tôi đang là Viện trưởng.

Còn ngay tại giáo phận, hằng năm đều có các khóa đào tạo cho các tu sĩ liên Dòng. Nhiều khóa đào tạo tông đồ giáo dân, hội đồng giáo xứ, ca đoàn và giáo lý viên cũng được tổ chức hằng năm và vào các thời gian thuận tiện trong năm. Thật ra, việc đào tạo theo các khóa như vậy đã có truyền thống từ thời Đức Giám mục tiền nhiệm của tôi, Cố Hồng Y Phanxicô Xaviê Nguyễn Văn Thuận.

Với nhiều cố gắng và sau nhiều năm, Ban Giáo lý của Giáo phận đã phát hành được một bộ sách Giáo lý Phổ thông gần như đầy đủ cho cả Giáo Lý viên và học viên từ tuổi mầm non cho đến tuổi vào đời, và nhiều sách thần học cho giáo dân. Bộ sách Giáo lý Phổ thông này được phổ biến ở nhiều giáo phận trong cả nước. Song song với giáo lý, Ban Thánh nhạc của giáo phận Nha Trang cũng cho ra đời các bộ sách Thánh Ca theo chủ đề khá đầy đủ của năm Phụng vụ, được nhiều nơi sử dụng.

TBVH: Thưa Đức cha, với hồng ân quá lớn lao là 50 năm linh mục và gần 35 năm làm giám mục Chính tòa, cùng với nhiều thành quả mà Đức cha đã làm được cho giáo phận Nha Trang cũng như cho Giáo Hội Việt Nam, chúng con nghĩ rằng sự khôn ngoan và kinh nghiệm của Đức cha vẫn còn có thể đóng góp nhiều cho Giáo Hội Việt Nam?

Đức cha Phaolô: Tôi cho rằng Thiên Chúa có những cách thế của Ngài! Như các cha cũng đã biết, theo giáo luật quy định thì các giám mục khi đến tuổi hưu đều phải làm đơn để xin nghỉ. Vào năm 2006, tôi cũng đã làm đơn gửi Tòa Thánh đệ trình việc nghỉ hưu của mình. Thế nhưng thay vì được nghỉ, Tòa Thánh lại chỉ định tôi kiêm nhiệm thêm vai trò Giám quản Giáo phận Ban Mê Thuột vì ở đấy đang trống tòa. Do đó, tôi phải tạm giao cho Đức cha Phó các công việc tại Giáo phận Nha Trang để lên Ban Mê Thuột làm Giám quản cho đến khi Giáo phận này có Giám mục mới coi sóc. Và việc gì đến đã đến, hồi tháng 2 năm nay, Đức Thánh Cha đã bổ nhiệm Đức cha Vinh Sơn Nguyễn Văn Bản làm Giám mục Chính tòa Ban Mê Thuột. Cho nên sau khi Đức cha Vinh Sơn về nhận nhiệm sở tại Ban Mê Thuột vào tháng 5 tôi lại trở về Nha Trang. Khi đó tôi có viết thư cho Tòa Thánh, nhắc lại nguyện vọng của mình, và đến tháng 10 vừa qua, Tòa Thánh có thư trả lời cho biết Đức Thánh Cha đã chấp nhận lời thỉnh cầu của tôi.

TBVH: Xin Đức cha cho chúng con biết những dự định trong tương lai khi Đức cha đã trao lại chức vụ Giám mục Chính tòa Giáo phận Nha Trang cho Đức cha Phó Giuse.

Đức cha Phaolô: Không ai biết được tương lai của chúng ta trừ một mình Thiên Chúa. Chỉ biết là khi một giám mục được tấn phong thì ngài sẽ phải gắn bó với giáo phận và Giáo Hội cho đến hết đời mình. Chính vì vậy mà tôi vẫn nghĩ rằng việc từ nhiệm chỉ là nghỉ trách nhiệm, nhưng tôi sẽ tùy vào mức độ sức khỏe và khả năng của mình để có thể giúp được những việc gì thích hợp. Tuy nhiên, hiện tại thì tôi vẫn đang còn phải tiếp tục trách nhiệm là chủ tịch Ủy ban Thánh nhạc trực thuộc Hội đồng Giám mục Việt Nam và cũng còn đang giữ chức vụ Viện trưởng của Đại chủng viện liên kết với Đại học Urbaniana. Ngoài ra, tôi cũng đang còn là thành viên tại chức của Ủy ban đặc biệt Á Châu. Dù sao, tôi cũng muốn dùng nhiều thời giờ hơn cho Ủy ban Thánh nhạc, đồng thời hoàn tất một số việc liên quan đến Thánh nhạc mà tôi đang còn để dở dang.

TBVH: Đức cha còn có điều gì muốn nhắn gửi với chúng con và anh chị em giáo dân trong dịp mừng Kim khánh Linh mục này không?

Đức cha Phaolô: Tôi muốn nói rằng tôi yêu mến và gắn bó với giáo phận Nha Trang, vì tôi đã phục vụ ở đây gần 35 năm trong cương vị mục tử của giáo phận. Tôi thích một hình ảnh rất đẹp mà Đức Thánh Cha Bênêđictô XVI đã gửi đến cho tôi trong thư ngài chúc mừng tôi nhân dịp Kim khánh Linh mục này, đó là hình ảnh “Bảy Chùm Hoa Đăng Năm Ngọn, tượng trưng cho Ba Mươi Lăm Năm Giám Mục.” Với thời gian như vậy, tôi có thể nói và tôi muốn nói với anh chị em rằng tôi yêu mến tất cả anh chị em.

Điều sau cùng tôi tha thiết mong muốn là tất cả anh chị em, giáo sĩ, tu sĩ cũng như giáo dân tiếp tục gắn bó với giáo phận và Giáo Hội của mình, gắn bó và vâng phục Đức cha Giuse, ngài sẽ thay tôi tiếp nối sứ vụ mục tử tại giáo phận Nha Trang trong chính ngày mừng Kim khánh Linh mục của tôi.

TBVH: Chúng con cám ơn Đức cha.